1.13k likes | 1.53k Views
TJP Mesozoyik Triyas-Jura-Kretase. M E S O Z O Y İ K ( Orta yaşam). Mesozoyik zamanı üç devirden oluşur. Üst Zaman. Zaman. Devir (milyon yıl). F A N E R O Z O Y İ K. SENOZOYİK. Neojen (23 – 0). Paleojen (65.5 – 23). MESOZOYİK. Kretase (145.5 – 65.5).
E N D
M E S O Z O Y İ K(Orta yaşam) Mesozoyik zamanı üç devirden oluşur
Üst Zaman Zaman Devir (milyon yıl) F A N E R O Z O Y İ K SENOZOYİK Neojen (23 – 0) Paleojen (65.5 – 23) MESOZOYİK Kretase (145.5 – 65.5) Jura (199.6 - 145.5 ) Triyas (251 – 199.6) PALEOZOYİK Permiyen (299 - 251) Karbonifer (359.2 - 299) Devoniyen (416 - 359.2) Siluriyen (443.3 - 416) Ordovisiyen (488.3 - 443.7) Kambriyen (542 - 488.3)
Triyas Sistemi Triyas Devri 199.6 My Geç Üst Orta Orta Erken Alt 251 My Zaman Birimi Zaman-Stratigrafi Birimi (Latince Triad = üç)
Germanya Havzası (Latince Triad = üç) 19. Yüzyılın ilk yarısında E. Beaumont ve F. Alberti (1834) Germanya Havzası’ nda inceledikleri istifi Triyas Sistemi olarak ayırtlamış ve adlamışlardır. Bu havzadaki istif altta karasal, ortada denizel, üstte karasal birimlerden oluşmaktadır. Triyas adı istifin 3 bölümden oluşmasına istinaden verilmiştir
Germanya Havzası Bu Triyas, epikontinental tipte olup tipik olarak Suab, Frankoni, Turingen ve Hanover bölgelerini kapsayan Germanya Havzası’nda görüldüğü için GERMANYA TRİYAS’ ı denir Triyas istifleri, Germanya Havzası’ndan kuzeye gidildikçe karasal, güneye gidildikçe denizel özelliklere geçer Bu nedenle 3 tip Triyas ayırtlanmıştır
(Latince Triad = üç) • Kontinental Triyas • Germanya Triyas’ı • Alp Triyas’ı
karasal karasal denizel karasal karasal 1 2 3 tip Triyas : GD KB denizel denizel denizel 3
Germanya Havzası Germanya Havzası
GERMANYA TRİYAS’ı GERMANYA TİPİ TRİYAS’IN GÖRÜLDÜĞÜ ALANLAR
Buntzantştayn Alt Triyas, Permiyen üzerinde transgressif olan alacalı kumtaşlarıyla başlar. Triyas’ın sınırları tümüyle Zekştayn Denizi’nin biraz genişlemesi şeklinde görülür. Tümüyle kurak iklimde oluşmuş, sel sağnak formasyonu özelliği gösterir.
Alt Triyas BUNTZANTŞTAYN Üstte:lagüno-denizel(transgressiyon)bazen denizel fosilli bazen de jips ve dolomitli olan lagüner-denizelkumtaşları Ortada: karasal (regresyon)bitki kalıntılı, konglomeratik kumtaşlarıaltta:Zekştayn denizinin sonuince, benekli kumtaşları
Orta Triyas MÜŞELKALK (kavkılı kireçtaşı) Linyitli marnlar. Dolomit, jips ve bitki kalıntıları kapsayan bu seviye Müşelkalk denizinin sonunu belirtir. Bu seviyenin tanıtman fosiliMyophoria goldfussi’ dir. üst 80-100 m kalınlığında kokina (kavkılı kireçtaşı), enkrinit (krinoidlerden oluşan kçt), kireçtaşı, marn ve dolomit (asıl Müşelkalk seviyesi). Bu seviyedeEncrinus liliformis, Myophoria vulgaris, Ceratites nodosus, Ceratites semipartitus gibi fosiller vardır. jips, anhidrid, tuz ve potas. Bu seviyede hemen hemen hiç fosil bulunmaz. Kireçtaşı-marn ardışımı (Welenkalk). Havzanın kenarlarında ise kumlu veya kırıntılı fasiyesler (Müşelzantştayn). Welenkalk içindeMyophoria vulgaris (bivalv), Beneckeia buchi (ammonoid) gibi fosiller vardır. alt
Üst Triyas KOYPER 100-450 metre kalınlığa erişir. Tuzlu ve lagüner formasyonlardan meydana gelmiştir. Renkli marnlar, dolomitli kireçtaşları, jips, anhidrit ve bitki kırıntıları kapsayan kumtaşlarından oluşmuştur. Almanya’nın önemli tuz yatakları bu seviyede bulunur. Üst Triyas’ın tanıtman fosili Myophoria kefersteini’dir. Bu fosilin doğu Alplerde Raibl bölgesindeki Karniyen katında da bulunuşu iki tip Triyas’ın deneştirilmesini sağlar.
Germanya (Almanya) Triyas’ı tümüyle “Tam seri” halinde görülür. Altta transgressif, ortada denizel, üstte ise regressif özellikler dikkati çeker.
ALP TRİYAS’ı Alp Dağları bölgesinde görülen derin denizel Triyas’a “Alp Triyas’ı” adı verilmiştir (3) Katların ayırtlanması Germanya tipinden farklıdır.Germanya ve Alp tipi Triyas’ın birbirleriyle girik olduğu yerler mevcuttur (örn., Lysa Gora ve Balear adaları).
karasal karasal denizel karasal karasal 1 2 İngiltere’nin orta kesimlerinde (1) Triyas, üst seviyelerdeki Resiyen tabakaları hariç, genelde kırmızı renkli konglomera, kumtaşı ve marnlardan oluşur. Bu karasal istifin alt kesimi Almanya’daki Buntzantştayn’a, üst kesimi ise Koyper’e eşdeğerdir. Müşelkalk veya herhangibir denizel oluşuk mevcut değildir. KONTİNENTAL TRİYAS Koyper Müşelkalk Buntzantştayn
KONTİNENTAL TRİYAS Resiyen tabakaları: denizel TRİYAS karasal karasal PERMİYEN Geç Triyas’ta Resiyen Denizi’nin kapladığı alanlar
KONTİNENTAL TRİYAS Resiyen tabakaları: denizel Yeni Kırmızı Kumtaşı (New Red Sandstone) TRİYAS kara üzerinde veya tuzlu, canlı yaşamına elverişli olmayan göllerde meydana gelmişlerdir. Bu birimler içinde kara bitkilerine ait kalıntılar, amphibia, reptil ve balık kalıntıları; bazı ince taneli birimlerde amphibia ve reptil ayak izleri bulunmuştur. PERMİYEN
Türkiye’ye ait alanlar PERMO-TRİYAS
NORİYEN KARNİYEN LADİNİYEN ANİSİYEN SKİTİYEN Mevcut Okyanuslar PALEOTETİS OKYANUSU NEOTETİS OKYANUSU Açılacak Okyanuslar KÜRE OKYANUSU MELİATA OKYANUSU MALİAK OKYANUSU PİNDOS OKYANUSU
KÜRE OKYANUSU KÜRE KOMPLEKSİ
Geç Skitiyen’de Lavrasya’nın aktif güney kenarında,Paleotetis’in kuzeye doğru dalmasıyla ilişkili olarak gelişen yay ardı riftleşmeyle açılmaya başladı NORİYEN KARNİYEN LADİNİYEN ANİSİYEN SKİTİYEN
KÜRE OKYANUSU (LAVRASYA) Konya NORİYEN KARNİYEN LADİNİYEN ANİSİYEN SKİTİYEN
KÜRE OKYANUSU Küre rifti LAVRASYA Karniyen’de güneye doğru dalarak kapanmaya başladı NORİYEN KARNİYEN LADİNİYEN ANİSİYEN SKİTİYEN
KÜRE OKYANUSU NORİYEN KARNİYEN LADİNİYEN ANİSİYEN SKİTİYEN Küre Okyanusunun güneye doğru dalarak kapanmaya başlaması Küre Okyanusunun açılmaya başlaması Paleotetis süturu NEOTETİS NORİYEN Konya Paleotetis süturu kk : Karakaya Kompleksi İs: İstanbul Zonu
KÜRE OKYANUSU Erken Triyas’ ta açıldı Geç Triyas’ ta güneye doğru dalarak kapanmaya başladı. Orta Jura’ da tamamen kapandı. Küre okyanusal havzasının açılıp kapanması sonucunda gelişen birimler Küre kompleksi’ni oluşturdu
Küre Kompleksi Kompleks jeolojik evrimleri farklı üç birimden oluşmaktadır: 1. Küre Sırtı Birimi : Permiyen öncesine ait, düşük dereceli metamorfizma gösteren okyanusal istifler ve bunları uyumsuzlukla örten Alt-Orta Triyas yaşlı sığ denizel istiflerden oluşur 2. Küre Okyanusal birimi : Küre okyanusunun aktif güney kenarında, Orta Karniyen’den Orta Jura’ya kadar oluşan yığışım prizması birimlerini ve Orta Jura yaşlı molasları kapsar 3. Çalça Birimi : Küre okyanusunun kuzey pasif kenarında oluşan birimleri kapsar
KARAKAYA OKYANUSU (?) KARAKAYA KOMPLEKSİ
KARAKAYA KOMPLEKSİ :Permo-Triyas yaşlı değişik tektono-stratigrafik birimlerden oluşur ve Sakarya zonunda bir kuşak şeklinde uzanır.
KARAKAYA KOMPLEKSİ Karakaya Kompleksi’nin çökelme ortamını ve tektonik gelişimini izah eden iki model bulunmaktadır. 1. Rift modeli: Karakaya Kompleksi Geç Permiyen’de açılan, Geç Triyas’ta kapanan okyanusal bir havzada oluşmuştur. 2. Dalma-batma eklenme modeli: Karakaya Kompleksi, Paleotetis’in Triyas’ta Lavrasya’nın altına dalması sırasında dalma-batma zonunda oluşan yığışım prizmasıdır Okay & Göncüoğlu, 2004
1. Rift modelinde,Karakaya Kompleksi kayaları Geç Permiyen yaşında bir riftte oluşmuş, bu rift daha sonra okyanusal bir kenar denize dönüşmüş ve en Geç Triyas’ta kapanmıştır.
Rift modelinde, (devamı) Küre Okyanusu Küre Okyanusu
2. Dalma-batma eklenme modelinegöre Karakaya Kompleksi, Paleo-Tetis’in Triyas’ta kuzeye doğru Lavrasya’nın aktif kıta kenarı boyunca dalma-batması ile oluşmuş bir eklenir prizmayı (yığışım prizması) temsil eder
Stampfli Okay & Göncüoğlu, 2004
Küre rifti LAVRASYA KARAKAYA KOMPLEKSİ nin Dalma-batma-eklenme modeline göre oluşum yeri SAKARYA ZONU SAKARYA ZONU
ANİSİYEN LADİNİYEN Konya NORİYEN KARNİYEN LADİNİYEN ANİSİYEN SKİTİYEN
NORİYEN KARNİYEN LADİNİYEN ANİSİYEN SKİTİYEN Küre Okyanusunun güneye doğru dalarak kapanmaya başlaması Küre Okyanusunun açılmaya başlaması Paleotetis süturu NEOTETİS NORİYEN Konya Paleotetis süturu kk : Karakaya Kompleksi İs: İstanbul Zonu
İstanbul Zonu Sakarya Zonu Türkiye’nin tektonik birlikleri Okay & Göncüoğlu 2004
JURA SİSTEMİ JURA DEVRİ 144.5 My Geç Üst Orta Orta Erken Alt 199.6 My Zaman-Stratigrafi Birimi Zaman Birimi
Jura terimini ilk kez 1795 yılında Alman jeolog A. Von Humbolt Jura dağlarındaki beyaz kireçtaşları için önermiştir. • 1829 yılında Fransız paleontolog Brogniart bu terimi bir devir için kullanmıştır. • Alman jeolog Von Buch Jura Dağları’ndaki formasyonların üçe ayrıldığını görerek Jura Sistemini üç seriye ayırmıştır
Jura Sistemi üç seriye bölünmüştür: ÜstteMALM (Beyaz Jura) OrtadaDOGGER (Esmer Jura) Altta LİYAS (Kara Jura)
Sistem / Devir Seri/ Devre Kat / Çağ J U R A MALM Üst/Geç Titoniyen Kimmericiyen Oksfordiyen DOGGER Orta/Orta Kalloviyen Batoniyen Bajosiyen Aaleniyen LİYAS Alt/Erken Toarsiyen Pliyensbahiyen Sinemuriyen Hettanjiyen
Sis/Dev Seri/Devre Kat / Çağ Tanıtman fosiller J U R A MALM Üst/Geç Titoniyen Paraulacosphinctes transitorius Hybonoticeras hybonotum Kimmericiyen Sutneria platynota Oksfordiyen Idoceras planula Epipeltoceras bimammatum DOGGER Orta/Orta Kalloviyen Batoniyen Bajosiyen Aaleniyen LİYAS Alt/Erken Toarsiyen Harpoceras falciferum Pliyensbahiyen Phricodoceras taylori Pseuduptonia micromphala Sinemuriyen Asteroceras obtusum Hettanjiyen Alsanites liassicus