Rynek Kapitałowy w Polsce

1. Rynek Kapitałowy w Polsce Lidia Kłos Adam Kmiecik

2. Definicja Rynek kapitałowy – segment rynku finansowego, na którym dokonywane są emisje średnio- i długoterminowych instrumentów finansowych takich jak akcje i obligacje przeznaczone na finansowanie inwestycji.

3. Podaż na rynku kapitałowym to zasoby finansowe: pochodzące z oszczędności gospodarstw domowych, pieniężne utworzone przez zyski przedsiębiorstw, przymusowe tworzone przez państwo za pomocą systemu podatkowego oraz długu publicznego, gromadzone przez banki i instytucje dokonujące długoterminowych lokat, tzw. instytucjonalnych inwestorów (towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne, inwestycyjne i inne). Popyt na rynku kapitałowym zgłaszają: przedsiębiorstwa gdy ich własne fundusze nie wystarczają na finansowanie rozwoju, państwo i instytucje z nim związane, organy samorządowe, gospodarstwa domowe poszukujące długoterminowych pożyczek hipotecznych na budownictwo mieszkaniowe. Podaż i Popyt Rynku Kapitałowego

4. Funkcje rynku kapitałowego • Transfer wolnych środków pieniężnych od podmiotów dysponujących ich nadwyżkami do tych, którym tych środków brakuje, a chcą rozpocząć lub rozszerzyć swoją działalność • Tworzenie mechanizmu umożliwiającego alokację zasobów w gospodarce narodowej • Cenowa weryfikacja pozycji znaczenia i siły ekonomicznej podmiotów gospodarczych notowanych na giełdzie

5. Korzyści z dobrze funkcjonującego rynku kapitałowego: • alokacja kapitału - przemieszczanie się kapitału między różnymi sektorami rynku finansowego i częściami gospodarki sprzyjające rozwojowi najbardziej dochodowych jej dziedzin. • mobilizacja kapitału - dzięki istnieniu rynku kapitałowego następuje wzrost liczby potencjalnych uczestników finansowania zadań inwestycyjnych podmiotu gospodarczego co daje większy i łatwiejszy dostęp do kapitału umożliwia finansowanie bardzo dużych zadań inwestycyjnych i sprzyja rozłożeniu ryzyka inwestycyjnego związanego z działalnością tego podmiotu. • ocena kapitału -sprzyja kierowaniu kapitałów do najbardziej efektywnych firm, jest jednocześnie oceną strategii rozwoju tych firm i sposobu zarządzania nimi. • transformacja kapitału - przekształcenie niewykorzystanych środków finansowych (oszczędności) w środki finansujące rozwój.

6. Podział • - rynek papierów wartościowych • - rynek hipoteczny (hipoteka na grunty, budynki) • - rynek długoterminowych pożyczek bankowych.

7. Kryterium sfery obrotów rynek publiczny rynek niepubliczny Kryterium emisji rynek pierwotny rynek wtórny giełdowy pozagiełdowy regulowany nieregulowany Kryterium dewizowo-prawne emisji rynek narodowy rynek międzynarodowy Kryterium zakresu reglamentacji dewizowej rynek ze swobodnym dostępem rynek reglamentowany Klasyfikacja rynku kapitałowego

8. Rynek kapitałowy tradycyjnie rozumiany… • Rynek kapitałowy w tradycyjnym rozumieniu utożsamiany jest z rynkiem papierów wartościowych. • Papier wartościowy to dokument potwierdzający i gwarantujący prawa majątkowe, utrwalony w takim brzmieniu i w taki sposób, że może stanowić samodzielny przedmiot obrotu publicznego. Papiery wartościowe są pisemnymi dokumentami, stanowiącymi dowód lokaty majątkowej określając jednocześnie jej właściciela. Mogą potwierdzać wierzytelności (pożyczki publiczne, obligacje) lub współwłasność (akcje, udziały, certyfikaty).

9. Instrumenty rynku kapitałowego Akcje - instrument finansowy (papier wartościowy) reprezentujący częściowy udział jego właściciela w kapitale spółki akcyjnej. Akcjonariusz, czyli właściciel akcji, ma ustalone prawa i obowiązki. Najważniejszym prawem akcjonariusza jest prawo do udziału w zyskach spółki. Ponadto akcjonariusz ma prawo uczestniczyć w walnym zgromadzeniu (zebranie wszystkich akcjonariuszy) i tą drogą wpływać na decyzje spółki.

10. Instrumenty rynku kapitałowego Obligacje - papiery wartościowe emitowane w serii, w których emitent stwierdza, że jest dłużnikiem wierzyciela (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. Świadczenia te mogą mieć zarówno charakter pieniężny (wykup obligacji , płacenie odsetek, wykup obligacji po wyższej cenie) jak i niepieniężny (prawa do udziału w zyskach emitenta, zamiany obligacji na akcje, prawo do subskrypcji na prawach pierwszeństwa akcji nowych emisji).

11. Rodzaje obligacji • Ze względu na termin wykupu: • krótkoterminowe -okres wykupu do 5 lat, • średnioterminowe -5 -10 lat, • długoterminowe -powyżej 10 lat, • nie podlegające wykupowi -renta wieczysta. • Ze względu na gwarancje wypłaty odsetek i wykupu: • zabezpieczone - gwarancji takich udzielają banki lub państwo • niezabezpieczone - gwarancja emitenta. • Ze względu na sposób oprocentowania: • stałym oprocentowaniu, • zmiennym oprocentowaniu, • indeksowane, • kuponie zerowym. • Ze względu na emitenta wyróżnia się obligacje: • państwowe, • municypalne (komunalne), • prywatne (spółek, korporacji, banków, itd.).

12. Inne instrumenty rynku kap. • Prawo do akcji • Prawa Poboru • Waranty • Certyfikaty Inwestycyjne • Kontrakty terminowe • Opcje

13. Uczestnicy rynku kapitałowego • instytucje finansowe: • banki (zarówno komercyjne jak i centralny) • fundusze inwestycyjne • fundusze emerytalne • towarzystw ubezpieczeniowe • indywidualni inwestorzy - osoby fizyczne • instytucje prowadzące i wspierające handel papierami wartościowymi oraz nadzorujące rynek: • publiczne rynki regulowane - GPW, CeTO • domy maklerskie • animatorzy rynku • doradcy inwestycyjni • Komisja Papierów Wartościowych i Giełd • Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych

14. Instytucjonalna forma r.k. - Giełda Giełda (rynek) papierów wartościowych stanowi nieodłączną część rynku kapitałowego. Giełda jest zorganizowaną formą tego rynku. Główne cechy giełdy są podstawą jej definicji: • istnienie wewnętrznej organizacji opierającej się na odpowiednich normach prawnych, • stałe zasady handlu, • brak konieczności okazywania przedmiotu transakcji, • ścisły krąg podmiotów uczestniczących w handlu giełdowym, • jednorodność (a wiec i zamienność) przedmiotu transakcji - papierów wartościowych, • stałe miejsce i czas spotkań, • ceny transakcji podawane do wiadomości publicznej.

15. Rynek w Polsce W Polsce publiczny obrót papierami wartościowymi organizują dwa rynki regulowane: • Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie, prowadząca obrót giełdowy • Centralna Tabela Ofert, prowadząca rynek pozagiełdowy.

16. Trochę „prehistorii” • 12 maja 1817 – Warszawa - pierwsza giełda papierów wartościowych w Polsce, przedmiotem handlu były przede wszystkim weksle i obligacje. • Rok 1938 – na warszawskiej giełdzie notowanych jest 130 papierów wartościowych. • Wrzesień 1939 – wybuch II wojny światowej - zamknięcie giełdy w Warszawie

17. Historia najnowsza • 1991.03.22 - Sejm uchwalił ustawę Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych • 1991.04.12 - podpisanie aktu założycielskiego spółki akcyjnej Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. • 1991.04.16 - pierwsza sesja giełdowa; notowano spółki: Tonsil, Próchnik, Krosno, Kable, Exbud; sesje odbywają się raz w tygodniu • 1992.01.09 - wprowadzenie drugiej sesji giełdowej w tygodniu • 1993.01.04 - wprowadzenie trzeciej sesji giełdowej w tygodniu • 1994.04.16 - wprowadzenie indeksu cenowego WIG20 • 1994.07.01 - wprowadzenie czwartej sesji giełdowej w tygodniu • 1994.10.03 - wprowadzenie piątej sesji giełdowej w tygodniu • 1994.11.07 - wyodrębnienie Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych • 1995.01.03 - wprowadzenie indeksu rynku równoległego WIRR (Warszawski Indeks Rynku Równoległego) • 1996.05.06 - kapitalizacja Giełdy osiąga 20 mld zł

18. Historia c.d. • 1997.02.12 - kapitalizacja GPW osiąga 10 mld USD rekordowy dzienny obrót - 953,8 mln zł • 1997.06.12 - pierwsze notowanie akcji 15 Narodowych Funduszy Inwestycyjnych rozpoczęcie publikacji indeksu NIF • 1999.06.11 - Kapitalizacja Giełdy przekroczyła 100 mld zł • 2000.05.19 - Wprowadzenie indeksu TechWIG Warszawskiego Indeksu Segmentu Innowacyjnych Technologii • 2001.01.22 - Wprowadzenie do obrotu giełdowego pierwszych kontraktów terminowych na akcje spółek: TPSA, ELEKTRIM, PKN ORLEN • 2002.02.18 - Pierwsze notowanie kontraktów terminowych na MIDWIG. • 2003.09.22 - Debiut opcji na indeks WIG20 • 2003.10.14 - Debiut pierwszej spółki zagranicznej na GPW - Banku Austria Creditanstalt AG • 2004.11.10 - Najwyższy w historii GPW obrot akcjami na sesji: 3,27 mld zł (debiut PKO BP S.A.)

19. Architektura rynku kapitałowego w Polsce

20. Polskie indeksy giełdowe W celu syntetycznego zobrazowania stanu rynku lub jego niektórych segmentów konstruuje się specjalne wskaźniki - indeksy giełdowe. Zasada ciągłości obliczenia takich indeksów pozwala porównać efektywność inwestowania z efektywnością rynku (tzw. benchmark). Indeksy: • WIG- Indeks największych i średnich spółek • WIG 20 – Indeks największych i najpłynniejszych 20 spółek • MIDWIG – Indeks średnich spółek • WIRR – Indeks najmniejszych spółek giełdowych • TechWIG – Indeks spółekz Segmentu Innowacyjnych Technologii (SITech) • WIG PL – Indeks największych i średnich spółek krajowych • Indeksy sektorowe

21. Statystyka GPW

22. Udział inwestorów w obrotach akcjami

23. Udział inwestorów w obrotach kontraktami terminowymi

24. Udział inwestorów w obrotach opcjami

25. Struktura inwestorów

26. Podział krajowych inwestorów instytucjonalnych

27. Podsumowanie Rynek kapitałowy obok rynku pieniężnego i walutowego jest podstawowym składnikiem rynku finansowego. W normalnych warunkach gospodarka rynkowa nie jest w stanie funkcjonować bez żadnego z w/w składników rynku finansowego. W Polsce rynek ten istnieje od 15 lat i z czystym sumieniem można stwierdzić że ma się bardzo dobrze.