Paket Yönetimi

1. BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİ VE PROGRAMLAMA BÖLÜMÜ BİLG 223 AĞ İŞLETİM SİSTEMLERİ DERSİ Paket Yönetimi Öğr. Gör. Mustafa SARIÖZ

2. Fedora Linux’te Paket Kurulumu • Fedora Linux’te paket kurulumu 3 farklı şekilde gerçekleştirilebilir: 1. Tar uzantılı paketlerin kurulumu 2. “RPM” uzantılı dosyalar için “rpm” komutuyla paket kurulumu 3. “Yum” komutuyla paket kurulumu

3. .tar.gz uzantılı dosyalar • Arşivlenmiş kaynak kodlarıdır. • Bu kodlar en çok ‘.tar.gz’ ya da ‘.tar.bz2’ formatları ile bulunurlar. • Buradaki ‘.tar’ arşivleme formatıdır. • ‘.tar’ kullanılmasındaki amaç birçok parçadan oluşan kaynak kodlarını tek bir dosya görümüne sokmak ve arşivdeki dosyaların arşiv tarihindeki bilgilerinde en ufak bir değişiklik yapmamaktır. • ‘.gz’ ve ‘.bz2’ ise ‘gzip’ ve ‘bzip2’ programlarının sıkıştırma formatlarıdır. Kaynak kodlarının fazla yer tutmaması için internete sıkıştırılarak verilir.

4. tar komutu • Paket sıkıştırıp açma işlemleri tar komutuyla yapılır. • sık kullanılan tar komut parametreleri: z : gzip süzgecinden geçirir j : bzip2 süzgecinden geçirir c : create (arşiv oluşturmak için kullanılır) x : extract (dosyaları açıp diske yazmaya başlar) v : verify (işlem gören tüm dosyaları işlem sırasında listeler) f : file (input veya output olarak bir dosya verilecekse dosya ismi f parametresinden sonra kullanılır)

5. Dosya birleştirme & sıkıştırma • tar -zcvf arsiv.tar.gz dizin1 dizin2 ... dosya1 dosya2 ... • Belirtilen dizin ve/veya dosya ları arsiv.tar dosyası haline getirir ve ardından gzip ile sıkıştırıp arsiv.tar.gz haline getirir. • tar c klasör1 klasör2 dosya1... | gzip > arsiv.tar.gz • Yukarıdaki komutla aynı işlevi pipe’lar vasıtasıyla gerçekleştirir.

6. Dosya birleştirme & sıkıştırma ÖRNEK: [root@localhost Masaüstü]# ls dosya1 klasor1 [root@localhost Masaüstü]# tar -zcvf arşiv.tar dosya1 klasor1 dosya1 klasor1/ [root@localhost Masaüstü]# ls arşiv.tar dosya1 klasor1

7. Dosya açma • tar -xvf arsiv.tar • İsmi arsiv.tar gibi belirtilen (sıkıştırılmamış) arşiv dosyasını bulunulan dizine açar. • tar -zxvf arsiv.tar.gz • İsmi arsiv.tar.gz gibi belirtilen sıkıştırılmış arşiv dosyasını bulunulan dizine açar. Dosya uzantısı .tar.gz olan dosyalardan başka .tgz olan dosyaları da açar. • tar -zxvf arsiv.tar.gz -C dizin • Sıkıştırılmış arşiv dosyasını belirtilen dizine açar.

8. Dosya açma ÖRNEK: [root@localhost Masaüstü]# ls arşiv.tar.gz [root@localhost Masaüstü]# tar -zxvf arşiv.tar.gz dosya1 klasor1/ [root@localhost Masaüstü]# ls arşiv.tar.gz dosya1 klasor1

9. .tar uzantılı paketlerin kurulumu • Paketlerin formatı genelde şu şekildedir: Paketİsmi-AsılVersiyon.AltVersiyon-Release.tar.gz Örn: apache-1.3.41.tar.gz • tar.gz veya veya tar.bz2 uzantılı bir paketi sisteme kurmadan önce doğal olarak paketi açıyoruz. Örnek paketimiz .tar.gz uzantılı olsun. # tar zxvf apache-1.3.41.tar.gz

10. .tar uzantılı paketlerin kurulumu • Oluşan klasöre geçelim:# cd apache-1.3.41 • Dizin içinde bulunan "README, INSTALL, Changelog, History" gibi dosyalar kullanıcıya önbilgi verme bakımından önemlidir. Özellikle README dosyasında yapılacak işlemelr aşama aşama gösterilir.

11. .tar uzantılı paketlerin kurulumu • Kurulum 3 scriptin (betik) arka arkaya çalıştırılmasıyla gerçekleştirilir. Bunlar aşağıdaki gibidir: # ./configure --opsiyon ve parametreler vs...….. # make (derleme) …..# make install (kurulum) …… NOT: "./configure" komutundaki "./" kısmı, bulunduğumuz klasördeki çalıştırılabilir dosyaları çalıştırılabilmek için kullanılır. Komut ve dosya isimlerini verirken TAB ile tamamlama özelliğini kullanmayı unutmayın.

12. RPM • Her Linux dağıtımında yoktur. (Fedorada var.) • RPM Linux programların kurulmasını kolaylaştırmış ve basitleştirmiştir. • RPM - üç parçadan oluşur: • Paket dosyaları • RPM veri tabanı • rpm komutu.

13. RPM Paket dosyaları • Paket dosyaları TAR dosyaları gibi kurulacak dosyaları içermektedir. • Ama bunun dışında kurulacak uygulama ya da servis hakkında bilgi içerirler. Mesela paket dosyası kurulacak program özelliklerini, gerekli kütüphaneleri ve varsa başka hangi paketlerin kurulu olması gerektiğini belirtir. • Bu bilgiler dependencyinformation (bağımlılık bilgisi) adını taşır. • Pakette bulunan diğer bilgiler aşağıdaki gibidir : • Paket adı ve versiyonu • Kuruluş tarihi • Paket tanımlaması • Her içerdiği dosyanın büyuklüğü • Paketi hazırlayan kişinin veya kuruluşun kimliği • Dahil olduğu paket grubu

14. RPM Paket dosyaları • Paket dosyasının adı özel bir yapıya sahiptir: paket-versiyon-küçük sürüm-mimari.rpm Burada : • paket dosyanın içerdiği paket adı • versiyon paket versiyonu • küçük sürüm paket küçük sürüm numarası • mimari paketin tasarlandığı bilgisayar mimarisi. Örnek: gnorpm-0.95.1-2.62.i386.rpm

15. RPM Veri Tabanı • Paket kurulmadan önce, hakkındaki bilgiler /var/lib/rpm’de bulunan RPM veri tabanına işlenir. • Bir programı kurmak veya kaldırmak istediğinde - RPM paket dosyasını ve RPM veri tabanını kontrol eder. Böylece RPM, komutun sistemi çelişkili bir durumda bırakıp bırakmıyacağına karar verir. Eğer öyleyse RPM komutu durdurup kullanıcıya uyarı gönderir.

16. RPM Komutu • Bu kısım RPM’in çalıştırılabilen parçasıdır. rpm komutunun uyguladığı işlemler: • Paket kurulumu • Paket güncellemesi • Paket kaldırılması • RPM veri tabanın sorgulanması • Paket dosyasının sorgulanması • Kaynak kodundan paket oluşturulması • Paket onaylanması • Paket dosyasının onaylanması

17. RPM Komutu: paket kurmak • Paket kurmak için: rpm -i paket_dosya_adı • Paket kurulumunda rpm şunları kontrol eder: • Paket kurulması için diskte yeterli yer var mıdır? • Paket kurulubilmesi için gerekli kütüphane ve paketler kurulu mudur? • Paket daha önce kurulmuş mu veya kurulum sırasında dosya çakışması olacak mı? • Parametreler: -v parametresi ile rpm kurulumunun durum bilgilerini veri -h parametresi ile kurulumun ilerlemesini 50 tane # işareti ile izlenebilir

18. RPM Komutu: diğer işlemler • Kurulmuş bir paketi kaldırmak için: rpm -e paket_adı • Bir paketin yeni versiyonunu kurmak için: rpm -Uvh paket_adı • Kurulu bir paketin versiyonunu ve küçük sürümunu öğrenmek için; rpm -q paket_adı • Sistemde kurulu olan tüm paketlerin listesini ve versiyonlarını ve küçük sürüm numaralarını öğrenmek için; rpm -qa

19. YUM(Yellowdog Updater Modified) Yum Paket yönetim aracı, kullanıcının kurmak istedigi RPM paketinin başlık bilgilerini kullanarak bağımlılık sorunlarını, gereken tüm paketleri kurarak çözer YUM paket yönetim aracı, yum RPM paketi ile gelir [root@gulshat~]#rpm –q yum yum-2.4.1-1.fc4

20. YUM İstemci yapılandırması Yum’un genel yapılandırma dosyası /etc/yum.conf’dur. Diğer yapılandırma dosyaları /etc/yum.repos.d/ dizini altındaki .repo uzantılı dosyalardır. Bu dosyalarda main ve repository olmak üzere iki bölüm bulunur: Main bölümünde tüm global yapılandırma seçenekleri vardır. Repository bölümünde ise her depo icin geçerli yapılandırma seçenekleri mevcuttur.

21. YUM  Paket Yüklemek Komut : yum install paket_adı[root@fedora etc]# yum install xmms Paket KaldırmakKomut : yum remove paket_adı[root@fedora etc]# yum remove xmms

22. YUM Paket GüncellemekKomut : yum update paket_adı[root@fedora etc]# yum update kernelPaket AramaKomut : yum search paket_adı[root@fedora etc]# yum search gftp

23. YUM Diğer Yum Komutlarıyum list avaible : Tüm kullanılabilir paketleri listeleryum update : Kurulmuş tüm paketleri günceller.yum check-update : Güncel paketleri listeler.yum list installed : Yüklenmiş paketleri listeler

24. SORULAR?