Εαρινό Τετράμηνο 2006

1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Ο ΘΕΟΣ Εαρινό Τετράμηνο 2006

2. Κυριακή, 29 Ιανουαρίου 2006 Έχει όνομα ο Θεός;

3. Τι είναι το όνομα στην Αγία Γραφή; • Στην Αγία Γραφή το όνομα αποτελεί περιγραφή εκείνου που το φέρει. • Δηλώνει το πρόσωπο και τις ιδιότητες με τις οποίες μπορούμε να το γνωρίσουμε. • Γι’ αυτόν τον λόγο πολλές φορές, μαζί με την κλήση και την πορεία ζωής ενός ανθρώπου άλλαζε και το όνομά του: Άβραμ => Αβραάμ, Σάρα=>Σάρρα, Ιακώβ = > Ισραήλ, Σίμων=>Πέτρος, Σαύλος => Παύλος. • Υπάρχει λοιπόν στενή σχέση ανάμεσα στο πρόσωπο και το όνομά του

4. Η φράση «το όνομα του Θεού» • Πολύ περισσότερο υπάρχει στενή σχέση ανάμεσα στον Θεό και το όνομά Του. • Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα στην Αγία Γραφή δεν αναφέρεται κάποιο συγκεκριμένο όνομα, αλλά η φράση «το όνοματου Θεού» βρίσκεται στη θέση της ίδιας της λέξης Θεός, και συμπεριλαμβάνει όλες τις ιδιότητες του προσώπου του. Όπως …

5. « το όνομα του Θεού» • «…και ωκοδόμησεν (Αβραάμ) εκεί θυσιαστήριον εις τον Κύριον, και επεκαλέσθη το όνομα του Κυρίου.» Γεν. ιβ’ 8 • «Ο δε είπεν, Εγώ θέλω κάμει να περάση έμπροσθέν σου όλη η αγαθότης μου και θέλω κηρύξει το όνομα του Κυρίου έμπροσθέν σου.» Έξοδος λγ’ 19 • «διότι αυτόν εξέλεξε Κύριος ο Θεός σου εκ πασών των φυλών σου, διά να παρίσταται να λειτουργή εις το όνομα του Κυρίου, αυτός και οι υιοί αυτού διαπαντός.» Δευτ. ιη’ 5

6. Ποιος επινόησε το όνομα/τα ονόματα του Θεού; • Ακριβώς επειδή το όνομα του Θεού περιγράφει τον Θεό, το αποκαλύπτει ο ίδιος ο Θεός στον Λόγο Του, και το προστατεύει:

7. «Μη λάβης το όνομα Κυρίου του Θεού σου επί ματαίω· διότι δεν θέλει αθωώσει ο Κύριος τον λαμβάνοντα επί ματαίω το όνομα αυτού.» Έξοδος κ’ 7 • «Ειπέ προς τον Ααρών και προς τους υιούς αυτού να απέχωσιν από των αγίων των υιών Ισραήλ, και να μη βεβηλόνωσι το όνομα το άγιόν μου, εις όσα αγιάζουσιν εις εμέ. Εγώ είμαι ο Κύριος.» Λευιτ. κβ’ 2

8. Στην ΚΔ το ίδιο συμβαίνει με το όνομα του Ιησού Χριστού • «Διότι όπου είναι δύο ή τρεις συνηγμένοι εις το όνομά μου, εκεί είμαι εγώ εν τω μέσω αυτών.» Ματθ. ιη’ 20 • «Όσοι δε εδέχθησαν αυτόν, εις αυτούς έδωκεν εξουσίαν να γείνωσι τέκνα Θεού, εις τους πιστεύοντας εις το όνομα αυτού·» Ιωάν. α’ 12 • «Εάν ζητήσητέ τι εν τω ονόματί μου, εγώ θέλω κάμει αυτό.» Ιωάν. ιδ’ 13 • «διά να κλίνη εις το όνομα του Ιησού παν γόνυ επουρανίων και επιγείων και καταχθονίων» Φιλ. β’ 10

9. Όλα τα ονόματα του Θεού είναι ανθρωπομορφικά • Το ένα όνομα του Θεού, που περιγράφει την αποκάλυψη του σε εμάς, αναλύεται σε πάρα πολλά ονόματα. • Τα ονόματα του Θεού δεν περιγράφουν την ουσία Του, αλλά τη σχέση του με τα δημιουργήματά Του. • Καθώς ο Θεός αποκαλύπτεται στη δημιουργία, όλα τα ονόματα χρησιμοποιούν τη γλώσσα της δημιουργίας, αντλούνται από τη δημιουργία, δηλ. αναφέρονται σε γήινες και ανθρώπινες σχέσεις. Πιο συγκεκριμένα … • Παρουσιάζουν τον Θεό με ιδιότητες που έχουν τα δημιουργήματά του και ιδιαίτερα ο άνθρωπος ως κατ’ εικόνα και ομοίωσιν πλασθείς (Ανθρωπομορφισμός). • Κατ’ ουσίαν όλη η Γραφή μιλώντας για τον Θεό είναι ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΚΗ.

10. Τα ονόματα που αναφέρονται στις μεταδοτές ιδιότητες του Θεού … αναφέρονται όλα, ακόμη και τα πιο αφηρημένα, σε ανθρώπινες σχέσεις και αποδίδονται στον Θεό μεταφορικά • ο Ισχυρός • ο Παντοκράτωρ • Πατήρ, Υιός, Πνεύμα • Αγαθός, Δίκαιος, Ελεήμων κ.λπ.

11. Τα ονόματα που αναφέρονται στις αμετάδοτες ιδιότητες του Θεού … αναφέρονται όλα σε άρνηση και πάλι ιδιοτήτων των δημιουργημάτων Του • Αιώνιος= άρνηση του χρόνου • Αναλλοίωτος= άρνηση της αλλαγής • Πανταχού παρών = άρνηση του χώρου

12. Η Βίβλος προχωρεί μάλιστα … • Αποδίδει στον Θεό ανθρώπινα όργανα, μέλη, αισθήματα, ψυχή, πνεύμα (όχι όμως ολόκλη- ρο σώμα) κ.λπ. • Χέρια (Έξοδ. ιε’ 16), μάτια (Ψαλμ. ια’ 4), κόρη ματιού (Δευτ. λβ’ 10), μύτη (Δευτ. λγ’ 10), αυτιά (Ψαλμ. νε’ 1), στόμα(Δευτ. η’ 3), χείλη (Ιώβ ια’ 5), γλώσσα (Ησ. λ’ 27) κ.λπ. • Αποδίδει στον Θεό ανθρώπινες πράξεις Ο Θεός σκέπτεται (Γεν. λ’ 20), λησμονεί (Α’ Σαμ. α’ 11), θυμάται (Γεν. η’ 1), αναπαύεται (Γεν. β’ 2), οσφραίνεται (Γεν. η’ 21), κάθεται (Ψαλμ. θ’ 7), εγείρεται (Ψαλμ. ξη’ 1), περπατά (Λευιτ. κς’ 12), σφραγίζει (Ιωάν. ς’ 27), δένει πληγές (Ψαλμ. ρμζ’ 3) κ.ά.

13. Ο ίδιος ο Θεός αναφέρεται ως • Νυμφίος (Ησ. ξα’ 10) • Σύζυγος (Ησ. νδ’ 5) • Πατέρας (Δευτ. λβ’ 6) • Κριτής, Νομοθέτης, Βασιλιάς (Ησ. λγ’ 2) • Πολεμιστής (Έξοδ. ιε’ 3) • Τεχνίτης (αρχιτέκτονας, Εβρ. ια’ 10) • Βοσκός (Ψαλμ. κγ’ 1) κ.ά.

14. Καθώς η δόξα του Θεού αποκαλύπτεται στα πάντα Η Γραφή αποδίδει στον Θεό ιδιότητες και άλλων δημιουργημάτων. Παρομοιάζεται με … • Λιοντάρι (Ησ. λα’ 4) • Αετό (Δευτ. λβ’ 11) • Αμνό (Ησ. νγ’ 7) • Όρνιθα (Ματ. κγ’ 37) • Ήλιο (Ψαλμ. πδ’ 11) • Πρωινό Αστέρα (Αποκ. κβ’ 16) • Πηγή (Ψαλμ. λς’ 9) • Βράχο (Δευτ. λβ’ 4) • Πύργο (Παροιμ. ιη’ 10) • Φαγητό (Ησ. νε’ 1)

15. «Σε κάθε άτομο της ύλης σε όλο το σύμπαν μπορείς να δεις κάποια αντανάκλαση από τη λαμπρότητα της δόξας του Θεού.» Ιωάννης Καλβίνος

16. Τι μας προσφέρουν τα ονόματα του Θεού, αφού είναι ανθρωπομορφικά; • Δεν μας προσφέρουν πλήρη, εξαντλητική γνώση του Θεού (ο Θεός είναι ακατάληπτος), αλλά ωστόσο • προσφέρουν αληθινή γνώση του Θεού • Διότι, ο Θεός έχει αποκαλύψει κάτι από τη δόξα Του σε όλη τη δημιουργία και στον άνθρωπο.

17. Ονόματα του Θεού κατά μία ευρύτερη έννοια • Είναι αναρίθμητα και περιλαμβάνουν τις ιδιότητές του: Δίκαιος, Αγαθός κ.λπ. • Οι Εβραίοι με αυτή την έννοια απαριθμούσαν 70 ονόματα του Θεού. • Αρχικά η χριστιανική θεολογία περιλάμβανε τις ιδιότητες του Θεού στα ονόματά του.

18. Ονόματα του Θεού κατά μια πιο ειδική έννοια α) Εβραϊκά-ΠΔ β) Ελληνικά-ΚΔ

19. Ελ Elohim Eloha Σαβαώθ Elyon Shaddai Αδωνάι Esher Ehye Yah Yhwh Εβραϊκά ονόματα του Θεού - Παλαιά Διαθήκη • Ο Ιερώνυμος θεώρησε ότι • τα εβραϊκά ονόματα με την στενή έννοια είναι 10

20. Ελ = Θεός από τη ρίζα‘ul= ο Πρώτος, ο Δυνατός Συχνά σε σύνθεση με άλλα ονόματα. Elohim(πληθ., απαντά 2500 φορές) = ο Δυνατός και Φοβερός Eloha= « « αρχαιοπρεπές και ποιητικό Σαβαώθ = ο Κύριος των δυνάμεων Ελυόν = ο Ύψιστος Αδωνάι = Κύριος, ηγεμών Shaddai= ο Παντοκράτωρ Esher Ehye= ο Ων Yah= ο Ων Yhwh= ο Ων Τα εβραϊκά ονόματα του Θεού τονίζουν την υπερβατικότητα του

21. Σύνθετα ονόματα του Θεού με το Ελ • El Shaddai = ο Παντοκράτωρ Θεός • Ελ Ελυόν = ο Ύψιστος Θεός • Ελ Ολάμ = ο Αιώνιος Θεός

22. Το τετραγράμματον,το κατεξοχήν όνομα του Θεού hUhy YHWH-Ιαχβέ-ο Ων

23. Το τετραγράμματον • Το πλήρες όνομα είναι (Έξοδος γ’ 13-15) ‘ehye ‘asher ‘ehye/θα είμαι αυτός που θα είμαι • Η προφορά του έχει χαθεί, επειδή οι Εβραίοι δεν το πρόφεραν από σεβασμό. • Οι μεταφράσεις το αποδίδουν με τη λέξη ΚΥΡΙΟΣ,LORD, HERR, κ.λπ. • Αποτελεί κορύφωση των ονομάτων του Θεού στην ΠΔ. • Με το όνομα αυτό ο Θεός εμφανίζεται ως Θεός χάριτος, πιστός στη διαθήκη με τον λαό Του.

24. Σύνθετα ονόματα του Θεού με το Ιαχβέ • Ιαχβέ Ιρέ: ο Κύριος θα προμηθεύσει (Γεν. κβ’ 14) • Ιαχβέ Νισσί: ο Κύριος σημαία μου (Εξοδ. ιζ’ 15) • Ιαχβέ Σαλώμ: ο Κύριος είναι ειρήνη (Κριτ. ς’ 24) • Ιαχβέ Σαβαώθ: ο Κύριος των Δυνάμων (Α’Σαμ. α’ 3) • Ιαχβέ Maccaddeshcem: ο Κύριος ο Αγιαστής Σας (Έξ. λα’ 13) • Ιαχβέ Ροΐ: ο Κύριος ο Ποιμήν μου (Ψαλμ. κγ’ 1) • Ιαχβέ Τσιδκενού: ο Κύριος η Δικαιοσύνη ημών (Ιερ. κγ’ 6) • Ιαχβέ Σαμμά: ο Κύριος εκεί (Ιεζ. μη’ 35) • Ιαχβέ Ελωίμ Ισραέλ: Κύριος ο Θεός του Ισραήλ (Κριτ. ε’ 3)

25. Ελληνικά ονόματα για τον Θεό • Όλα τα ονόματα του Θεού από την ΠΔ διατηρούνται στην ΚΔαποδοσμένα στην ελληνική. • Κύριος ο Θεός (Yhyh Elohim) • Κύριος ο Θεός ο Παντοκράτωρ (YhyhElohim C’baoth) • Ο Ων και ο Ην και ο Ερχόμενος (Yhyh) • Άλφα και Ωμέγα (Yhyh)

26. Τι σημαίνει «Θεός»; 1η εκδοχή • από τη ρίζαΔΙF- (deus, divus, σανσκ. deva= ο λαμπρός ουρανός), εξ ου, δίος = θεϊκός, έξοχος, ευγενής, ευδία, εύδιος = λαμπρός, καθαρός Ζευς/Δις = θεός του λαμπρού ουρανού 2η εκδοχή • Από τη ρίζαΘΕΣ-, ικετευόμενος, εξ ου, θέσσασθαι = ζητώ διά προσευχής, θέσφατος = λαληθείς υπό του Θεού, θεσπέσιος = προφερθείς υπό Θεού, θαυμάσιος θέσκελος = όμοιος με τον Θεό

27. Θεός και ουρανός • Σε πολλές γλώσσες χρησιμοποιείται η ίδια λέξη για τον Θεό και τον ουρανό • Ουρανός(ελλην. μυθ.)= Varuna (ινδ. Μυθ.) • Taengri/Tanri (Τάρταροι, Τούρκοι) • Thian (Κινέζοι) Ακόμη και στην Αγία Γραφή • Βασιλεία των ουρανών = βασιλεία του Θεού

28. Άλλες αρχαιοελληνικές ονομασίες για τον Θεό • Κύριος, από το κύρος «αλλ' εις ημάς είναι εις Θεός ο Πατήρ, εξ ου τα πάντα και ημείς εις αυτόν, και εις Κύριος Ιησούς Χριστός, δι' ου τα πάντα και ημείς δι' αυτού.» Α’ Κορ. η’ 6 • Δεσπότης = αυτός που κατέχει ισχύ «… και αρνούμενοι τον μόνον δεσπότην Θεόν και Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν.» Ιούδας α’ 4 • δαίμων, για τους θεούς των ειδωλολατρών, από το δαίω = μοιράζω (τύχη) • δεισιδαίμων = ο θεοσεβής (Πράξεις ιζ’ 22)

29. ΠΑΤΗΡ • Το όνομα αυτό, γνωστό από την ΠΔ,παίρνει πλουσιότερο περιεχόμενο στην ΚΔ.

30. Το όνομα ΠΑΤΗΡ στην ΠΔ • Αναφερόταν γενικά στη σχέση του Θεού με τον εκλεκτό του λαό, τον Ισραήλ. • «Ταύτα ανταποδίδετε εις τον Κύριον, λαέ μωρέ και ασύνετε; δεν είναι αυτός ο πατήρ σου, όστις σε εξηγόρασεν; αυτός όστις σε έπλασε και σε εμόρφωσεν;» Δευτ. λβ’ 6 • «Συ βεβαίως είσαι ο Πατήρ ημών, αν και ο Αβραάμ δεν εξεύρη ημάς και ο Ισραήλ δεν γνωρίζη ημάς· συ, Κύριε, είσαι ο Πατήρ ημών· Λυτρωτής ημών είναι το όνομά σου απ' αιώνος.» Ησ. ξγ’ 16

31. Η έννοια αυτή συνεχίζει και στην ΚΔ • «αλλ' εις ημάς είναι εις Θεός ο Πατήρ, εξ ου τα πάντα και ημείς εις αυτόν, και εις Κύριος Ιησούς Χριστός, δι' ου τα πάντα και ημείς δι' αυτού.» Α’ Κορ. η’ 6 • «Διά τούτο κάμπτω τα γόνατά μου προς τον Πατέρα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, εκ του οποίου πάσα πατριά εν ουρανοίς και επί γης ονομάζεται …» Εφεσ. γ’ 15

32. Ωστόσο το όνομα παίρνει και μια πιο προσωπική διάσταση • Αναφέρεται και στη σχέση του Θεού με τους πιστούς ως παιδιά του.

33. «Πλην έρχεται ώρα, και ήδη είναι, ότε οι αληθινοί προσκυνηταί θέλουσι προσκυνήσει τον Πατέρα εν πνεύματι και αληθεία· διότι οΠατήρ τοιούτους ζητεί τους προσκυνούντας αυτόν.» Ιωάν. δ’ 23 • «Διότι δεν ελάβετε πνεύμα δουλείας, διά να φοβήσθε πάλιν, αλλ' ελάβετε πνεύμα υιοθεσίας, διά του οποίου κράζομεν· Αββά, ο Πατήρ.» Ρωμ. η’ 15

34. Το τριαδικό όνομα • Το πληρέστερο όνομα του Θεού στην ΚΔ είναι το τριαδικό: ΠΑΤΗΡ, ΥΙΟΣ ΚΑΙ ΑΓΙΟΝ ΠΝΕΥΜΑ

35. «Πορευθέντες λοιπόν μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούςεις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος…»Ματθ. κη’ 19 • «Η χάριςτου Κυρίου Ιησού Χριστούκαι η αγάπητου Θεούκαι η κοινωνίατου Αγίου Πνεύματοςείη μετά πάντων υμών· αμήν.» Β’ Κορ. ιγ’ 14

36. Βιβλιογραφία • Η. Βavinck, The Doctrine of God (1951) • J. Hampton Keathley, The Names of God στο: www.bible.org

37. Προσευχή και περισυλλογή • Δοξολογία στον Θεό μέσω των ονομάτων του.