Racjonalizm w stosowaniu antybiotyków

1. Krystyna Gabryelów-Siek Racjonalizm w stosowaniu antybiotyków

2. Dlaczego potrzebne jest racjonalne podejście do antybiotyków? Od historii do teraźniejszości Obraz epidemiologiczny świata zmienił się radykalnie po odkryciu i upowszechnieniu: szczepionek, antybiotyków i insektycydów [przełom XIX i XX]. Wielu badaczom wydawało się że, ludzkość zostanie uwolniona od chorób zakaźnych i zakażeń. Do końca lat siedemdziesiątych XX w – trwa okres „euforii i entuzjazmu”. Uwaga naukowców skierowała się na choroby niezakaźne Intensywna gospodarka, niszczenie środowiska, nadużywanie leków przeciwdrobnoustrojowych, zakłóciły równowagę mikrobiologiczną świata. Pojawiają się nowe choroby [AIDS, SARS] w tempie - 1/rok.

3. Dlaczego potrzebne jest racjonalne podejście do antybiotyków? Sytuacja aktualna Linie lotnicze przewożą ponad 2 biliony osób rocznie – umożliwiając gwałtowne rozpowszechnianie się czynników etiologicznych infekcji. Nawrót chorób, które były opanowane - cholera, gruźlica, meningokokowe zapalenie opon m - rdz., błonnica Zakażenia szpitalne nowego typu - wywołane przez drobnoustroje względnie chorobotwórcze lub saprofityczne oporne na antybiotyki. Szerzą się choroby drogą naruszania ciągłości tkanek – procedury inwazyjne. Obserwuje się stale narastąjącą ewolucję oporności drobnoustrojów na leki.

4. Dlaczego konieczne jest racjonalne podejście do antybiotyków? 1929 – odkrycie penicyliny; w 1946 r w UK było 14% S. aureus opornych; w 1959 - 59%; w 1990 - w szpitalach 95%. Szczepy wielooporne! MRSA, ESBL, HLAR, VRE, MBL Przyczyny szerzenia się oporności: zbyt duża konsumpcja leków, błędy w terapii [antybiotyk, dawka, czas ] Rezultaty oporności: większe ryzyko niepowodzenia terapeutycznego, wydłuża się czas kuracji pacjenta oraz czas jego zakaźności, większe koszty leczenia.

5. Dlaczego konieczne jest racjonalne podejście do antybiotyków? Problem spadku skuteczności antybiotyków przybrał wymiar globalny. Brak radykalnych działań interwencyjnych może doprowadzić do sytuacji sprzed ery antybiotykowej. Dokument WHO z 2001 i dyrektywa Unii Europejskiej z 2002 zobowiązują kraje członkowskie do wprowadzenia programów ograniczających powstawanie i szerzenie się drobnoustrojów antybiotykoopornych W Polsce w 2004 został powołany Narodowy Program Ochrony Antybiotyków

6. Jak realizujemy zasadę racjonalnego stosowania antybiotyków? Zarządzeniem Dyrektora w 2003 w naszym Szpitalu powołanyzostał Zespół ds. Szpitalnej Polityki Antybiotykowej. Zespół działa w oparciu o Program Kontroli Zakażeń Zakładowych. Współpracujemy z Komitetem Terapeutycznym w opracowywaniu Receptariusza Szpitalnego w części dotyczącej leków przeciwdrobnoustrojowych. Receptariusz Szpitalny zawiera: spis leków - z podziałem na III kategorii dostępności rekomendacje do leczenia najczęstszych zakażeń zasady profilaktyki i terapii w zabiegachoperacyjnych zasady terapii sekwencyjnej

7. Jak realizujemy zasadę racjonalnego stosowania antybiotyków? Członkowie Zespołu ds. Szpitalnej Polityki Antybiotykowej akceptują formularze zamówienia antybiotyków z III grupy dostępności Dokonujemy retrospektywnej analizy antybiotykoterapii oraz profilaktyki okołooperacyjnej pod kątem przestrzegania rekomendacji zamieszczonych w Receptariuszu [przegląd losowo wybranej dokumentacji medycznej pacjentów]

8. Jak realizujemy zasadę racjonalnego stosowania antybiotyków? Monitorujemy zużycie antybiotyków w oparciu o wskaźniki zużycia: DDD i DDD/100 osobodni. [okresowa prezentacja wyników KKZZ i kierowniczej kadrze medycznej] DDD Definiowana Dawka Dobowa [ średnia dawka dobowa leku dla osoby dorosłej ustalona przez WHO do analizy zużycia leku] DDD/100 osobodni – liczba dawek DDD*100/liczbę „wykonanych” osobodni w danym okresie

9. Zużycie antybiotyków parenteralnych i doustnych w DDD

10. Struktura zużycia antybiotyków w 2007 roku

11. Zużycie antybiotyków w DDD/100 osobodni

12. Jak realizujemy zasadę racjonalnego stosowania antybiotyków? Analizujemy najczęściej występujące zakażenia, ich etiologię oraz wrażliwość na antybiotyki w oparciu o dane z Laboratorium Mikrobiologicznego

13. Drobnoustroje izolowane w 2007 w Sz.W i częstość ich występowania

14. Jak realizujemy zasadę racjonalnego stosowania antybiotyków? Monitorujemy: koszt terapii i profilaktyki antybiotykowej procentowy udział leków przeciwbakteryjnych i przeciwgrzybiczychw kosztach ogólnych leków [I pół. 2008 - 17,26%] koszt leków w przeliczeniu na 1 hospitalizowanego pacjenta [II pół. 2007- 53,16 zł; I pół. 2008 – 47,03 zł]

15. Koszt zużycia leków przeciwbakteryjnych i przeciwgrzybiczych

16. Koszty antybiotyków w II pół. 2008 z podziałem na grupy dostępu

17. Racjonalizm w stosowaniu antybiotykówCo już osiągnęliśmy? Zmniejszyło się zużycie antybiotyków w Szpitalu: spada liczba DDD w kolejnych półroczach [19824,8; 19183,4; 16541,9] i zmniejszył się wskaźnik DDD/100 osobodni [45,99; 45,02; 36,04]. Spadły koszty leków przeciwbakteryjnych i przeciwgrzybiczych w przeliczeniu na jednego pacjenta z 53,2 zł do 47,0 zł. Mamy opracowaną i aktualizowaną mapę drobnoustrojów; terapię empiryczną możemy oprzeć na racjonalnych podstawach. Opracowaliśmy rekomendacje do stosowania profilaktyki okołooperacyjnej i leczenia najczęstszych zakażeń.

18. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków Wczerwcu br. Przewodnicząca Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków prof. dr hab. Waleria Hryniewicz skierowała zaproszenie dla naszego Szpitala do udziału w programie pilotażowym [uczestniczy w nim z 13 szpitali z całej Polski]

19. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków • Liczymy, że udział w programie da kolejne efekty: • zwiększenie skuteczności leczenia zakażeń(spadek częstości występowania powikłań)‏ • ograniczenie oporności szczepów szpitalnych na antybiotyki • zmniejszenie częstości stosowania antybiotyków • redukcję wydatków na leki • możliwość porównania z innymi szpitalami

20. Racjonalizm w stosowaniu antybiotyków Dziękuję za uwagę!