BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

1. BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Araştırma Etiği Prof. Dr. Mustafa Ergün AKÜ - Eğitim Fakültesi

2. BİLİMSEL ARAŞTIRMA ETİĞİ "İlim tercüme ile olmaz, tetkikle olur." M.Kemal Atatürk, 1932 Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

3. Bir araştırma projesinin hazırlanma, önerilme, yürütülme, sonuçlandırılma ve sonuçların yayımlanması aşamasında görülen etiğe aykırı kabul edilecek davranışlar şunlardır: Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

4. Uydurma (Fabrication): Araştırmada bulunmayan verileri üretmek, bunları rapor etmek veya yayımlamak. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

5. Çarpıtma (Falsification): Değişik sonuç verebilecek şekilde araştırma materyalleri, cihazlar, işlemler ve araştırma kayıtlarında değişiklik yapmak veya sonuçları değiştirmek. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

6. Uydurma, Yalan Yazma veya Yoktan Var Etme : Verilerin "saptırılması" veya varolmayan bilgilerin/verilerin "yoktan var edilmesi" (İngilizce'de fabrication, falsification "desk - research" veya "dry - lab", olarak isimlendirilir). Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

7. Aşırma (Plagiarism): Başkalarının fikirlerini, metodlarını, verilerini, yazılarını ve şekillerini sahiplerine atıf yapmadan kullanmak. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

8. Bilimsel korsanlık (piracy) : Başka araştırıcıların verilerini (yazı, şekil, grafik, v.b.) kendi izni olmadan almak, ve kişinin kendi çalışmasının herhangi bir bölümüne yerleştirmek. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

9. Duplikasyon (Duplication): Aynı araştırma sonuçlarını birden fazla dergiye yayım için göndermek veya yayımlamak. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

10. Dilimleme (Least Publishable Units): Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde ve uygun olmayan biçimde parçalara ayırarak çok sayıda yayın yapmak. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

11. Desteklenerek yürütülen araştırmaların sonuçlarını içeren sunum ve yayınlarda, destek veren kurum veya kuruluşun desteğini belirtmemek. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

12. Araştırma ve makalede ortak araştırıcı ve yazarların yazılı görüş birliği olmadan, araştırmada ve makalede aktif katkısı bulunanların isimlerini çıkarmak veya yazarlıkla bağdaşamayacak katkı nedeniyle yeni yazar(lar) eklemek veya yazar sıralamasını gerekçesiz veya uygun olmayan bir biçimde değiştirmek. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

13. Araştırıcı ve ekibi beklediği değil, gözlediği sonuçlara olabildiğince objektif olarak yaklaşmayı bilmelidir. Kendi yanlılığını çürütecek tüm karşı düşünceleri araştırmalarında kullanmalıdır. Neler yapılmalıdır? Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

14. Neler yapılmalıdır? Kontrol ve deney gruplarından elde edilen veriler, kayıtlar ve diğer dökümanlar herşeyden önce çok iyi bir şekilde korunmalı ve saklanmalıdır (en az 5 yıl). Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

15. Psikolojik, psikiyatrik ve bazı eğitim araştırmalarında bireye ait mevcut bilgilerin çok iyi gizlenmesi gerekir. Ancak bunların kime ait olduğu da bir liste halinde gizli bir yerde saklanmalıdır. Neler yapılmalıdır? Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

16. Araştırmada tüm bilgiler analiz edilmeli, bu analiz en uygun istatistik yöntemlerle yapılmalıdır. İstatistikler en doğru olan sonucu verebilmeli, “Bias” mantığı doğrultusunda istatistiklerle oynanmamalıdır. Neler yapılmalıdır? Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

17. Araştırıcı istatistik verilerin altında boğulmamalı, altta yatan gerçekler ve bilgi yakalanmalıdır. Neler yapılmalıdır? Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

18. Çalışmada varsayım tersine olanveri(ler) saklanıp değiştirilmemeli, bulgular ve yorumlarda dikkatlice değerlendirilmeli, çalışma makale haline gelirken aynen verilmelidir. Neler yapılmalıdır? Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

19. Rapor yazımında ve makalede etik açısından dikkat edilmesi gerekenler: Tezin girişinde araştırmaya kaynak oluşturan düşüncenin ve varsayımın amacı, önce bu konuda yapılan benzer çalışmalar verilerek, tarih ve önem sırası belirtilerek özetlenmelidir. Önceki bir araştırmaya ait olan bir veri, araştırıcınınkendi verisi gibi sunulmamalıdır. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

20. Önceki araştırmacıların orijinal gözlem ve verilerinin kasıtlı olarak yok sayılması, önemli bir etik sorundur. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

21. Araştırmada yöntem çok ayrıntılı yazılmalıdır. Çünkü aynı yöntemi kullanmak durumunda olacaklar, araştırmayı okudukları zaman aynı yöntemi kolaylıkla uygulayabilmelidirler. Yöntemin saklanmış bir yanı kalmamalıdır. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

22. Araştırmada alınan sonuçların olduğu gibi verilmesi yanı sıra, sonucu olumsuz etkileyecek yan veriler de olduğu gibi verilmelidir. Sonucu ve yorumu olumsuz olarak etkileyecek veriler gizlenmemeli ve tartışılmalıdır. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

23. Bilimsel yanıltma (scientific misconduct) araştırmanın değerini veya güvenirliğini azaltan her türlü girişimdir.Disiplinsiz ve düzensiz araştırma (sloppy research) ile bilimsel yalancılık/yanıltma (fraud) kavramlarını birbirinden ayırmak gerekir.

24. Disiplinsiz ve düzensiz araştırma; araştırıcının araştırma planlanmasını, uygun metod seçimini, metodları uygulamasını, sonuçların analizini ve yorumunu bilmemesidir.

25. Bilimsel yanıltma, saptırma veya yalancılık (Fraud), araştırıcının bilinçli olarak ve amaçlı bir yaklaşımla çalışmanın metod veya sonuçlarını"kötü niyetle" saptırması ve değiştirmesi demektir.

26. Kaynaklar: Ertekin, Cumhur. Tıp Araştırmalarında "Etik" Üzerine. http://www.med.ege.edu.tr/norolbil/2000/NBD07800.html Kansu, Emin; Ş.Ruacan. Bilimsel Yanıltmanın (Scientific Misconduct) : Türleri, Nedenleri, Önlenmesi Ve Cezalandırılması. Cumhuriyet -Bilim ve Teknik Dergisi. 28.10.2000 TUBİTAK Yönetmeliği. Madde 8 Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ