160 likes | 476 Views
1. AZƏRBAYCAN DÖVLƏT NEFT AKADEMİYASI. « ÜZVİ KİMYA » KAFEDRASI. 2. « DOYMAMIŞ KARBOHIDROGENLƏR İ N HETEROATOMLU TÖRƏMƏLƏR İ » problem laboratoriyası. ÜZVİ SİNTEZDƏ:. 3.
E N D
1 AZƏRBAYCAN DÖVLƏT NEFT AKADEMİYASI
«ÜZVİ KİMYA» KAFEDRASI 2 «DOYMAMIŞKARBOHIDROGENLƏRİNHETEROATOMLUTÖRƏMƏLƏRİ»problem laboratoriyası
ÜZVİ SİNTEZDƏ: 3 • Tərkibində reaksiyaqabiliyyətli C=C, CC, C-H, C-Hal mərkəzlərin mövcudluğu hesabına yüksək sintetik imkanlara malik doymamış C3-spirtlərin halogenli törəmələri C-C rabitələrin formalaşmasında və heterotsiklik birləşmələrin sintezində geniş istifadə edilir.
TƏTBİQ SAHƏLƏRİ 4 • İngibitorlar, • Bioloji aktiv birləşmələr • Antimikrob aşqarlar • Sulfatreduksiyaedici bakterialara qarşı mübarizə vasitələri • Fenol-formaldehid oliqomerlər ücün modifikatorlar • Yapışqan kompozisiyalar ücün inqradientlər və s .
2-HALOGENMETİLNORBORNAOLUN DOYMAMIŞ EFİRLƏRİNİN SİNTEZİ 7 Kamfenin doymamış C3-spirtlərlə alkoksihalogenləşməsi nəzəri cəhətdən maraq kəsb edən reaksiyadır. Bu reaksiyada halogendaşıyıcı kimi N-bromsuksinimiddən və kristallik yoddan (civə oksidinin iştirakı ilə) istifadə edilmişdir [. İkiqat rabitəyə birləşmə inversiya ilə nəticələnmiş 1-halogenmetil-7,7-dimetil-2-ekzo-propargil(allil) oksibitsiklo[2.2.1] heptanınalınması ilə nəticələnmişdir. Reaksiyanın bu istiqamətdə getməsini NMR 1H spektrlərin inteqral intenksivliyi ilə müəyyənləşdirdik. Belə ki, «körpünün başında» yerləşən protonların sayının yalnız birə bərabər olması (kamfenlə müqayisədə 3.58 m.h.-də) vəhəmçinin körpücük rabitələrə uyğun olan protonların 2.0 m.h-də yoxa çıxması deyilənləri təstiqləyir
1.4925; Çıxım 66.8%. Tqay.131-132 oC (2 mm c.s.), 1.221, MRD 64.21, hesablanmış. 63.76. İQ-spektr (, sm-1): 680 (C-Br), 1100 (C-O-C), 2110 və 3310 (CCH). NMR 1H (, m.h.):0,96 s (3H, CH3), 0.98 s (3H, CH3), 1.25-1.97 m (7H, tsiklin protonları), 2.5 t (1H, CH, 4J=2 Hs), 3.45 s (2H, CH2Br), 4.01 t (2H, CCH2O, 4J=2 Hs), 4.71 m (1H, CHO). NMR 13C (, m.h.): 19.77 (C8), 19.15 (C9), 27.08 (C3), 32.21 (CH2Br), 42.89 (C6), 43.09 (C4), 43.29 (C5), 46.76 (C7), 56.06 (C-CH2O), 57.65 (C1), 71.02 (CH), 77.01 (C2), 80.11 (C-CH2O) . Tapılmış, %: C 57.61; H 6.92; Br 29.81. C13H18BrO. Hesablanmış, %: C 57.77; H 6.71; Br 29.60.
9 Aşağıda kamfenin doymamış C3-spirtlərlə halogenalkoksidləşməsi reaksiyasının mümkün mexanizmi göstərilmişdir:
PROPARGİLOKSİMETİLXLORİDİN KARBONİLLİ BİRLƏŞMƏLƏRLƏ KONDENSLƏŞMƏSİ 12
Oksiranolların efirlərinin (I-III) əmələ gəlməsini spektral üsulla müəyyən etdik. NMR 1H spektrində asetil protonlar 4.67-4.97 m.h. sinqlet siqnallar şəklində, NMR 13C spektrlərində metil protonları 90-180 m.h. müşahidə edilir. İQ-spektrlərində epoksid halqasının C-H valent rəqsləri 2965-3052 sm-1 sahədə xarakterik edilmiş zolaqları, simmetrik valent və pulslu rəqslərin 1254 sm-1 həcminin C-C rabitənin valent rəqsləri 947-815 sm-1, 843-751 sm-1sahədə müşahidə edilir. Bundan başqa əmələ gələn epoksidləri kimyəvi yolla da müəyyən etdik. Belə ki, onların asetilli BF3·Et2O iştirakı ilə əvəzli 1,3-dioksolanların (IV-VI) əmələ gətirir. Alınan məhsullardakı İQ-spektrində dioksolan halqasına məxsus udulma zolaqları 1143, 1120, 1053, 1020 sm-1sahədə müəyyən edilmişdir. . NMR 1H spektrində 1.23 və 1.36 m.h. olan iki ekvivalent olmayan metil qrupları müşahidə edilir ki, onların da inteqral intensivlikləri altıya bərabərdir:
13 1.0620 1.5173, T.qay. 56-58 oC (7 mm c.s.), MRD 49.54, hesablanmış 49.19. İQ spektr, , sm-1: 3032-2985 (epoksid halqasının udulma zolaqları), 3287, 2110 (CCH), 3085, 3065, 3030, 1600, 1490, 985, 700, 770 (Ph), 1100 (C-O-C). Spektr NMR 1H, δ, m. h.: 2.65 t (1H, 4J=2 Hs, ≡CH), 4.25 d (2H, 4J=2 Hs, OCH2C≡), 4.44 d (1H, 4J=0.2 Hs, CHO), 4.85 d (2H, 4J=0.2 Hs, OCHO), 7.25-7.75 m (5H, Ph). HNR spektri 13C, δ, m.h.:56 (C-CH2O), 69 (CH), 75 (C-CH2O), 80 (OCH), 92 (OCHO), 126.0 (2CHarom), 126.8 (2CHarom), 126.9 (2CHarom), 129.9 (CHarom). Tapılmış, %: C 76.02, H 5.82. C11H10O2. Hesablanmış, %: C 75.89, H 5.78. 1.1440, t.qay. 70-72 oC (15 mm c.s.), 1.5600, MRD 65.58, hesablanmış 65.29. İQ spektr, , sm-1: 3289 və 2106, (CCH), 3087, 3064, 3031, 1607, 1495, 986, 772, 704 (Ph), 1143, 1122, 1053, 1020 (dioklolan halqasının udulma zolaqları), 1110 (C-O-C), Spektr ƏMR 1N, δ, m. d.: 1.25 (3H, Me), 1.37 c (3H, Me), 2.55 t (1N, 4J=2 Hs, ≡CH), 4.21 d (2H, 4J=2 Hs, OCH2C≡), 4.74 d (1H, 4J=0.2 Hs, CHO), 4.95 d (2H, 4J=0.2 Hs, OCHO), 7.38 m (5H, Ph).Spektr NMR 13C, δ, m.h.: 17.8 (Me), 22.4 (Me), 58 (C-CH2O), 70 (CH), 74 (C-CH2O), 82 (OCH), 96 (OCHO), 125.0 (CHarom), 126.8 (2CHarom), 127.9 (2CHarom), 144.1 (CHarom). Tapılmış, %: C 73.01, H 5.04. c14H16O3. Hesablanmış, %: C 72.39, H 6.94.
DİQQƏTİNİZƏ GÖRƏ SAĞ OLUN!