Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu szkolnictwo.pl

1. Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

2. W ilu jeszcze Twoich pracach na marginesie pojawi się informacja, że popełniłaś czy popełniłeś błąd interpunkcyjny? Po dzisiejszej lekcji, podczas której zestawimy zasady używania znaków interpunkcyjnych, w szczególności przecinka, chyba już w żadnej. Zajmiemy się przecinkiem i stworzymy rozdział interpunkcji polskiego gimnazjalisty w pigułce.

3. Przecinek w zdaniu pojedynczym Wyobraź sobie że całe życie jest szkołą a Ty jesteś tutaj żeby się czegoś nauczyć. Występujące problemy są lekcjami szkolnymi które przychodzą i przemijają a to czego się nauczysz pozostaje do końca życia.

4. Przecinek stawiamy, gdy coś wymieniamy (dowolne pozycje gramatyczne):Kupiłam nową ładną jedwabną sukienkę.Cechy nie są z tej samej branży i nie ma między nimi przecinków (nie są to tzw. cechy jednorodne).ALE:Poznałem świetną, kochaną, cudowną dziewczynę.W powyższym zdaniu przecinki pojawiają się, gdyż wymienione cechy dziewczyny są jednorodne, jakby z tej samej dziedziny.

5. Pierwsze zdanie może też przybrać formę:Kupiłam sukienkę, nową, ładną, jedwabną.W tym przypadku przymiotniki: nowa, ładna, jedwabna są przydawkami funkcjonalnymi. Mówią: która jest nowa, która jest ładna, która jest jedwabna.

6. Spójrzmy na jeszcze jeden przykład:Spotykamy się o ósmej w parku z dziewczynami.ALESpotykamy się, w parku, pod starym kasztanem, o ósmej, we wtorek.W pierwszym zdaniu mamy cechy niejednorodne – dotyczą czasu (o ósmej), miejsca (w parku) i osób (z dziewczynami). W drugim zdaniu cechy dotyczą miejsca (w parku, pod starym kasztanem) lub czasu (o ósmej, we wtorek), stąd oddzielone są od siebie przecinkami, w przeciwieństwie do zdania pierwszego.

7. 2. Wszelkiego typu wtrącenia i wypowiedzenia wymagają myślników i przecinków.TA REGUŁA JEST NADRZĘDNA WOBEC INNYCH!np.: To jest, tak sądzę, mądry facet.JEDYNY WYJĄTEK: Jednorazowe wtrącenia wyrażające opinie mówiącego na dany temat:To jest niestety głupi facet.Nie jest błędem jednak zapis:To jest, niestety, głupi facet.

8. KAŻDE wtrącenie ma być w przecinkach:Otworzyłem drzwi, zaczerpnąwszy powietrza, i zacząłem krzyczeć.Drugi przecinek należy postawić, mimo że następnie stoi spójnik i. Oczywiście poprawniej jest: Otworzyłem drzwi i, zaczerpnąwszy powietrza, zacząłem krzyczeć.Należy jednak pamiętać, że nawet przed ww. spójnikiem wymagany jest przecinek, jeżeli stosujemy wtrącenie.

9. 3. Przecinkami rozdzielamy zdania współrzędne połączone następującymi spójnikami: a) przeciwstawnymi: a, ale, aliści, lecz, inaczej, jednak, jednakże, zaś, wszakże, owszem, natomiast, tylko, tylko że, jedynie, przecież, raczej, tymczasem, za to,b) wynikowymi: więc, dlatego, toteż, to, zatem, wobec tego, skutkiem tego, wskutek tego, i (= więc, toteż), tedy, przeto,c) synonimicznymi (wyjaśniającymi): czyli, to jest, to znaczy, innymi słowy.

10. Przecinek w zdaniu złożonym

11. 1. Oddzielenie przecinkami zdań składowych zawsze, gdy nie ma pomiędzy nimi spójnika. Dotyczy to także zdań z imiesłowowymi równoważnikami zdania: Idąc, śpiewał.

12. Do niepostawienia pomiędzy dwoma zdaniami przecinka uprawniają nas spójniki:i, oraz, albo, lub, bądź, ani, niPrzed nimi pojawiają się przecinki, gdy zostaną powtórzone w zdaniu w identycznej funkcji gramatycznej:Jem i chleb, i bułki i idę do domu, i znowu jem i chleb, i bułki. Reguła ta działa również, gdy występują obok siebie: i / oraz, albo / lub, ani / ni.

13. 2. Co z „czy”?- nie wymaga przecinka, jeśli występuje w formie łącznikowej (czyli funkcjonuje jak i / albo):Kup jakiś chleb czy bułki bo niczego nie mamy w domu.- w pozostałych sytuacjach wymaga postawienia przecinka:Zapytałem, czy mnie kocha.- przecinek musimy postawić jeżeli powtarzamy „czy” w zdaniu w tej samej funkcji gramatycznej:Kup jakiś chleb czy bułki, czy bagietki.

14. Pozostałe ważne zasady

15. 1. Gdy przed „że” występuje spójnik, zastępuje on przecinek, który zawsze przed „że” (jak i „który”) powinien się znaleźć:Powiedziałem, że kocham i że tęsknię.2. Przecinek w wyrażeniach: chyba że tylko żeale że więc żetym bardziej żestawiamy przed całym wyrażeniem a nie bezpośrednio przed „że”, np.:Odchodzę, chyba że kupisz mi auto.Powiedziałem, że odejdę, ale że kupiłaś mi auto, zostaję.

16. 3. Postawienie bądź nie przecinka może wpływać na rozumienie zdania. Zrobię to, tak jak sobie wymyśliłaś.ALEZrobię to tak, jak sobie wymyśliłaś.LUBPowiesić nie można, uwolnić.ALEPowiesić, nie można uwolnić.WYJĄTEK! (Przecinek nie jest konieczny gdyż zdanie wtrącone jest po spójniku. Błędem jednak nie jest postawienie go.):Kupiłem gazetę i, rozsiadłszy się wygodnie w fotelu, zasnąłem.

17. 4. Połączenia przysłówków, zaimków lub wyrażeń przyimkowych ze spójnikami oddzielamy przecinkiem, gdy przysłówek, zaimek lub wyrażenie przyimkowe pełnią w zdaniu funkcję okoliczników (wyróżnimy te wyrazy za pomocą akcentu podczas wypowiadania zdania - w miejscu przecinka zrobimy pauzę oddechową, np.Powinieneś postępować tak, aby nikogo nie skrzywdzić.Wzbogacił się wówczas, gdy odziedziczył duży spadek.Cenię go tym bardziej, że jest człowiekiem wspaniałomyślnym.Zanieś tę książkę tam, skąd ją przyniosłeś.

18. 5. Przed chwilą wymienione przysłówki, zaimki i wyrażenia przyimkowe mogą też pełnić funkcję spójników: dlatego iż, dlatego że, dopiero gdy, podobnie jak, potem gdy, tak aby, tak by, tak iż, tak jak, tak jakby, tak że, tak żeby, taki jak, taki sam jak, tam gdzie, tam skąd, ten sam co, teraz gdy, to co, tym bardziej iż, tym bardziej że, w miarę jak, wprzód nim, wtedy gdy, z chwilą gdy. W takim wypadku należą do zdania podrzędnego i przecinek postawimy przed całością, np.:Powinieneś postępować szlachetnie, tak aby nikogo nie skrzywdzić.Wzbogacił się, wówczas gdy odziedziczył duży spadek.Zanieś tę książkę, tam skąd ją przyniosłeś.

19. WYJĄTEK: Gdy pierwszy człon takiego zestawienia poprzedzony jest wyrażeniem typu: dopiero, właśnie, przecinek stawiamy pomiędzy składnikami spójnika:Zadzwonię do ciebie dopiero wtedy, gdy skończę rozmowę z interesantem.Zanieś tę książkę właśnie tam, skąd ją przyniosłeś.