T.C. Yükseköğretim Kurulu

T.C. Yükseköğretim Kurulu BOLOGNA UZMANLARI ULUSAL TAKIMI BİLGİLENDİRME TOPLANTISI 7 Temmuz 2008, Ankara • Süheyda ATALAY • Yusuf ATICI • Naci CANGÜL • Kerim EDİNSEL • Yusuf Ziya ERDİL • Nejat ERK • Tamer GÖK • Fatma Çiğdem GÜLDÜR • Nezih GÜVEN • Mete KURTOĞLU • Hasan MANDAL • Selda ÖNDEROĞLU • Lerzan ÖZKALE • H. Güçlü YAVUZCAN • Projenin ülkemizdeki; • Akademik Organizasyonu için Yükseköğretim Kurulu’na, • Finansal Destekleri için Avrupa Komisyonu’na • Finansal Organizasyonu için Ulusal Ajans’a • teşekkür ederiz.

Avrupa Yükseköğretim Alanı için Yeterlilikler ÇerçevesiUlusal Yeterlilikler ÇerçevesiSektörel YeterliliklerProgram Yeterlilikleri Öğrenim Çıktıları ve Yetkinlikler 4.33 • Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: • 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi • Kademeler arası geçiş • Ulusal yeterlilikler Çerçevesi 3

4.33 • Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: • 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi • Kademeler arası geçiş • Ulusal yeterlilikler Çerçevesi 5 • Bologna Süreci ile uyumlu 2/3 aşamalı sistem hali hazırda mevcut: • Lisans • Lisansüstü - Master - Doktora

4.33 • Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: • 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi • Kademeler arası geçiş • Ulusal yeterlilikler Çerçevesi 5 • Kademeler arası geçiş belirli bir mevzuat çerçevesinde uygulanabilir durumda: • Mevzuat daha fazla şeffaşaştırılmalı • Çok disiplinli alanlara geçişte daha açık süreçler belirlenmeli • Üst kademelere geçişi olmayan disiplinler tanımlanmalı ve geçişe engel sorunlar ortadan kaldırılmalı

4.33 • Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: • 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi • Kademeler arası geçiş • Ulusal yeterlilikler Çerçevesi 3 • Yeterlilik: • Bir eğitim kademesini başarı ile tamamlayan bir kişinin neleri bileceğinin, neleri yapabileceğinin ve nelere yetkin olacağının tanımıdır. Yeterlilikler çerçevesi bunları organize eden ve sınışandıran yapıdır. • Yükseköğretim Yeterlilikleri • Mesleki Yeterlilikler: 21.09.2006 tarihinde 5544 sayılı Kanunla • Mesleki Yeterlilikler Kurumu Kanunu

Bologna Süreci Değerlendirme Raporlarında Türkiye’nin Performansı BERGEN-2005 LONDRA-2007

AVRUPA’DA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ 4.33 • Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: • 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi • Kademeler arası geçiş • Ulusal yeterlilikler Çerçevesi 3 • Yükseköğretimsistemleriarasında uluslararası ilişkilendirmeyi sağlamak(saydamlık), • Yükseköğretim sistemlerinin birbirini tanımasını kolaylaştırmak (tanınma) • Öğrenenlerin ve mezunların hareketliliğini artırmak (hareketlilik)

AVRUPA’DA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ(Şemsiye Çerçeve) 1. Avrupa Yükseköğretim Alanı için Yeterlilikler Çerçevesi (The overarching framework for qualifications of the EHEA) “QF - EHEA”: Bologna Süreci-Bergen Kararı 2. Yaşam Boyu Öğrenim için Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi (European Qualifications Framework for Lifelong Learning) “EQF-LLL”:Avrupa Birliği Tavsiye Kararı (22 Nisan 2008 AP ve AB Konseyi Başkanları imzası) 2010’da ulusal yeterliliklerin, 2012’de sertifika ve diplomaların EQF’e uyumu kararı İki çerçevenin yaklaşımı benzerdir.

AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ QF-EHEA EQF-LLL AKTS EQF Kademe 8 Üçüncü Kademe (Doktora) ??? 90-120 EQF Kademe 7 İkinci Kademe (Yüksek Lisans) Yükseköğretim Kademeleri 180-240 EQF Kademe 6 Birinci Kademe (Lisans) 120 EQF Kademe 5 Kısa Kademe (Önlisans) EQF Kademe 4 EQF Kademe 3 İlk Ve Orta Öğretim Kademeleri EQF Kademe 2 EQF Kademe 1

EQF-LLL ile QF-EHEA karşılaştırması • EQF Avrupa’da artmakta olan yeterlilikler çeşidi için çok gerekli bir dönüşüm/geçiş/çeviri tablosudur. • Kapsayıcıdır (meta-çerçeve) • Eğitim ile öğretimi emek piyasası ihtiyaçları doğrultusunda bir araya getirmektedir. • QF-EHEA’den daha geniş zira mesleki yeterlilikleri de kapsıyor. • Öğrenim çıktılarına dayalı olması olumlu ancak ülkelerin uygun olmayan ÖÇ kullanımı tehlikesi var, ayrıca ÖÇ’ler ne kadar güvenilir?

EQF-LLL ile QF-EHEA karşılaştırması • EQF’in 5-8 düzeyleriyle QF’in ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora tanımlayıcıları arasında ilişki bulunmakta; • EQF Danışma Kurulu uyumlu gelişme için çalışmakta; • Pilot proje ve testler sürdürülmekte; • İKİ YAKLAŞIM RAKİP DEĞİL!

EQF-LLL ile QF-EHEA karşılaştırması(bir örnek olarak lisans düzeyi için) Dublin Tanımlayıcıları (Genel aşama tanımlayıcıları) Lisans (first cycle): (ECTS cinsinden 180-240 kredi arası) - genel lise eğitimi üzerinde yükselen ve bir yandan ders kitaplarıyla desteklenirken, diğer yandan o öğrenim alanındaki önemli bilgileri içeren düzeyde sahip oldukları bilgiyi ve anlama becerilerini kanıtlamış olmak; - bilgi ve anlama becerisini, işine veya mesleğine profesyonelce yaklaşabildiğini gösterecek şekilde uygulayabilmek ve kendi alanında savlar geliştirip, bunları sürdürebilme ve sorun çözebilme yetkinliklerine sahip olmak; - ilgili sosyal, bilimsel ve etik konularda yargılara varabilmek için gerekli verileri toplama ve yorumlama becerisine sahip olmak; - uzman ya da uzman olmayan dinleyicilere bilgi, fikir, sorun ve çözüm aktarabilmek; - daha ileri düzeydeki çalışmaları kendi başına yapmayı sürdürebilmek için gerekli öğrenme becerilerini geliştirmiş olmak.

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ NEDİR? 4.33 • Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: • 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi • Kademeler arası geçiş • Ulusal yeterlilikler Çerçevesi 3 • Ülkelerin • toplumsal, • kültürel • ve ekonomik gerçeklerine en yakın tanımları ve yaklaşımları içeren, • Yükseköğretim kurumları tarafından kabul gören ve uygulanabilen, • Ulusal ve Uluslararası paydaşlarca tanınan ve ilişkilendirilebilen • derecelerin verilebileceği bir sistem.

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ NEDEN? 4.33 • Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: • 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi • Kademeler arası geçiş • Ulusal yeterlilikler Çerçevesi 3 • Uluslararası alanda o ülkenin yüksek öğretim sisteminin • şeffaşığı • tanınması • öğrenenler ve mezunlarının hareketliliği için bir araçtır. • Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi, o ülke yükseköğretim kurumlarının uluslararası çekiciliğini artıracaktır.

4.33 EQF Kademe 8 Yeterlilik Yeterlilik EQF Kademe 7 EQF Kademe 6 Yeterlilik EQF Kademe 5 Yeterlilik EQF Kademe 4 Yeterlilik EQF Kademe 3 EQF Kademe 2 Yeterlilik Yeterlilik EQFKademe 1 • Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: • 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi • Kademeler arası geçiş • Ulusal yeterlilikler Çerçevesi 3 ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVELERİNİN İLİŞKİLENDİRİLMESİ Ülke A Ülke B

Hazırlama Süreci 4.33 • Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: • 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi • Kademeler arası geçiş • Ulusal yeterlilikler çerçevesi 3 Sürecin organizasyonu Taslak metnin hazırlanması Paydaşlarla tartışma ve nihai metnin oluşturulması Ulusal otorite onayı Uygulama ile ilgili hazırlık süreci, idari yapılanma, ilgili yasal düzenlemeler ve akreditasyon Eğitim-öğretim programları seviyesinde uygulama

Türkiye’deki Gelişmeler ve yapılması gerekenler: Yükseköğretim Yeterlilikler Komisyonu YÖK bünyesinde kuruldu (26 Mayıs 2006). “Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi“ taslağı hazırlandı. Yükseköğretimin paydaşlarından görüş alma-yükseköğretim kurumları ulusal öğrenci konseyi, işverenler-iş dünyası, mezunlar, sendikalar …. Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi ile uyumlu Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi’nin ulusal otorite tarafından onaylanması Bu çerçeveye uygun olarak Sektörel Yeterliliklerin belirlenmesi Üniversitelerde öğretim programlarının öğrenim çıktılarına göre yeniden gözden geçirilmesi Belirlenmiş olan Çerçevenin işleyiş ve etkinliğinin Ulusal Kalite Güvence Sistemi ile desteklenmesi. 4.33 • Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: • 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi • Kademeler arası geçiş • Ulusal yeterlilikler Çerçevesi 3

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ ÖN LİSANS • Genel veya mesleki orta öğretimde kazanılan yeterlilikler üzerine kurulan ve orta öğretim düzeyi üzerindeki dersler ile uygulama araç ve gereçleri ile desteklenen bir alandaki bilgi ve becerilere sahip olmak ve o alandaki temel kavramları kavradığını göstermek • Alanında tanımı iyi yapılmış problemlerin çözümü için gerekli olan verileri tanımlama, toplama ve kullanmayı etkin bir biçimde yapabilmek; pratik uygulamalarda gereken teorik bilgileri, el ve/veya düşünsel becerileri kullanabildiğini göstermek. • Alanı ile ilgili tasarımları ve uygulamaları çalışma arkadaşlarına, üstlerine ve hizmet verdiği kişi ve gruplara açık bir biçimde anlatabilmek ve takım çalışması yapabilmek • Alanında bağımsız olarak öğrenmeyi ve öğrendiklerini uygulayabildiğini göstermek.

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ ÖN LİSANS • Alanı ile ilgili çalışmalarda öngörülmeyen durumlarla ilgili sorunları belirleme ve çözüm arama yeteneğini kazandığını göstermek • Sorumluluğu altında çalışanların performanslarını objektif olarak değerlendirmek ve denetlemek • Alanında yeterli olacak düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olmak (“European Language Portfolio Global Scale”, Level A2) • Temel bilgisayar kullanımı bilgisi ile birlikte, mesleğinin gerektirdiği yazılım ve donanımı kullanabilmek (“European Computer Driving Licence”, Basic Level) • Alanı ile ilgili konularda, sosyal sorumluluk, etik değerler ve sosyal güvenlik hakları bilgisi ve bilincine sahip olmak, • Alanı ile ilgili konularda, iş güvenliği, işçi sağlığı ve çevre koruma bilgisi ve bilincine sahip olmak

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ LİSANS • Ortaöğretimde kazanılan yeterlilikler üzerine kurulan, alanındaki en güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç ve gereçleri ve diğer bilimsel kaynaklarla desteklenen ileri düzeyde bilgi ve kavrayışa sahip olmak, bunları kullanabilmek • Alanındaki kavramları, fikirleri ve verileri, bilimsel yöntemlerle değerlendirmek, karmaşık problem ve konuları belirlemek ve analiz edebilmek, tartışmalar yapabilmek, kanıta ve araştırmalara dayalı öneriler geliştirebilmek • Uzman ya da uzman olmayan dinleyici gruplarını, alanı ile ilgili konularda bilgilendirmek, onlara düşüncelerini problemleri ve çözüm yöntemlerini açık bir biçimde yazılı ve sözlü aktarabilmek • Öğrenmeyi öğrenme becerileri ve eleştirel düşünceyle, ileri düzey çalışmaları bağımsız olarak yürütebileceğini gösterebilmek

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ LİSANS • Alanındaki uygulamalarda karşılaşabileceği öngörülemeyen karmaşık durumlarda sorumluluk alarak çözüm üretebilmek • Sorumluluğu altında çalışanların mesleki gelişimine yönelik etkinlikleri planlayıp yönetebilmek • Alanındaki bilgileri takip edip kullanabilecek ve meslektaşları ile iletişim kurabilecek düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olmak. (“European Language Portfolio Global Scale”, Level B1) • Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ve donanımı bilgisi ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilmek (“European Computer Driving Licence”, Advanced Level)

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ LİSANS • Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel ve etik değerleri gözetme yeterliliğine sahip olmak • Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması aşamalarında bilimsel, sosyal ve etik değerleri gözetme bilgi ve bilincine sahip olmak • İş güvenliği, işçi sağlığı, sosyal güvenlik hakları, kalite kontrol ve yönetimi ile çevre koruma konularında yeterli bilgi ve bilince sahip olmak

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ YÜKSEK LİSANS • Lisans derecesi yeterlilikleri üzerine kurulan, aynı ya da farklı bir alandaki bilgilerin genişletilmesi ve derinleştirilmesi ile birlikte bilimsel araştırma yaparak bilgiye ulaşabilme, bilgiyi değerlendirme, yorumlama ve uygulama yapabilmek • Alanındaki sınırlı ya da eksik verileri kullanarak bilimsel yöntemlerle bilgiyi geliştirebilmek, bilimsel, toplumsal ve etik sorumluluk ile kullanabilmek • Alanındaki bir problemi, bağımsız olarak kurgulamak, çözüm yöntemi geliştirmek, çözmek, sonuçları değerlendirmek ve gerektiğinde uygulayabilmek • Alanındaki güncel gelişmeleri ve kendi çalışmalarını, alanındaki ve dışındaki gruplara, yazılı, sözlü ve görsel olarak sistemli bir şekilde aktarabilmek • Alanındaki uygulamalarda karşılaşacağı öngörülmeyen karmaşık durumlarda, yeni stratejik yaklaşımlar geliştirebilmek ve sorumluluk alarak çözüm üretebilmek

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ YÜKSEK LİSANS • Alanı ile ilgili konularda strateji, politika ve uygulama planları geliştirebilmek ve elde edilen sonuçları, kalite süreçleri çerçevesinde değerlendirebilmek • En az bir yabancı dilde sözlü ve yazılı iletişim yeteneğine sahip olmak (“European Language Portfolio Global Scale”, Level B2) • 8. Alanının gerektirdiği bilgisayar yazılımı ve donanımı bilgisi ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilmek ve geliştirebilmek • Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması aşamalarında bilimsel, sosyal ve etik değerleri gözeterek bu değerleri öğretebilmek ve denetlemek • Alanında özümsedikleri bilgiyi ve problem çözme yeteneklerini, disiplinler arası çalışmalarda uygulayabilmek.

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ DOKTORA • Genellikle yüksek lisans yeterliliklerine dayalı bir alanda bilgilerin genişletilmesi ve derinleştirilmesi ile birlikte, özgün bir konuda bilimsel saygınlık içinde bağımsız olarak araştırma sürecini algılayabilmek, tasarlayabilmek, uygulayabilmek ve sonuçlandırabilmek • Bir alanda en yeni bilgilere sistematik bir yaklaşımla sahip olmak ve kavramanın yanında, bu alanla ilgili araştırmalarda, yöntem ve becerilerde üst düzeyde ustalık kazanmak • Bilime yenilik getiren, yeni bir bilimsel yöntem geliştiren ya da bilinen bir yöntemi, bir alana uygulayan özgün bir çalışmanın en az bir bölümünü, ulusal ve/veya uluslararası hakemli saygın dergilerde yayınlayıp, alanındaki bilginin sınırlarını genişleterek bilime katkıda bulunmak

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ DOKTORA • 4. Yeni ve karmaşık fikirlerin eleştirel analizini, sentezini ve değerlendirmesini yapabilmek • 5. En az bir yabancı dilde, ileri düzeyde yazılı sözlü ve görsel iletişim kurabilmek ve tartışabilmek (“European Language Portfolio Global Scale”, Level C1) • 6. Akademik ve profesyonel bağlamda teknolojik, sosyal veya kültürel • ilerlemeleri tanıtarak, bilgi toplumu olma sürecine katkıda bulunmak

4.33 • Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: • 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi • Kademeler arası geçiş • Ulusal yeterlilikler Çerçevesi SONUÇ 3 • Öğrenci Merkezli Eğitim son yıllarda Bologna Sürecinde ortaya çıkan en önemli gelişmelerden birisidir. • Üniversitelerin, oluşturulacak Ulusal Yeterlilikler çerçevesi ve Sektörel Yeterliliklere göre tüm programları için “program çıktıları”nı tanımlamaları gerekmektedir. • Bu doğrultuda her bir ders için “öğrenim çıktıları” belirlenmelidir.

İlginiz için teşekkür ederim..

T.C. Yükseköğretim Kurulu