1 / 64

Op de hoogte van de lage landen

Op de hoogte van de lage landen. Rome, 4 juni 2012 Paul Schnabel Sociaal en Cultureel Planbureau Universiteit Utrecht. De bevolking zit niet stil. Bevolking 17 miljoen (plus 0,5 miljoen) Jonger dan 20 jaar 3,7 miljoen (min 0,2 miljoen)

leila-maldonado
Download Presentation

Op de hoogte van de lage landen

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Op de hoogte van de lage landen • Rome, 4 juni 2012 • Paul Schnabel • Sociaal en Cultureel Planbureau • Universiteit Utrecht

  2. De bevolking zit niet stil • Bevolking 17 miljoen (plus 0,5 miljoen) • Jonger dan 20 jaar 3,7 miljoen (min 0,2 miljoen) • Boven 65 jaar 3,3 miljoen (plus 0,8 miljoen) (19,7%) • Niet-westers 2,2 miljoen (plus 0,4 miljoen) • Levensverwachting Mannen 80,3 jaar (78,7) • Levensverwachting Vrouwen 83,3 jaar (82,6) • Geen grote veranderingen in geboorte- en sterftecijfers. Inwoneraantal blijft nog licht stijgen. Alleen de grensgebieden verliezen inwoners ('krimp') • Geboorteoverschot belangrijker dan migrantenoverschot • Snelste bevolkingsgroei 1900-nu (ruim 3x) Sociaal en Cultureel Planbureau

  3. Typisch voor Nederland nu, ook nog in 2020? • Wereldkampioen deeltijdwerk : vrouwen 75%, mannen 25% (31 uur) • Relatief vroeg en riant met pensioen : nu 63 jaar, bij 65 jaar nog 30% • Laagste armoedepercentage bij 65plus (2009: 2,5%) • Toenemende populariteit ZZP en zelfstandig ondernemerschap (1,2 miljoen) • Lage werkloosheid, (5,5%) relatief hoge arbeidsongeschiktheid (WAO/WIA, Wajong) • Snelle stijging opleidingsniveau: 30% beroepsbevolking HBO/WO Sociaal en Cultureel Planbureau

  4. Belangrijke ontwikkelingen bij blijvende welvaart • Meer en kleinere huishoudens 7,8 miljoen (7,5 miljoen) • Meer eenpersoonshuishoudens (40%) • Ieder huishouden alles zelf, ieder lid huishouden alles zelf • Meer dan 100% gsm, tv, pc (nu al over 90% incl. internet) • Nu 7,6 miljoen personenauto’s (20% hh meer dan één), door naar 8 miljoen • Nu 7,4 miljoen woningen, plus 40.000 (?) per jaar • Heel dure leefvorm, maar geen kans op nieuwe collectievere leefvormen Sociaal en Cultureel Planbureau

  5. Nederland internationaal • Bevolking: nr 8. van de EU-27 • Inkomen per hoofd van de bevolking: • nr. 2 na Luxemburg (36.000 euro) • Absolute omvang BBP : • nr. 18 van de wereld • Exportpositie : • nr. 7 van de wereld (EU nr. 2) • Concurrentiepositie : bij de eerste tien  • streven: eerste vijf (nu nr. 7) • Arbeidsparticipatie M/V: nr. 1 in de EU (67/77%) • (Bijna) laagste werkloosheid: nr. 2 EU • Wereld Misere Index: beste score Sociaal en Cultureel Planbureau

  6. Nederland: export en import (2010) • Uitvoer goederen (miljarden euro’s) • Totaal 370 • Europese Unie 274 • VS 17 • China 5 • Uitvoer diensten • Totaal 89 (EU 53) • Invoer goederen (miljarden euro’s) • Totaal 332 • Europese Unie 177 • VS 25 • China 31 • Invoer diensten • Totaal 80 (EU 41) Sociaal en Cultureel Planbureau

  7. ‘Donkere wolken …’ • Staatsschuld naar 2/3 BBP (400 miljard euro) • Overheidstekort boven 3% • Hypotheekschuld 105% BBP (630 miljard euro), onzekerheid toekomst hypotheekrenteaftrek • Werkloosheid loopt op • Economische groei negatief • Weinig nieuwe huizen in bouw, dalende prijzen • Pensioenleeftijd te weinig en te laat omhoog • Toekomst Euro nog steeds onzeker • Nieuwe bezuinigingen, maar waarop? Sociaal en Cultureel Planbureau

  8. Sociaal en Cultureel Planbureau

  9. Tevredenheid met het eigen leven en een gunstig vergelijkend oordeel over de levenskwaliteit in eigen land, EU-bevolking van 15+ in 2010, in procenten Sociaal en Cultureel Planbureau

  10. Vertrouwen in de regering en in het parlement Sociaal en Cultureel Planbureau

  11. De stemming in het land • ‘Tevreden met het eigen leven, minder tevreden met de samenleving, ontevreden met de politiek’ • ‘De anderen moeten veranderen’ • ‘De zacht van binnen, hard van buiten samenleving’ • Nederland is van een high trust society een medium trust society en in veel opzichten een mistrust society geworden. • Groeiende kloof hoger vs lageropgeleiden Sociaal en Cultureel Planbureau

  12. Van traditioneel progressief naar modern conservatief • Behoud van de waarden en de prestaties van de twintigste eeuw • Het gevoel van nationale eenheid en samenhang (jaren veertig/vijftig) • Het behoud van de sociale zekerheid en de verzorgingsstaat (jaren vijftig/zestig) • Het behoud van de persoonlijke vrijheden (jaren zestig/zeventig) Sociaal en Cultureel Planbureau

  13. Modern conservatisme • Behoud verzorgingsstaat • Behoud persoonlijke vrijheid • Behoud burgerlijke samenleving • Behoud nationale identiteit • Behoud sociale veiligheid • Behoud welvaart Sociaal en Cultureel Planbureau • Geen • EU-richtlijnen • ‘Massa-immigratie’ • Islamisering • Gedoogbeleid • 'Verheffing'

  14. Op weg naar 12 september 2012 • ‘Het midden verdwijnt’ • Wie wordt de grootste? VVD of SP? (20% plus) • Wie volgen? PvdA en PVV (15%) • Wie 10%? D66 en CDA • Wie 5%? Christen-Unie, Groen Links • Altijd klein? PvdD, SGP, (50+?) Sociaal en Cultureel Planbureau

  15. De veranderende verzorgingsstaat • Angelsaksisch model: lage uitkeringen • Korte duur, bijstandsniveau (werken naar vermogen) • Skandinavisch model: iedereen moet werken • ‘Decentralisatie’ • Continentaal/Rijnlands model: geen tweedeling • Zorg/onderwijs: eigen bijdragen naar draagkracht Sociaal en Cultureel Planbureau

  16. Typologie verzorgingsstaat • Amerikaanse model: armenzorg/ tweedeling • Engelse model: basiszorg/lowerclass • Oost-Europese model: totale zorg/ lowerclass • West-Europese model: algemeen welzijn/middleclass • Arabische model: spec. welzijn/upperclass Sociaal en Cultureel Planbureau

  17. Fasen verzorgingsstaat (Nederland) • Garantie • Fatsoenlijk bestaan (‘50) • - basis • 2. Goed bestaan (‘60) • - uitbreiding/verbreding • 3. Gelukkig bestaan (‘70) • - verdieping/verhoging • 4. Verzekerd bestaan (’80) • - beperking/verzwaring • 5. Ondersteund bestaan (’00) • - meer eigen verantwoordelijkheid Sociaal en Cultureel Planbureau

  18. 10 jaar ontwikkeling/verandering – 2000/2002 – 2010/2011 Sociaal en Cultureel Planbureau

  19. EU en Euro 2012 • Slechte zaak euro i.p.v. gulden 41% • (69% PVV – 16% D66/GL) • Lidmaatschap EU ok 44% • (20% PVV – 74% D66/GL) • Politiek in Europa krijgt • een voldoende 39% (17% PVV – 60% CDA) Sociaal en Cultureel Planbureau

  20. Overheid verantwoordelijk voor … (18+) (2008) (11 landen) • Iedereen werk heeft • Finland (1) (6,8) • Nederland (10) (5,3) • Ouderen redelijk inkomen • Noorwegen (1) (8,6) • Nederland (9) (7,8) • Voldoende kinderopvang voor werkende ouders • Finland (1) (8,2) • Nederland (11) (6,2) • (Bron: ESS 2008) Sociaal en Cultureel Planbureau

  21. Voorkeuren van de burgers • zoals nu verantw. burgers • Basisverzekering/pakket 40% 4% • Kinderopvang 26% 22% • (subsidie voor arme ouders 30%) • Ouderenzorg 48% 14% • Buurtvoorzieningen (gemeenten) 52% (Raad) 3% • (SCP, 2011) Sociaal en Cultureel Planbureau

  22. Gewenste uitgaven overheidsbeleid (18+) 2009/4 Sociaal en Cultureel Planbureau

  23. Tevredenheid met het beleid 1996-2009 (16 jr.+) • 1996200020042009 • Sociale zekerheid 60% 75% 47% 77% • Ordehandhaving 58 51 57 75 • Leefbaarheid steden 63 60 55 71 • Opvang buitenlanders 71 65 55 67 • Zorgbeleid 58 32 41 58 Sociaal en Cultureel Planbureau

  24. ‘Volgen nat./intern. onderwerpen in de media’(18+), 2011 Sociaal en Cultureel Planbureau

  25. Hoe rijker het land … • Hoe duurder de zorg • 16 – 18% BBP – VS • 10 – 12% BBP – NL, BRD, Frankrijk, Canada, Zwitserland, België, Denemarken • 8 – 10% BBP – Zweden , VK, Spanje, Japan, Australië • 6 – 8% BBP – Tsjechië, Hongarije, Polen • NL 1953 – 3% - Nu 12% BBP Sociaal en Cultureel Planbureau

  26. Uitgaven aan zorg (eindberekening CBS 2011) (x miljard) • Ziekenhuiszorg/specialisten - 23,5 • Geneesmiddelen - 6,5 • Hulpmiddelen - 2,8 • Huisartsen - 2,7 • Paramedische zorg - 1,8 • Tandartsen - 2,6 • Geestelijke gezondheidszorg - 5,5 • Gehandicaptenzorg - 8,3 • Ouderenzorg - 16,1 • Arbo/GGD - 2,1 • Overige zorg - 2,8 • Beleid, beheer, ondersteuning - 2,0 • Totaal - 76,7 miljard • (2009 – 68,5 miljard) • Index 1998 (100) – 2009 (207; 154) Sociaal en Cultureel Planbureau

  27. Uitgaven zorg per huishouden en per persoon • Per huishouden - 11.000 euro p.j. • Per volwassene - 6.000 euro p.j. • Per 100-jarige - 50.000 euro p.j. • (pensioen: 15.000 euro p.j.) Sociaal en Cultureel Planbureau

  28. Toekomstige zorguitgaven 2010-2040 Sociaal en Cultureel Planbureau

  29. Gezondheidszorg is ouderenzorg • 65 plus – 15% bevolking • Ziekenhuiszorg en ouderenzorg – 37,5% budget • 65 plus - 1 : 3 ziekenhuisopnames, 1:4 specialistenbezoeken • 85 plus – 1,5% bevolking, 12,5% zorgkosten • 100 plus – 0,01% bevolking, 0,1% zorgkosten • Geneesmiddelen – 40% budget voor 65plus – 2 miljard, 2,3 miljoen • gebruikers

  30. Verdeling sterfte naar leeftijd • 1850 2000 • 0 – 1 jaar 27,4% 0,8% • 1 – 5 jaar 14,3 0,1 • 5 – 20 jaar 8,5 0,4 • ----- • 65 – 80 jaar 13,7 33,1 • 80 en ouder 4,4 47,8 • Sterftecijfer per 1000 inwoners 25 8 Sociaal en Cultureel Planbureau

  31. Snel groeiende levensverwachting Figuur: Resterende levensverwachting bij 65 jaar Trendmatig stijgt de levensverwachting met bijna een jaar per tien jaar. De ingeschatte resterende levensverwachting voor mannen is zelfs met twee jaar gestegen sinds 2004 Figuur 3: resterende levensverwachting bij 65 jaar Sociaal en Cultureel Planbureau

  32. Stijging levensverwachting • Nu 0,3 jr. extra per jaar • Tot 1960/1970 – ¾ winst door voorkomen infectieziekten (public health; vaccinatie) • Na 1945 • 2 jaar (minder hart/vaat) • 1,4 jaar (infectieziekten) • 0,85 jaar (borstkanker/V) • 0,3 jaar (dikke darm/M) • Na 2000 • Longkanker (M) • Medische technologie Sociaal en Cultureel Planbureau

  33. Vergrijzing: meer ouderen per jongere Figuur: Samenstelling bevolking en grijze druk (65+ als percentage bevolking 20-64 jaar) Over 30 jaar twee personen in de potentiele beroepsbevolking tegenover iedere 65-plusser. Nu zijn dat er nog vier. Het opvangen van tegenvallers in het stelsel door premieverhoging wordt steeds moeilijker Figuur 1: Samenstelling bevolking Grijze druk (65+ als % bevolking 20-64 jaar)PM titel Bron: CBS Sociaal en Cultureel Planbureau

  34. Verschil met vroeger • Meer mensen worden oud • 1957 – 700.000 65+ (6%) • 2010 – 2.600.000 65+ (15%) • 2020 – 3.600.000 65+ (20%) • 2040 – 4.500.000 65+ (25%) • Meer mensen worden heel oud • 1957 – levensverwachting 65+ M. 14,2 V. 16,7 • 2007 M. 17,0 V. 20,5 Sociaal en Cultureel Planbureau

  35. 50 jaar AOW • 1947 – noodwet Drees (max.€35,- p.m.) • 1957 – AOW (€ 50.- per maand) • 1974 – minimumloon • 2010 – 2,6 miljoen 65+ (€1000 p.m. alleenstaanden, € 1600,- echtpaar) Sociaal en Cultureel Planbureau

  36. AOW 2011 • AOW-gerechtigd - 3 mijoen • In Nederland - 2,7 miljoen • Niet volledige AOW - 0,26 mijoen • In het buitenland - 0,3 miljoen • Niet volledige AOW - 0,28 miljoen • 2006 – 2,6 miljoen AOW (2,2 volledig) Sociaal en Cultureel Planbureau

  37. De inkomenspositie van de gemiddelde oudere Figuur: Gestandaardiseerd besteedbaar inkomen van huishoudens naar leeftijd kostwinnaar Het inkomen in de groep 65-70 jarigen stijgt tot boven het gemiddeld besteedbaar inkomen van alle huishoudens jonger dan 65 jaar. De laagste inkomensgroepen blijven achter. Sociaal en Cultureel Planbureau

  38. Inkomen onder een armoedegrens, 2011 • Totaal - 6,9% • 65+ alleen - 4,9% • 65+ paar - 2,1% • Ouderen totaal - 3,1% • Kinderen totaal - 11,1% • Volwassenen totaal - 7,1% Sociaal en Cultureel Planbureau

  39. Welvaart en welzijn van de 65+ • 65-75 jr. - 900.000 hh. - € 23.700 - € 278.000 • 75 + - 814.000 hh. - € 21.000 - € 218.000 • 50% gepensioneerden vermogen boven € 100.000,- • 41% eigen huis + gemiddeld 80.000 euro kapitaal • (Erg) gelukkig – 65-74 jr 87%, 75+ 77% • (NL. alle leeftijden: 81% (erg) gelukkig) Sociaal en Cultureel Planbureau

  40. Wet werken na AOW (voorstel) Sociaal en Cultureel Planbureau

  41. Wet(sontwerp) Werken naar Vermogen • Iedereen aan het werk • Geen werk: uitkering afhankelijk van • Aantal jaren werk • Kort van duur • Snel naar niveau bijstand • Iedereen weer aan het werk Sociaal en Cultureel Planbureau

  42. Iedereen aan het werk, lukt dat? • Paars I (1994-1998) ‘werk, werk,werk’ • Nu: hoogste arbeidsparticipatie EU • Echte pensioenleeftijd stijgt • Lage werkloosheid • Maar: teveel mensen uitkeringsafhankelijk Sociaal en Cultureel Planbureau

  43. Buiten de arbeidsmarkt in een uitkeringssituatie • WAO - 450.000 • Wajong - 215.000 • WIA - 140.000 • Bijstand - 350.000 • 1,15 miljoen tussen 15-65 jr. - 11% • Plus WW (265.000), Plus Vroegpensioen (500.000) Sociaal en Cultureel Planbureau

  44. Netto arbeidsparticipatie naar opleidingsniveau 2010 • Laag opgeleid 47,2% • Middelbaar 70,9% • Hoog opgeleid 83,5% • NL. totaal (15-64 jr.) 67,1% (M. 74,4; V. 59,7) Sociaal en Cultureel Planbureau

  45. Netto-arbeidsparticipatie 2009 • M. V. • Autochtoon 70% 78% 62% • Westers allochtoon 66 73 60 • Nw. allochtoon 55 63 47 • Turken 54 66 42 • Marokkanen 50 61 39 • Surinamers 63 65 62 • Antillianen 58 65 51 Sociaal en Cultureel Planbureau

  46. Arbeidsduur, werkende vrouwen (25-50 jaar), partner, kinderen tot 12 jaar (2008) (CBS 2010) Sociaal en Cultureel Planbureau

  47. Arbeidsparticipatie, 50-65 jaar Sociaal en Cultureel Planbureau

  48. Sociaal en Cultureel Planbureau

  49. Sociaal en Cultureel Planbureau

More Related