Doğu Akdeniz’de Enerji Keşifleri ve Türkiye

2. DoğuAkdeniz’deEnerjiKeşifleriveTürkiye

3. Doğu Akdeniz’in Sınırları • Doğu Akdeniz’deki Enerji Keşifleri • Doğu Akdeniz’deki Deniz Yetki Alanı Sınırlandırma Sorunları • Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) • Kıta Sahanlığı • Doğu Akdeniz’de Kıyısı Bulunan Devletlerin Deniz Yetki Alanı Sınırlandırmaları ile ilgili tutumları • İsrail • Mısır • Yunanistan • Güney Kıbrıs Rum Yönetimi • Türkiye • Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki Kıta sahanlığı ve MEB Sınırları ve Yaşanan Sorunlar • DoğuAkdeniz’deOluşanYeniSiyasiDengeler Giriş

4. Doğu Akdeniz, Türkiye’denbaşlamaküzeresaatyönünde;Suriye, Lübnan, İsrail, Filistin, Mısır, Libya, Tunus, İtalya, Slovenya, Hırvatistan, Bosna-Hersek, Karadağ, ArnavutlukveYunanistankıyılarıileçevrilidir. • 1869’daaçılanSüveyşKanalı,Ümit Burnu’nun Keşfi ile önemi azalan DoğuAkdeniz’i; ArapYarımadası, Mezopotamya, Basra Körfezi’nebağlamışveAvrupa, UzakDoğu, GüneydoğuAsyaileAfrikaarasındagerçekleşenticaretinmerkezüssühaline getirmiştir. • Akdenizüzerindegerçekleşenticaridolaşım; Çanakkaleve İstanbul BoğazlarıileKaradeniz’e, CebelitarıkBoğazıile Atlas OkyanusunaveSüveyşKanalıvasıtasıile Kızıl Denizve Hint Okyanusu’nakadaruzanmaktadır. DoğuAkdeniz’in Sınırları

5. Doğu Akdeniz’in Sınırları

6. Kıbrıs Adası ileİsrailarasındakalanve Leviathan olarakadlandırılanbölge, MısırileKıbrısAdasıarasındakalanve Nil olarakadlandırılanbölge, GiritAdası'nınGüneydoğusundakalanveHeredotolarakadlandırılanbölgeileKıbrısAdasıetrafındakitoplamenerjirezerviyaklaşıkolarak 30 milyarvarilpetroleeşdeğerdir. • Keşfedilen enerjirezervlerininpiyasadeğerininyaklaşık 1,5 trilyondolarcivarında olduğuhesapedilmektedir. DoğuAkdeniz'dekiEnerjiKeşifleri

7. Nil Deltası’nda1.763 milyarvarileldeedilebilir petrol, 223 trilyonayakküpdoğalgazve6milyarvarilsıvıgazolduğu ifade edilmektedir. • Leviathan bölgesindeisepotansiyelolarak 1.689 milyarvaril petrol ve122 trilyonayakküpdoğalgazbulunduğubelirtilmiştir. • Lübnan'aaitMEB’deyaklaşık 708 milyarmetreküpdoğalgazbulunduğutahminedilmektedir. • Afroditolarakadlandırılansahada, ortalamarezervi 198 milyarmetreküpolandoğalgazyatağıbulunmuştur. Son EnerjiKaynağı Keşifleri

9. İlkdenizhukukukonferansı, 1958 yılındaCenevre'de toplanmıştır. • 1958’de Kıta Sahanlığı ilk kezbirhukukikavramolaraktanımlanarakdevletlerebualaniçerisindekalandenizvedenizaltındakitopraklardamünhasırkullanımhaklarıverilmiştir. • 1960 ve 1973-1982 yıllarıarasındatoplananikinciveüçüncüdenizhukukukonferansı. • 1982’de imzalanan BMDHS ile devletlerekıtasahanlığıylaverilenhaklardaha da geliştirilerekteamülenuygulananMünhasırEkonomikBölgekavramıpozitifbirhakolarakdüzenlenmiştir. DoğuAkdeniz’dekiDenizYetkiAlanıSınırlandırmaSorunları

10. Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanı Sınırlandırma Sorunları

11. Türkiye'yidoğrudanilgilendirenüçalandakıtasahanlığıve/veya MEB sınırlandırmaanlaşmasısözkonusuolabilir: • Yunanistan, KKTC, GKRY veMısır'ınsahildarolduğualan. • TürkiyeveKKTC'ninyeraldığısaha. • Türkiye, Suriyeve KKTC kıyılarınınbulunduğubölge. DoğuAkdeniz’eKıyısıBulunanDevletlerinDenizYetkiAlanıSınırlandırmalarıileİlgiliTutumları

12. Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanı Sınırlandırma Sorunları

13. 2010 yılındaTamar ve Leviathan sahalarındatespitettiğidoğalgazyataklarındansonraTemmuz2011'de MEB koordinatlarınıgösterirbirlisteyiBM’esunarak MEB ilanındabulunmuştur. • İsraildevletibunuyaparken2010 yılında GKRY ile imzaladığı anlaşmahariçDoğuAkdeniz'esahildarhiçbirdevletle MEB sınırlandırmaanlaşmasıimzalamamıştır. • Keşfedilen hidrokarbonsahalarındaüretimyapacakaşamayagelmiştir. • GKRY iledoğalgazıntüketicipazarlaraulaştırılmasıiçinortakprojelergeliştirmektedir. İsrail

14. İsrail’in MEB Alanı ve Keşfedilen Hidrokarbon Yatakları

15. DoğuAkdeniz'dehidrokarbonyataklarıaramave MEB ilanetmegirişimlerinde bulunmuştur. • 2010 tarihindeLübnanMeclisidenizlerde petrol vedoğalgazaranmasınıdüzenleyenbirkanunkabuletmiştir. • 2010 tarihindedenizyetkialanlarınıbelirleyenbirharitayıBM'esunmuştur. • Türkiye'ninitirazlarınarağmen2007'de GKRY ile MEB sınırlandırmaanlaşmasıimzalamış ancak tepkiler nedeniyle anlaşma onaylanmamıştır. • İsrail ile arsındaki MEB anlaşmazlığı devam etmektedir. Lübnan

16. Denizkullanımalanlarını2003’tekabulettiği ‘SuriyeKarasularındaUlusalEgemenliğinBelirlenmesi’ yasasıyladüzenlemiştir. • 2011’depetrol arama ve çıkarma maksadıyla ihale açmagirişimi olmuştur. • İlanettiği petrol aramaalanlarınınkuzeybölümleriTürkiye'ninyetkialanlarıile çakışmaktadır. • GKRY ileMEB vekıtasahanlığısınırlandırma görüşmeleri yapmıştır. • Suriye’de devam etmekte olan kriz Doğu Akdeniz’deki son gelişmeleri de olumsuz yönde etkilemektedir. Suriye

17. 1958’deki ilk denizhukukuKonferansı'ndanbuyana 12 mil genişliğindekarasularıuygulamaktadır. • BMDHS'ni 1983'te onaylamışvesözleşmedendoğan MEB haklarınıkullanacağınıvesorumluluklarınıyerinegetireceğinibildirmiştir. • Türkiye’nin karşı çıkmasına rağmen GKRYile 2003 yılında MEB sınırlandırmaanlaşmasıimzalamıştır. Mısır

18. 1982 BMDHS’ne Göre Mısır’ın MEB Alanı

19. Girit, Kaşot, Kerpe, RodosveMeisadalarıhattınıilgilikıyıkabulederekortay hat prensibineuygunbir MEB sınırlandırmaanlaşmasıyapmakiçinMısırve Libya iletemasageçmiştir. • TürkiyeilearasındakikıtasahanlığınınMeisAdası da dâhilolmaküzereen yakınYunanadalarıileAnadoluarasındangeçenortayhattadayandırılmasıgerektiğinisavunmaktadır. • YunanistanveGKRY'ninilerisürüp, gerçekleşmesindeısrarcıdavrandığıgörüşlerinkabuledilmesiTürkiyeaçısındanmümkündeğildir. • YunanistanileTürkiyearasındakisınırlandırmasorunuuluslararasıhukukunöngördüğühakkaniyetprensibineuygunbiryöntemleçözülmelidir. Yunanistan

20. Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanı Sınırlandırma Sorunları

21. 2004'te çıkardığı biryasaile 24 mil genişliğindebitişikbölgeve 200 mil genişliğinde MEB ilanetmiştir. • KKTC veTürkiyeileanlaşmayolunabaşvurmamışvetektaraflıhareketetmiştir. • 2007’de Kıbrıs Adası’nıngüneyinde on üçadethidrokarbonaramaruhsatsahasıilanetmiştir. • Mısırile 2003’te, Lübnanile2007’de veİsrailile 2010’da ortay hat prensibinitemelalarakanlaşma yapmıştır. GüneyKıbrıs Rum Yönetimi (GKRY)

22. 2011’de KKTC ileimzaladığıkıtasahanlığıanlaşmasıhariçherhangibirkıtasahanlığıveya MEB anlaşmasıimzalamamıştır. • Sınırlandırmalarınilgilitümtaraflarınkatılımıyla, uluslararasıhukukunhakkaniyetprensibineuygunanlaşmalarlabelirlenmesi gerektiğini savunmaktadır. • Türkiye, KıbrısAdası’ndaTürkveYunanToplumlarınıbirliktebirbütünolaraktemsiledenhukukiveyafiilitekbirotoriteninolmadığıdüşüncesindedir. Türkiye

23. Türkiye’nin Sahip Olabileceği Potansiyel MEB Alanı

24. Türkiye’nin sınırlandırmaanlaşmasıaçısından en sorunlubölgesiKıbrıs’ın batısındakalanbölgedir. • Buradayapılacaksınırlandırmaileilgilihukukisorunlar, DoğuAkdenizhavzasınısiyasi, ekonomikvegüvenlikaçısındandoğrudanetkileyecektir. • KKTC, Kıbrıs'ınkuzeyindevegüneyindetoplam 7 adet petrol vedoğalgazaramasahasıilanederek bu alanları TPAO’ya tahsis etmiştir. Türkiye’ninDoğuAkdeniz’deki Kıta Sahanlığıve MEB Sınırları

25. Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanı Sınırlandırma Sorunları

26. 2011 sonbaharında Rum Yönetimi’ninsondajçalışmalarınabaşlamasıylaDoğuAkdeniz’dekısmibirkrizyaşanmıştır. • Enerjiaramafaaliyetleri, MEB sınırlandırmaanlaşmalarıveMavi Marmara olayınedeniylebirsüredirgerginolanortam 12. parseldesondajçalışmalarınınbaşlamasıylabirkrizedönüşmüştür. • GKRY, Kıbrıs’ıngüneyindeki13parselden12’siiçinikinciturihaleyeçıkmıştır. • GKRY’ninTürkiyeiledoğrudankarşıkarşıyagelmekistemediğisöylenebilir. Zira Rum Yönetimi, teklifaldığıhaldeTürkiye'nindoğrudanhakiddiaettiği 5, 6 ve 7. parselleriçinruhsatvermemiştir. 2011 Petrol veDoğalGazAramaKrizi

28. DoğuAkdenizhavzasındatoplamdeğeriüçtrilyondolarolan 60 milyarvarilpetroleeşdeğerhidrokarbonrezervibulunduğu tahmin edilmektedir. • Afroditsahasındatoplamdeğeri 70 milyardolarıaşandoğalgazrezervibulunduğusanılmaktadır. • Gazıntüketicipazarlaraulaşmasıiçin en az 5 ile 16 milyardolararasındayatırımyapılmasıgerekmektedir. • En ucuzyöntem, gazınboruhattıylaTürkiye'yeveburadannihaipazaraulaştırılmasıdır (Yaklaşık 4.8 milyardolar). DoğuAkdeniz’dekiHidrokarbonYataklarınınEkonomikDeğeri

29. İsrail, YunanistanveGKRY DoğuAkdeniz'deenerji ve güvenlik alanında işbirliğine giderek birlikte hareket etmektedir. • AB DoğuAkdeniz’ikontroledebilecek en kilitnoktadabulunanKıbrısAdasıile yakından ilgilenmekte ve Rum Yönetimi ile ortak bir strateji izlemektedir. • Doğu Akdeniz’in en önemli iki ülkesi Türkiye ile İsrail arasında ilişkiler giderek kötüleşmektedir. • İsrail-GKRY veYunanistanarasındadiplomatik, askeriveekonomikilişkilerhızlagelişmektedir. DoğuAkdeniz’deOluşanYeniSiyasiDengeler