Dysleksja specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu

1. Dysleksja specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu

2. Co to jest dysleksja? Dysleksja rozwojowa (gr. dys – nie + lexis – wyraz, czytanie) czyli specyficzne trudności w nauce czytania i pisania – według Światowej Federacji Neurologów - zaburzenie manifestujące się trudnościami w nauce czytania i pisania przy stosowaniu standardowych metod nauczania i inteligencji na poziomie co najmniej przeciętnym oraz sprzyjających warunkach społeczno-kulturowych. Jest spowodowana zaburzeniami podstawowych funkcji poznawczych, co często uwarunkowane jest konstytucjonalnie. Zaburzenia te mogą dotyczyć percepcji wzrokowej - objawiającej się widzeniem, ale niedostrzeganiem, percepcji fonologicznej - objawiającej się słyszeniem, ale nieusłyszeniem oraz integracji powyższych procesów.

3. Typy dysleksji: Odmiany dysleksji: • dysleksja – terminem stosowanym także w węższym znaczeniu,do specyficznych trudności w czytaniu; • dysortografia – specyficzne trudności w pisaniu, przejawiające się popełnianiem różnego typu błędów, w tym ortograficznych, mimo znania zasad poprawnej pisowni; • dysgrafia – zniekształcenia strony graficznej pisma – brzydkie, niekaligraficzne pismo; • dyskalkulia – specyficzne trudności w rozwiązywaniu najprostszych nawet zadań matematycznych, np. trudności w dodawaniu czy mnożeniu; • dysfonia – objawia się niewyraźnym i cichym mówieniem – wada bardzo rzadko stwierdzana. • dysleksja typu wzrokowego,u której podłoża leżą zaburzenia percepcji i pamięci wzrokowej powiązane z zaburzeniami koordynacji wzrokowo-ruchowej i ruchowo–przestrzennej; • dysleksja typu słuchowego uwarunkowana zaburzeniami percepcji i pamięci słuchowej dźwięków mowy, najczęściej powiązana z zaburzeniami funkcji językowych; • dysleksja integracyjna, kiedy to poszczególne funkcje nie wykazują zakłóceń, natomiast zaburzona jest koordynacja, czyli występują zaburzenia integracji percepcyjno-motorycznej; • dysleksja typu mieszanego, gdy występują jednocześnie zaburzenia w percepcji i pamięci słuchowej, pamięci i percepcji wzrokowej, wyobraźni przestrzennej; • dysleksja wizualna, gdy występuje nieład tzw. nieporządek.

4. Przyczyny dysleksji: Dysleksja jest efektem zakłóceń pracy móżdżku który odpowiedzialny jest za czynności wykonywane automatycznie. Należy do nich czytanie i pisanie. Móżdżek odpowiada za utrzymanie równowagi.Zadysleksję odpowiadają zaburzenia w kilku obszarach mózgu. Kluczową rolę zdaje się tu odgrywać zmniejszona aktywność obszaru ciemieniowego. Istnieje wiele typów dysleksji skroniowego lewej półkuli mózgu. "Obszar ten odpowiada za zdolność przekładania znaków graficznych na dźwięk mowy, a ta funkcja jest upośledzonau prawie wszystkich dyslektyków".

5. Częstość i występowanie Objawy dysleksji występują u mniej więcej 10% populacji. Dysleksja może być sprzężona z chromosomem Ydecydującym o płci męskiej i dlatego jest przekazywana po linii męskiej z pokolenia na pokolenie. Niektórzy wskazują na rolę hormonu męskiego – testosteronu. Jego nadprodukcja u chłopców, jeszcze w okresie prenatalnym modeluje rozwój mózgu , wywołując dysleksję. Są i tacy badacze, którzy przewagę chłopców w grupie dzieci dyslektycznych wyjaśniają mniejszą zdolnością osób płci męskiej do adaptacji i wyrównywania deficytów rozwojowych powstałych wskutek nieprawidłowego przebiegu okresu okołoporodowego. Niektórzy też wskazują na nadpobudliwość psychoruchową, agresywność i trudności wychowawcze, które powodują, że chłopcy są w centrum uwagi nauczyciela i z tych powodów są kierowani do psychologa, co sprzyja wczesnemu i częstszemu wykrywaniu tych trudności u chłopców.

6. Objawy trudności w nauce • W pisaniu • trudności z utrzymaniem pisma w liniaturze zeszytu • trudności w przepisywaniu • trudności w pisaniu ze słuchu • mylenie liter b-p, d-b, d-g, u-n, m-w, n-w (inwersja statyczna) s-z, dz-c, sz-s, o-a, ł-l, ę-e • trudności w pisaniu wyrazów ze zmiękczeniami, dwuznakami, głoskami tracącymi dźwięczność • nieróżnicowanie ę-en-e, ą-om • opuszczanie drobnych elementów liter, gubienie liter, opuszczanie końcówek i cząstek wyrazów • opuszczanie litery y • przestawianie liter w wyrazach (inwersja dynamiczna) • przestawianie szyku dyktowanych wyrazów • błędy ortograficzne wynikające ze słabszej pamięci wzrokowej • wolne tempo pisania • trudności w różnicowaniu wyrazów podobnie brzmiących (np. bułka – półka) • brak lub niewłaściwe stosowanie interpunkcji • W czytaniu • wolne tempo, niepewne, "wymęczone" • błędy w czytaniu: zamiana liter, opuszczanie liter, zamiana brzmienia, nieprawidłowe odczytywanie całych wyrazów • trudności we właściwej intonacji czytanej treści – zbytnia koncentracja na technice obniża rozumienie czytanej treści • opuszczanie linii lub odczytanie jej ponownie, gubienie miejsca czytania • zmiana kolejności liter i wyrazów • przestawianie liter w wyrazie, co zmienia jego sens • trudności w wyszukaniu najistotniejszej myśli w tekście • tzw. hiperleksja: czytanie płynne, w dobrym tempie, bezbłędne, jednak bez rozumienia treści

7. Co zrobić, aby szkoła nie była toksyczna dla uczniów dyslektycznych? Samoocena i samoakceptacja wpływają modyfikująco na kierunek i sposób zachowania się uczniów w danej sytuacji zadaniowej. Wpływ ten odnosi się do poziomu motywacji i wysiłku wkładanego w działanie. Zwiększanie samodzielności dotyczących mocnych i słabych stron ucznia. Modelowanie zachowań kompensacyjnych ułatwiających radzenie sobie z trudnościami typu dyslektycznego w codziennym życiu. • Zapoznanie się z różnorodnymi technikami pracy umysłowej • przygotowywanie się do zaliczeń i egzaminów, • rozkład materiału, • rozplanowanie czasu wolnego. Jak zapewnić uczniowi sukces? • Przekonaj ucznia, że naprawdę lubisz go uczyć • Okazuj mu zaufanie. • Mów jasno, głośno, wyraźnie • Bądź przygotowany do lekcji • Dobrze organizuj lekcję • Ogranicz czynniki rozpraszająca uwagę • Jeśli coś mu się nie uda, zrozum go, zachęcaj do pracy • Chwal go za wszystko, co da się pochwalić • Słuchaj kiedy on mówi, upewniaj się, że rozumiesz • Rozwijaj jego samodzielność.

8. Skuteczne metody Nauka gry na instrumencie podwyższa sprawność umysłu w każdym wieku, jest skutecznym środkiem przeciwko dysleksji i ADHD. Wiele problemów z intelektualnym i emocjonalnym funkcjonowaniem człowieka wynika ze złego współdziałania półkul mózgowych i z braku równowagi między nimi. Muzyka zmniejsza lub całkiem likwiduje wynikające z dysleksji trudności w uczeniu się dziecka, rozwija zdolności słuchowo-językowe i pobudza kreatywność. Stwierdzono, że dzieci uczące się grać na skrzypcach i wiolonczeli, już po roku czytają i piszą dużo sprawniej. Wczesna interwencja Spróbujmy odnaleźć w sobie jak najwięcej pozytywnych cech i możliwości i starajmy się je rozwijać, przełożyć na konkretne umiejętności a efekty tej pracy z pewnością przewyższą oczekiwania wszystkich.

9. Przychodzę ze szkoły, zjem obiad i siadam do lekcji, czasami z mamą, i mi nie wychodzi.- mówi jeden z uczniów, u którego rozpoznano dysleksję. Jak mówią psycholodzy, z dysleksją można walczyć, można zminimalizować trudności, choć nigdy nie można jej wyleczyć do końca. Według naukowców badających ludzkie zachowanie, dysleksja nie jest wrodzona. Dziecko nabywa ją wskutek przykrych i stresujących zdarzeń. I choć z czasem podświadomość ich nie pamięta, to są one zapisane w ciele człowieka. Jacek Kuroń - też dyslektyk - powiedział kiedyś, że nigdy nie wróciłby do szkoły. Prędzej do więzienia, bo tam zdążył się zadomowić. Gdyby miał wybierać miedzy szkołą a wojskiem, którego nienawidził, to ostatecznie wybrałby wojsko. Kuroń miał bardzo dużo nieprzyjemnych doświadczeń związanych ze szkołą. Nie lubił pisać wypracowań, ale spytany czytał z czystej kartki, udając, że coś tam napisał. O tym, że jest dyslektykiem dowiedział się dopiero, jako człowiek dorosły

10. Dysleksje, dysgrafie i dysortografie można nazwać chorobami XXI wieku, na które zapada coraz więcej młodych osób. Do ich grona dołączyła także coraz bardziej popularna dyskalkulia. Wokół nich zderzają się różne opinie i poglądy. Gdzie kończą się fakty, a zaczynają mity? I czy na dysleksję cierpią tylko "głupie dzieci", czy jest ona raczej faktycznym problemem, z jakim borykają się uczniowie i nauczyciele? Większość dysfunkcji takich jak dysgrafia (trudności w pisaniu), dysortografia (trudności z ortografią) czy dysleksja (trudności w czytaniu) dotyczą braków, które są najbardziej odczuwalne w obliczu nauki języka polskiego. Niestety, umiejętność pisania i czytania jest konieczna również na innych lekcjach, zatem problemy uczniów dyslektycznych rozciągają się na coraz większe obszary. Czytanie i pisanie jest, bowiem podstawą pracy na lekcjach, a także podstawową formą sprawdzania wiedzy. Od tych umiejętności po prostu nie da się uciec, wobec wymagań szkoły ich opanowanie jest niezbędne, a ich niedociągnięcia widoczne na każdym kroku. Wielu jednak sceptycznie podchodzi do problemu dysleksji uważając, że jest to zjawisko wyimaginowanei dotyczy tylko tych dzieci, które nie czytają i nie przykładają się do nauki, a diagnozy dysfunkcji stawiane są zbyt pochopnie. Być może w niektórych wypadkach podobne stanowisko może odzwierciedlać stan faktyczny i diagnoza rzeczywiście bywa nietrafna. Wobec swoistej mody na dysleksję poloniści zaczęli kierować tabuny uczniów na badania do poradni psychologiczno-pedagogicznej. Często nie zastanawiając się wcześniej, skąd mogą brać się problemy podopiecznych. Przed badaniami uczniowie zostali poinstruowani, że muszą nauczyć się reguł ortografii, inaczej nici z diagnozy. I nagle okazuje się, że uczeń ma doskonale opanowane reguły pisania, ale to, że sprawdziany na podstawie, których zaproponowane zostały badania, napisał we wcześniejszym stanie niewiedzy, nie jest już istotne. Dziwnym trafem połowie klasy zaczyna doskwierać dysortografia. Trzeba sprawę postawić jasno. Wyimaginowana dysleksja jest wyimaginowanym problemem, prawdziwa dysleksja jest problemem realnym. Z tej prawdziwej się nie wyrasta, trzeba nauczyć się z nią żyć, a ona może przeszkadzać i to bardzo! W dobie biurokracji prowadzenie różnorakiej dokumentacji nie omija niemal nikogo. Gdy wobec konieczności sporządzenia ręcznie pisanego dokumentu pracownik uczyni w nim wiele błędów, może przysporzyć mu to kłopotów. Niewielu szefów wyrozumiale przyjmie wyjaśnienie: "przepraszam, jestem dys...". Ciężko też wyobrazić sobie, jak petent w urzędzie skarbowym tłumaczy, że źle obliczył podatek, bo ma dyskalkulię (trudności w uczeniu się matematyki). W dorosłym życiu takie wymówki już nie działają. Nauczyciele mogą przyczyniać się do wyuczonej bezradności dyslektyków. Uczniom z trudnościami nie należy odpuszczać, ale mobilizować do ćwiczenia i monitorować. Powtarzane niczym mantra: "ja nie wiem, jak to się pisze, mam dysleksję" nie jest usprawiedliwieniem. Każdego obowiązuje znajomość zasad pisowni i wyjątków! To mit, że dyslektyk nie może przyswoić sobie reguł pisania! Orzeczenie o dysleksji nie jest pretekstem do wzmożonego obijania, choć wielu za takie je uważa, diagnoza dysfunkcji musi stać się raczej pretekstem do wytężonej pracy. Owszem, dyslektykom przysługują pewne przywileje jak na przykład przedłużony czas pracy na niektórych testach, jednak nie należy zapominać, że w późniejszym życiu uczniowie dyslektyczni nie będą już mieli zapewnionych specjalnych warunków funkcjonowania. Z plakietką "dys" przyjdzie im przemierzyć nie tylko szkolne lata, ale i całe życie...

11. Sprawdź czy jesteś dyslektykiem? tak nie Pytanie: Czy masz trudności z odróżnieniem prawej i lewej strony? Czy posługiwanie się mapą lub orientowanie się w nieznanym dla ciebie terenie sprawia ci trudności? Czy czytanie na głos jest dla ciebie trudne i nieprzyjemne? Czy przeczytanie jednej strony w książce zabiera ci więcej czasu niż innym osobom? Czy sprawia ci trudność zapamiętanie sensu przeczytanego tekstu? Czy czytanie długich tekstów, grubych książek jest dla ciebie przykre i męczące? Czy robisz błędy ortograficzne? Czy twoje pismo jest trudne do odczytania? Czy wystąpienia, podczas których wypowiadasz się publicznie, wprawiają cię w zakłopotanie? Czy sprawia ci trudność zapamiętanie informacji odebranych przez telefon, a następnie dokładne ich przekazanie? Czy zdarza ci się, że podczas wymawiania długich słów masz trudność z zachowaniem właściwej kolejności następujących po sobie głosek? Czy sprawia ci trudność dodawanie w pamięci (bez użycia palców lub kartki)? Czy zdarza się, że podczas korzystania z telefonu mylą ci się cyfry przy wykręcaniu numeru? Czy sprawia ci trudność płynne wymienianie kolejnych nazw miesięcy w roku? Czy sprawiłoby ci trudność wymienienie kolejnych nazw miesięcy od końca dopoczątku? Czy mylą ci się daty i godziny, przez co zdarza ci się przegapić jakieś spotkanie? Czy podczas wypisywania formularzy, czeków często się zdarza, że popełniasz pomyłki? Czy formularze uważasz za niejasne i trudne do wypełnienia? Czy zdarza ci się mylić numery autobusów takie jak 95 i 59? Czy miałeś trudności z nauczeniem się tabliczki mnożenia w szkole?

12. Dysleksja nie boli, ale żyć z nią ciężko. Błąd ortograficzny to jak beknięcie w towarzystwie albo zjedzenie ryby nożem i widelcem. Gafa, kompromitacja, obiekt drwin i szyderstw. Dlatego ci, którzy mają problemy z ortografią, często wstydzą się swojej przypadłości. Pisząc na komputerze, zawsze używają opcji sprawdzania pisowni, a niezbędnym wyposażeniem ich torby jest słownik ortograficzny. Prezydent publicznie przepraszał za swój “bul”, który stał się obiektem żartów i kpin. Dlaczego błędy ortograficzne są powodemdo wstydu? Bo wydaje się, że świadczą o niedouczeniu. Osobę legitymującą się dyplomem wyższej uczelni, a “sadzącą byki” można podejrzewać, że nie zdobyła go uczciwie. Niby termin dysleksja utrwalił się już w społeczeństwie, ale wolimy obśmiać “bul” niż pomyśleć,że może być jej objawem. O rodzicu, który jako przyczynę nieobecności dziecka podaje “pszeziembienie”, też prędzej pomyślimy nieuk niż dyslektyk. Dysleksja jest zmorą nauczycieli i rodziców, ale przede wszystkim ogromnym wyzwaniem dla osoby dotkniętej tą dolegliwością. Najtrudniej jest uczniom, u dorosłych – jeśli nad nią pracowali – pozostawia zwykle ślad w postaci nie radzenia sobie z ortografią.

13. Jako osoby z dysleksją są uważani: • Thomas Alva Edison • Albert Einstein • John Davison Rockefeller • Winston Churchill • Jan Christian Andersen • Tom Cruise- aktor • prof. Żylis rektor UG • Jacek Żakowski- dziennika

15. Bibliografia • http://www.gimzaczarnie.edu.pl/Pedagog/inforodzice/pod1/nietaka.htm • http://www.spet.info.pl/index.php?action=info&subact=dysleksja&param=test • http://dysleksja.infoabc.pl/ • http://dyslexis.pl/ • http://ciekawe.onet.pl/spoleczenstwo/dysleksja-nie-boli-ale-zyc-z-nia-ciezko,1,4436734,artykul.html • http://www.google.pl/imgres?q=dysleksja&um=1&hl=pl&lr=&client=firefox-a&sa=N&rls=org.mozilla:pl:official&channel=s&biw=987&bih=557&tbm=isch&tbnid=yZRGEOBK7eaDKM:&imgrefurl=http://www.zabno.pl/%3Farch_dzial%3D00006%26miesiac%3D11%26rok%3D2007&docid=orOdpunQT9qYHM&imgurl=http://www.zabno.pl/aktualnosci/zdjecia/00498.jpg&w=400&h=274&ei=Q0EgT_Nkhe36BqmejcQE&zoom=1 • http://www.ptd-lodz.com/co-wiemy-o-dysleksji.php • http://liceum.magellanum.edu.pl/wp-content/uploads/wybitni-z-dyskla1.jpg • http://www.edu.com.pl/images/wykres_dysleksja.gif • http://terapiapedagogiczna.republika.pl/dysleksja/podzial.gif • http://i.iplsc.com/-/00002XAW1CL0ACWI-C102.jpg • http://wytrzymalska.blox.pl/resource/dysgrafia_400x400.jpg • http://www.google.pl/imgres?q=dysleksja&um=1&hl=pl&sa=N&biw=1680&bih=892&tbm=isch&tbnid=yZRGEOBK7eaDKM%3A&imgrefurl=http%3A%2F%2Fwww.zabno.pl%2F%3Farch_dzial%3D00006%26miesiac%3D11%26rok%3D2007&docid=orOdpunQT9qYHM&imgurl=http%3A%2F%2Fwww.zabno.pl%2Faktualnosci%2Fzdjecia%2F00498.jpg&w=400&h=274&ei=tw0gT5jzOpDiswbh5NXXDA&zoom=1&iact=hc&vpx=185&vpy=364&dur=1362&hovh=186&hovw=271&tx=158&ty=113&sig=111572231132543025057&page=3&tbnh=140&tbnw=204&start=62&ndsp=36&ved=1t%3A429%2Cr%3A0%2Cs%3A62

16. Nie taka dysleksja straszna – jak ją malują! Autorzy: Maria Tomczak Justyna Wolska Klaudia Kupska Patrycja Kryszak Beata Szczepankiewicz Natalia Puzio Karolina Pluta