ZAMİR(ADIL )

1. ZAMİR(ADIL) İsimlerin yerini çeşitli yönlerle tutan sözcüklerdir.

2. A-SÖZCÜK HALİNDEKİ ZAMİRLER • 1-Kişi (şahıs)Zamirleri:İsimlerin yerini kişi yoluyla tutan zamirlerdir. • Ben: • Bana düşmez can vermek, yumuşak bir kucakta; • Ben bu kaldırımların emzirdiği çocuğum. • Sen: • Sen deli bir kısrak, ben isimsiz kahraman Nasıl da sevmişim seni anlayamadım. • O : • O bir kenar mahalle dilberi • Ben bir kenar mahalle şairi.

3. Biz: • Bir gün akşam olur, biz de gideriz, • Kalır dudaklarda şarkımız bizim... • Siz : • Bir geniş bahçe gibi size açıktı derdim, • Ruhunuzun çölünde bütün bir ömrü verdim. • Onlar: • Yavruların bekleşir sokaklarında köyün • Onları doyurmaya şimdi de evde döğün.

4. 2-Dönüşlük Zamiri: • “Kendi”:kişi kavramını pekiştiren “kendi” adılına dönüşlü (özlük adılı) denir. • “Kendi” adılı, iyelik eklerini alarak kişilerin öz varlığını anlatır: • tekilçoğul • 1.kişi kendim kendimiz • 2.kişi kendin kendiniz3.kişi kendi (kendisi) kendileri • Kendim ettim, kendim buldum; • Gül gibi sararıp soldum. • NOT: “Kendi” zamiri isim tamlamalarında ilgi hal eki (tamlayan eki) almaz.Bu şekilde yapılan tamlamalar belirtili isim tamlaması sayılır. Andım birer birer, acıdım kendi hâlime. Aksetti bir dakika uzaktan hayâlime • Not: Dönüşlülük zamiri, yinelemeli kullanımla, ikileme kurarak belirteç görevini üstlenir. • Varır bir münkire müşkil sorarsın • Kendi kendini cehenneme salarsın. • Not: Dönüşlülük zamiri özneden sonra gelerek özneyi pekiştirme görevinde kullanılabilir. • Beni çağırmadınız, kalkıp ben kendim geldim, • Uzaklardan size bir haber getirdim geldim.

5. 3-İşaret Zamirleri: • İsimlerin yerini işaret yoluyla tutan zamirlerdir. • Bu: • Havada bulut yok bu ne dumandır?Mahlede ölen yok bu ne figandır? • Şu: • Deme şu niçin şöyle/ Yerindedir o öyle • Bak sonunda sabreyle/ Mevla görelim neyler • Neylerse güzel eyler... • O: • Seversin dünyayı doludizginAma o bunun farkında değildirAyrılmak istemezsin dünyadanAma o senden ayrılacak

6. Bunlar: • Bütün bunlar sendedir, bu girift bilmeceler; • Sakarya, kandillere katran döktü geceler. • Şunlar: • Şunlara bak!dedi.Ulan sinema artisti gibi be! • Onlar: • Kuşlar mıdır onlar ki her akşam Alemlerimizden sefer eyler?

7. Burası: • Nice nice kavimler gelip geçti buradan Hakimiyet bizdedir bin yıl geçti aradan Türk’e ebedi mekân kılıverdi Yaradan Bilmeyenler öğrensin burası AnadoluŞurası: • Zaman zaman sıkar dünya dar gelir, Söyleyemem, belki sözüm hor gelir. Gönül ister gücüm yetmez zor gelir, Sızılar göğsümün şurası bende.Orası: • Siz baksanız bir şey göremezsiniz • Benim yurdumdur orası • Ardıçlar, gürgenler, tozlu yollar • Tokat’la Niksar arası.

8. Böylesi: • Ayrıldı orta yerden aya benzer güzel ki • Gözlerim rüyada da görmediböylesini. • Öylesi: • Öylesine hiç yüz vermeye gelmez. • Şöylesi: • Eşarp ile fiyonk yapmanın şöylesini biliyor muydunuz? • Ötesi: • Tabiplerde ilaç yoktur yarama • Aşk deyince ötesiniarama

9. Bura: • Ekin ektim düzlere / Diken oldum gözlere • İşte ben gider oldum / Bura kalsın sizlere. • Ora: • Gönlümüz kılıçtır,tenimiz kını • Orada saklarız vatan aşkını • Şura: • Gurbetten gelmişim, yorgunum hancı • Şuraya bir yatak ser yavaş yavaş • Sakallı yok mu işin? Git cehennem ol şuradan! • Ne dırlanıp duruyorsun sabahleyin oradan. • Öte: • Gurûbda sırlı renklerle tüllenir yamaçlar, • Öteden gölgeler gibi salınır ağaçlar… • Beri: • Öteden saikalar parçalıyor afakı • Beriden zelzeleler kaldırıyor amakı.

10. Not: “O” sözcüğü insanların yerine kullanıldığında kişi zamiri insan dışındaki varlıkların yerine kullanıldığında işaret zamiri olur. • O, mavi gözlü bir devdi • Minnacık bir kadın sevdi. (kişi zamiri) • O benim milletimin yıldızıdır,parlayacak. • O benimdir o benim milletimindir ancak. (işaret zamiri) • Beni bilse bilse çiçekler bilir, dostlarım,Niçin yaşadığımı ben onlara söyledim. • “Ölen insan mıdır, ondan kalacak şey: Eseri; • Bir eşek göçtü mü, ondan da nihâyet: Semeri.”

11. Not: İşaret zamirleri, isimlerin yerlerini tuttukları gibi, bağlam içinde daha önce geçmiş kavramın, bir cümlenin yerini de tutabilirler. • Ağlarım, ağlatamam; hissederim, söyleyemem • Dili yok kalbimin, ondan ne kadar bizarım. Mehmet Akif Ersoy • Kenar-ı Dicle’de bir kurt aşırsa bir koyunu • Gelir de adl-i İlahi sorar Ömer’den onu

12. 3-Belgisiz Zamirler: • Hangi ismin yerini tuttuğu açıkça belli olmayan zamirlerdir. • Biri: • Bir evde iki kız biri çuvaldız biri biz • Biri yer biri bakar,kıyamet ondan kopar • Kimi: • Çıtırdayan çalılar dört cana can katıyorKimi haydut kimi kurt masalı anlatıyor. • Herkes: • Gidip İstanbul’dan ferman getirdim • Herkesin sevdiği verilsin deyi. • Kimse: • Kapat gözlerini kimse görmesin Yalnız benim için bak yeşil yeşil

13. Biraz: • Bugün çok fazlayım kendime/birazımı al… • Bazısı: • Bazısı, düşünür, bazısı cahil Kimisi vahşidir, kimisi ehil. • Birkaçı: • Birkaçı birleşerek köyün yiğitlerinden • Dün gece dağ yolunda gizli pusu kurdular. • Başka: • Bir çoban parçasısın, olmasan bile koyun,Daima eğeceksin başkalarına boyun;

14. Birçoğu: • Ama birçokları davetli değilmiş, kime ne? • Bu açılmaz kapılar, şimdi açık her gelene. • Herbiri:. Uçtu kuşların kervanı / Herbiri bir dala gider. • Şey: • Nasıl olsa zamanla her şeyin bir sonu yok mu? • Ömür dediğimiz şey küsecek kadar çok mu? • Çoğu: • Aksetmiyor çoğunda fikirler ayan beyan • Hayyam imiş hakikati az çok fısıldayan. • Falan: • Dünyada tatmamış havz-ı kevserden; • Ahrette beklesin, cennet falan var!...

15. Filan: • Yolda duydum ki: filan nahiyenin a’yânı, • Üç gün evvel kovuvermiş hoca bilmem filanı. • Hepsi : • Kaybolur hepsi de bir anda kararmakla batı.Az sürer gerçi fakir Üsküdar'ın saltanatı; • Niceleri: • Dost dost diye nicesine sarıldımBenim sâdık yârim kara topraktır • Hiçbiri: • Sordum, yazık ki, hiçbiri ismin ne bilmiyor • Sensiz geçen hayata yaşanmış denilmiyor.

16. 5-Soru Zamirleri • İsimlerin yerini soru yoluyla tutan zamirlerdir. • Hangisi: • Dertlerim öyle çok ki hangisine yanayım? • Bir resim bile yok ki bakarak avunayım. • Kaçı: • Bu kaçıncısıdır korkular ırmağında su içişim? • Kim: • A benim bahtiyarım! / Gönlümün tahtı yarim. • Yüzünde giz izi var, / Sana kim baktı yarim? • Ne: • Şakaklarıma kar mı yağdı ne var? • Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz? • Nerede: • Nerede kardeşlerin cömert Nil,yeşil Tuna? • Giden şanlı akıncı ne gün döner yurduna?

17. Nereden: • Deniz ufkunda bu top sesleri nereden geliyor? • Barbaros belki donanmayla seferden geliyor. • Neresi: • Haydi şimdi bulunuz haksız olan yer neresi? • Bana kalsaydı döverdim alimallah teresi! • Nereye: • Gidersen kim sular fesleğenleri?Kuşlar nereye sığınır akşam olunca? • Nesi: • Şikayet adetimiz,yoksa rüzgarın nesi var? • Serin serin bu yaz akşamlarında esmesi var. • Not:Bazı cümlelerde soru zamiri bulunduğu halde cümle soru anlamı taşımayabilir. • Nereye gitsem gözlerini soruyor çocuklar. • Nereme dokunsanız gül tadında bir sancı.

18. B-EK HALİNDEKİ ZAMİRLER • İlgi Zamiri: • Bazı durumlarda belirtili isim tamlamalarında tamlanan durumundaki isim düşer düşen ismin yerine “ki” tamlayana eklenir.Bu ki ekine ilgi zamiri denir. • Bir şey var senin gözlerinde;içimi ısıtıyorlar, sağ olsunlar.değişik bakıyorlar, kimseninkine benzemiyor.. • Şah Cihan görseydi / Sana gıpta ederdi. Mümtaz´a olan sevgisi / Seninkinin yanında azmış derdi. • Eğil salkım söğüt eğil / Bu benimki sevda değil. • İlgi zamiri “ki” sıfat yapan “ki” ile karıştırılmamalıdır. • Çöllerde kalmış gibi yanıyor, yanıyorum • Başımdaki gökleri bir bulut sanıyorum. • Gömütleri andıran yapılarınızdaki • Yaşantılarınıza evler getirdim geldim.