Ku pamięci starego doktora

1. Ku pamięci starego doktora

2. Kim był Janusz Korczak?

3. Janusz Korczak, właściwie Henryk Goldszmit, ps. Stary Doktor (ur. 22 lipca 1878 lub 1879 w Warszawie, zm. 6 sierpnia 1942 w obozie zagłady w Treblince) – polski pedagog, publicysta, pisarz i lekarz żydowskiego pochodzenia. Pamiątkowy pomnik w obozie zagłady w Treblince.

4. Urodził się w rodzinie Cecylii z Gębickich i zamożnego adwokata Józefa Goldszmita. Zaniedbano formalności metrykalne i stąd nie da się ustalić dokładnego roku urodzenia. Jego rodzina była zupełnie zasymilowana, dopiero z czasem, z powodu narastającego antysemityzmu, zaczął się zajmować swoim żydowskim pochodzeniem.

5. Lata szkolne spędził w ośmioklasowym gimnazjum na Pradze (w Warszawie), oczywiście była to szkoła rosyjska, gdzie nawet język polski i religię wykładano po rosyjsku. W gimnazjum panowała żelazna dyscyplina, pozwolenie na pójście do teatru podpisywała dyrekcja gimnazjum, dyrekcja też wydawała bilety urlopowe na wyjazdy wakacyjne i w czasie ferii świątecznych. Łacinę wykładano już w pierwszej klasie, francuski i niemiecki od klasy drugiej, grekę - od trzeciej. Uczniowie i nauczyciele nosili jednolite mundury sukienne, uczniów obowiązywało noszenie granatowych czapek sukiennych z białymi wypustkami i rosyjskimi literami PG (Praskaja Gimnazja) nad daszkiem.

6. Dorastanie i dojrzewanie Janusza przebiegało w trudnych warunkach materialnych. Po śmierci ojca w 1896 r. jako uczeń V klasy udzielał korepetycji, by pomóc w utrzymaniu rodziny. W 1898 rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Cesarskiego w Warszawie. Latem 1899 roku Korczak pojechał do Szwajcarii, aby bliżej poznać działalność i twórczość pedagogiczną Pestalozziego. Zwiedzając kraj szczególnie interesował się szkołami, szpitalami dla dzieci, a także bezpłatnymi czytelniami pism dla dzieci i młodzieży. W 1905 po wysłuchaniu pięcioletniego kursu nauk medycznych i złożeniu obowiązującego egzaminu otrzymał dyplom lekarza.

7. Podjął pracę w charakterze lekarza w Szpitalu dla Dzieci im. Bersonów i Baumanów przy ul. Śliskiej 51 - Siennej 60 (dom przechodni). Korczak jako lekarz miejscowy korzystał ze służbowego mieszkania na terenie szpitala; otrzymywał 200 rubli rocznie w czterech ratach; na każde wezwanie udawał się do chorego. Współpracował z Samuelem Goldflamem, z którym podjął szeroką działalność społeczną. W 1907 pojechał na cały rok do Berlina, aby uzupełnić swe wiadomości medyczne. Słuchał wykładów (za które sam płacił) i odbywał praktykę w klinikach dziecięcych; zwiedzał też różne zakłady wychowawcze. W 1911 roku podjął decyzję, że nie założy rodziny. Był w szesnastoosobowej grupie założycielskiej Haszomer Hacair, powstałej w 1916 w Wiedniu żydowskiej organizacji skautowej.

8. Razem ze Stefanią Wilczyńską założył i prowadził Dom Sierot dla dzieci żydowskich w Warszawie przy ul. Krochmalnej 92, a później także Naszego Domu - sierocińca dla dzieci polskich, gdzie stosował nowatorskie metody pedagogiczne.

9. Posiadał znakomite wyczucie psychiki dziecięcej, a jego postawa pełna szacunku i zaufania do dziecka stała się podstawą systemu pedagogicznego łączącego zasadę kierowania dziećmi z zasadą ich samodzielności. Samorząd, gazetka dziecięca, a także osobowość wychowawcy były formami pobudzającymi aktywność społeczną dzieci w tym systemie. Żądał równouprawnienia dziecka, poważnego traktowania jego spraw i przeżyć, wychowania w umiłowaniu dobra, piękna i wolności. Swoje zasady wychowawcze Janusz Korczak wykładał w pismach pedagogicznych, z których najważniejszy jest cykl Jak kochać dziecko oraz w Instytucie Pedagogiki Specjalnej i w Wolnej Wszechnicy Polskiej.

10. W latach 1926-1930 redagował Mały Przegląd- eksperymentalne pismo dziecięce. Prowadził szeroką działalność popularyzatorską w obronie praw dziecka za pośrednictwem radia. Sekretarzem, a potem współpracownikiem Korczaka był Igor Newerly. Zginął wraz ze swymi wychowankami wywieziony z getta w 1942, dobrowolnie towarzysząc im w drodze na śmierć w komorze gazowej w obozie zagłady w Treblince, mimo że miał możliwość ucieczki z getta.

11. Co po sobie pozostawił?

12. Dzieci ulicy • Dziecko salonu • Bobo • Momenty • Jak kochać dziecko • Dziecko w rodzinie • Kiedy znów będę mały • Prawo dziecka do szacunku • Pedagogika żartobliwa • Mośki, Joski i Srule • Król Maciuś Pierwszy • Król Maciuś na wyspie bezludnej • Bankructwo małego Dżeka • Kajtuś czarodziej

13. Po jego śmierci wydano jeszcze: • Wybór pism pedagogicznych • Wybór pism • Pisma wybrane • Dzieła wszystkie

14. Jakie są miejsca, które przypominają postać Janusza Korczka? Obrazek przedstawia drogę na śmierć Korczaka i dzieci.

15. W 1978 powstał Międzynarodowy Komitet im. Korczaka. W Niemczech od ponad 25 lat Korczakiem zajmuje się Erich Dauzenroth, dr filozofii. Był współzałożycielem Niemieckiego Towarzystwa J. Korczaka i przez 12 lat jego przewodniczącym. W 1993 utworzono Ośrodek Dokumentacji i Badań KORCZAKIANUM, od 2001 Oddział Muzeum Historycznego m. st. Warszawy. Ośrodek jest w posiadaniu unikalnych archiwaliów korczakowskich, prowadzi działalność edukacyjną, badawczą, wydawniczą. Znajduje się w Warszawie, w dawnym Domu Sierot Korczaka, przy ul. Jaktorowskiej 6.

16. W Mrągowie działa hufiec harcerski im. Janusza Korczaka W 1990 roku Andrzej Wajda nakręcił film "Korczak" 1.06.2006 w Warszawie odsłonięto pomnik Janusza Korczaka. Stanął on w pobliżu Pałacu Kultury i Nauki, od strony ul. Świętokrzyskiej. Pomnik Janusza Korczaka z dziećmi znajduje się także w Warszawie przy ul. Jaktorowskiej 6 (dawniej Krochmalna 92), przed dawnym Domem Sierot dla dzieci żydowskich w Warszawie.

17. Pomnik Janusza Korczaka z dziećmi znajduje się poza tym na cmentarzu żydowskim w Warszawie, od strony ulicy Okopowej. W Gdańsku-Oliwie znajduje się Dom dziecka im. Janusza Korczaka. We Wrocławiu funkcjonuje Dolnośląskie Centrum Pediatryczne im. Janusza Korczaka (ul. Kasprowicza). W Łodzi znajduje się szpital im. Janusza Korczaka (dawny szpital Anny Marii). Osiedle im. Janusza Korczaka w dzielnicy Korczak w Kaliszu. Janusz Korczak jest także patronem wielu szkół podstawowych i ponadpodstawowych oraz ulic w różnych miejscowościach, także w Bytomiu.

18. Książki o Januszu Korczaku: • Maria Falkowska: Kalendarz życia, działalności i twórczości Janusza Korczaka Warszawa 1989. • Stefan Wołoszyn: Korczak Warszawa 1978. • Piotr Müldner-Nieckowski: Janusz Korczak jako pisarz, Fakty nr 23, 1978, str. 7. • Norbert Wójtowicz: Istota ludzka o kryształowym sercu, Wrocław 2000.

19. ŹRÓDŁA: • Wikipedia.pl • Encyklopedia„Wiem Edycja 2006” • Google.pl – Grafika • Ilustrowana Encyklopedia Polski od A do Z • „Literatura Polska – Przewodnik Encyklopedyczny” • „Literatura i nauka o języku – Encyklopedia Szkolna PWN”