260 likes | 375 Views
Les 7 dd. 4 December 2012 Rietveld -lyceum Doetinchem De OERKNAL / BIG BANG v.s.w . Corona C orona Borealis Zevenaar. Een antiek instrument. Een moderne radiotelescoop ( D renthe ). “ALMA” een van de 64 .
E N D
Les 7 dd. 4 December 2012Rietveld-lyceum Doetinchem De OERKNAL / BIG BANGv.s.w. Corona Corona Borealis Zevenaar
H-R- diagram (Herzsprung-Russell-diagram)
Beknopte lessen gehad over de Zon, Planeten het Zonnestelsel en alslaatste: instrumenten en SterrenstelselsMESSIER 83DITSTERRENSTELSEL, EEN VAN DE MINIMAAL 200. MILJARD, REEDS GEZIEN INEENVORIGELES.MET 200MILJARD STERREN, GASWOLKEN, MET ZWARTGAT IN HET HART.AFSTAND: 15 MILJ. L.JSNELHEID: 1000KM/SEC. Laatste les zijnbeandeld : de Sterrenstelsels
GRAFISCHE weergave van de ONTWIKKELING van het HEELAL. Van OERKNAL tot HEDEN in 13,7 miljard jaar. =HET ZICHTBARE HEELAL.Werkelijkheid: BOLVORMIG. HEDEN een DOOSNEDE van 45-50 miljardLicht-Jaren.
Historie 1 (blz.214 - 228 - 229) • WAT MEN DACHT EN WIST. • Voor 1923 geenovertuigendideedatnaastmelkwegstelselermeersterrenstelselswaren. • Eind 19e eeuwdiscussies en vermoedens. In 1923 bevestiging door Hubble. • Lemaitre(Belg+priester 1894-1966): heelalvroeger compacter. Ontstaan door explosie van oeratoom. • 1929: Hubble(U.S.A.1889-1953) ontdekteuitdijingvanhetheelal. • George Gamov(1904-1968): werkteidee(1945-”50) van Lemaitre uit.: het jongeheelalheet >> spontanekernfusie. • Vervolgens de theorie: ”Hot Big Bang” >> alleelementengevormd. • Fred.Hoyle(G.B.1914-2001); introduceerde de naam “Big Bang”. Toondeaan: Allezwareelementengevormdbijkernfusiereacties in inwendige van sterren. • Oerknaltheorie:interressante maar onbewijsbaar. Tot :
HISTORIE 2 • In jaren 60: kentering; WEL aanwijzingen !! • Metingenhoeveelheden in heelal van helium,deuterium,lithium, komennauwkeurigovereen met voorspellingen van oerknaltheorie, metextreemhete, compactebeginfase. • WaarnemingenRadiostelsels: Heelalzagervroegerandersuit. • (Hoyle’s idee: onveranderlijkheelal >> nietmeerjuist) • 1965: Ontdekkingachtergrondstraling door Penzias en Wilson • (Bell Lab. USA) Bell Lab Janskieantenne
MODERNE OERKNAL THEORIE • Berekeningen op basis van de huidigbekendzijndefysischewetten. Dezezijn pas mogelijkvanaf circa 5x10 -44secondena de oerknal. Daarvoornietsbekend. • Aan het begin: Quantumfluctuatie. Daarnaextreemsupercompactesamenstelling van energie en evoluerendevelden • Erzijntheoriën over, maar die zjjnhiertemoeilijk!! (temp: >>1028 Kelvin) (begon in Singulariteit). • Energiewordtmaterie, De materievriestals het ware uittijdens het uitzetten van de ruimte. De materiegeeftzwaartekracht die het uitzettenafremt • Inflatieperiode: (Guth 1981) korteperiode van exponentieleversnelling. Oorzaak: Het inflatonveld, dateennegatievedrukgeeft. Eersteelementairedeeltjesontstaandan (waaronder quarks en electronen). Samenvoegen van quarks: geeftprotonendatzijnwaterstofkernenen ookneutronen. • Na 3 minuten: ookkernen van: helium, deuterium en lithium. • Na 380.000 jaar : heelalvoldoendeafgekoeld, Daardoorbindenelectronenzichaan de protonen. Eersteneutraleatomen. Lichtkanvrijpasseren • OntstaanKosmischeAchtergrondstraling. daarindichtheidsfluctuaties: in afkoelendeoermaterie, daarvooreenondoorzichtig plasma. • Veel later: Vorming van de eerstesterren-(stelsels)
OERKNAL: temperaturen van miljardengradenen zeerhogedruk.Na 380.000 jaar temperatuur en drukenormverlaagd. Ontstaan van atomen.Heelalwordtdoorzchtig.BEGRIP:ER WAS GEEN LEEG HEELAL,NA DE OERKNAL ONTSTONDEN:RUIMTE en TIJD +ENERGIE en MATERIE.ONTSTAAT HET HEELAL.
ACHTERGROND STRALING OPNAME VAN HET OUDSTE ZICHTBARE DEEL VAN HET HEELAL. 380.000 JAAR NA DE OERKNAL.Heden een temperatuur van 2,7 graden Kelvin= min 270 gr.Celsius Links: De hele aarde Onder: Het hele heelal
VERDELING VAN MATERIEBOVEN : HEDEN 13,7 miljard jaar na de OerknalONDER: 380.000 JAARna de Oerknal
Deel van het heelal Op basis van gemetenafstanden /verdeling
IN DE BEGIN FASE DE ONTWIKKELING van GROTE / ZWARE STERRENVELE MALEN DE ZON. Tot zeker een 1.000 maal.DAARNA VORMING VAN STERRENSTELSELS.
Computer simulatieDe structuur van het huidigeHeelal = een “spons”.De “lijnen” zijn in feitemiljoenensterrenstelsels met plaatselijkeverdichtingen(geel)
Animatieinroodgrootsteverzameling.Donkerblauw: leeg en donkerematerie en donkereenergie
Een prachtopname van driesterrenstelsels.De twee grootstebeinvloedenelkaar. Mogelijk in de toekomsteenbotsing door elkaarvliegen
CENTRUM VAN HET MELKWEGSTELSEL. OP EEN 22.000LICHT JAREN AFSTAND VAN DE AARDE
SOMBRERO—sterrenstelsel(Messier 104)Afstand: 50.miljoen LichtJareneen van de 177 miljardsterrenstelsels