170 likes | 415 Views
6362 sayılı Yeni Sermaye Piyasası Kanunu ve İkincil Mevzuat Kapsamında Yatırım Hizmetleri ve Yatırım Kuruluşları. 1. 6362 sayılı Yeni Sermaye Piyasası Kanunu ve Yan Mevzuat Kapsamında Yatırım Hizmetleri ve Yatırım Kuruluşları - 1.
E N D
6362 sayılı Yeni Sermaye Piyasası Kanunu ve İkincil Mevzuat Kapsamında Yatırım Hizmetleri ve Yatırım Kuruluşları 1
6362 sayılı Yeni Sermaye Piyasası Kanunu ve Yan Mevzuat Kapsamında Yatırım Hizmetleri ve Yatırım Kuruluşları - 1 • 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu (“SerPK”), Türk sermaye piyasalarını gelişmiş diğer piyasalar seviyesine çıkarmayı ve özellikle de Avrupa Birliği düzenlemelerine paralel yeni bir bakış açısı sunmayı hedeflemiştir. SerPK, Türk sermaye piyasalarının işleyişinde kilit bir öneme sahip olan sermaye piyasası kurumlarını aşağıdaki şekilde gruplandırmıştır; • yatırım kuruluşları, • kolektif yatırım kuruluşları, • sermaye piyasasında faaliyette bulunacak bağımsız denetim değerleme ve derecelendirme kuruluşları, • portföy yönetim şirketleri, • ipotek finansmanı kuruluşları 2
6362 sayılı Yeni Sermaye Piyasası Kanunu ve Yan Mevzuat Kapsamında Yatırım Hizmetleri ve Yatırım Kuruluşları - 2 • konut finansmanı ve varlık finansmanı fonları, • varlık kiralama şirketleri, • merkezî saklama kuruluşları, • veri depolama kuruluşları, • kuruluş ve faaliyet esasları Sermaye Piyasası Kurulu’nca (“Kurul”) belirlenen diğer sermaye piyasası kurumları. 3
Yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ise; • Sermaye piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin alınması ve iletilmesi, • Sermaye piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin müşteri adına ve hesabına veya kendi adına ve müşteri hesabına gerçekleştirilmesi, • Sermaye piyasası araçlarının kendi hesabından alım ve satımı, • Portföy yöneticiliği, • Yatırım danışmanlığı, • Sermaye piyasası araçlarının halka arzında yüklenimde bulunularak satışa aracılık edilmesi, • Sermaye piyasası araçlarının halka arzında yüklenimde bulunmaksızın satışa aracılık edilmesi, • Çok taraflı alım satım sistemlerinin ve borsa dışı diğer teşkilatlanmış pazar yerlerinin işletilmesi, • Sermaye piyasası araçlarının müşteri namına saklanması ve yönetimi ile portföy saklanması, • Kurul’ca belirlenecek diğer hizmet ve faaliyetlerde bulunulması, • olmak üzere belirlenmiştir. 4
2499 sayılı Mülga Sermaye Piyasası Kanunu’nda (“Mülga SerPK”) aracı kurumlar ve bankaları karşılamak üzere kullanılan “aracı kuruluş” ifadesi, SerPK’da yerini, “yatırım kuruluşları” ifadesine bırakmış ve yatırım kuruluşları; aracı kurumlar, yatırım hizmeti ve faaliyetinde bulunmak üzere kuruluş ve faaliyet esasları Kurul’ca belirlenecek diğer sermaye piyasası kurumları ve yine bankalar olarak tanımlanmıştır. • Yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile yan hizmetlerin sunulmasına ilişkin usul ve esaslar 11 Temmuz 2013 tarihli ve 28704 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan III-37.1 sayılı Yatırım Hizmetleri İle Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ (“Yatırım Hizmetleri Tebliği”) ile belirlenmiştir ve söz konusu Tebliğ 1 Temmuz 2014 tarihinde yürürlüğe girecektir. • Bu süreçte yaşanacak çelişkileri ve belirsizlikleri önlemek amacıyla SerPK’da ve Tebliğ’de belirli geçiş hükümlerine yer verilmiş ve yatırım kuruluşlarına, yeni hukuki düzene uymaları amacıyla gerekli şartları tamamlama ve gerekli yetki belgelerini almaları için yeterli süre tanınmıştır. Konuya ilişkin düzenlemeler yürürlüğe girene kadar mevcut yetki belgeleri ile faaliyette bulunmaya devam edilecektir. 5
Yatırım Kuruluşları tarafından sağlanacak Yatırım Hizmetleri • Mülga SerPK sermaye piyasası faaliyetlerine ve lisanslamaya ilişkin olarak araç bazında sınıflandırma yaparken SerPK bu sınıflandırmayı faaliyet bazında yaparak farklı bir bakış açısı ve bir yenilik getirmiştir. Ayrıca yeni getirilen bir kavram olan “yan hizmetler” olarak sayılan faaliyetlerin de yine yatırım kuruluşları tarafından belirlenen koşulları sağladıklarına ilişkin bildirimde bulunularak, halihazırda sundukları yatırım hizmetlerine ek olarak ayrıca lisans almadan sunulabileceği düzenlenmiştir. 6
Aracı kurumların gruplandırılması • Yeni düzenlemeler uyarınca, Kurul’dan aldıkları faaliyet izinlerine bağlı olarak aracı kurumlar dar yetkili, kısmi yetkili, ve geniş yetkili olmak üzere üçe ayrılmıştır. • Dar yetkili aracı kurumlar aracılık ve yatırım danışmanlığı faaliyetlerinden herhangi birini veya tamamını; • Kısmi yetkili aracı kurumlar dar yetkili aracı kurumların gerçekleştirebileceği faaliyetlere ek olarak işlem aracılığı, en iyi gayret aracılığı faaliyeti, sınırlı saklama hizmeti ve portföy yöneticiliği faaliyetinden herhangi birini veya tamamını; • Geniş yetkili aracı kurumlar ise kısmi yetkili aracı kurumların gerçekleştirebileceği faaliyetlere ek olarak portföy aracılığı faaliyeti, genel saklama hizmeti ve aracılık yüklenimi faaliyetinden herhangi birini veya tamamını gerçekleştirebilmektedir. 7
Alım Satım Aracılığı Faaliyeti - 1 • Alım Satım Aracılığı Faaliyeti SerPK’da üçe ayrılmıştır: • Sadece emirlerin müşteriden alınması ve gerçekleştirilmek üzere başka bir yatırım kuruluşuna iletilmesi için “emir iletimine aracılık”; • emirlerin müşteriden alınması ve borsada ya da borsa dışında sonlandırılmasına aracılık edilmesi için “işlem aracılığı” ve • müşteriden alınan emirlerin şirketin kendi portföyünden karşılanması suretiyle işlem yapılması için “portföy aracılığı” . • Her bir faaliyet için ayrı faaliyet izni alınması gerekecektir. • Mülga SerPK’da olduğu gibi menkul kıymet veya türev aracı için ayrı belgeler düzenlenmeyecek fakat alınan faaliyet izinlerinin tümünü gösteren tek bir yetki belgesi verilecektir. Yani, işlem aracılığı faaliyet belgesi olan aracı kurumlar, hem menkul kıymet hem türev aracı hem de kaldıraçlı işlemler için işlem aracılığı faaliyetini gerçekleştirmekte yetkili olacaklardır. 8
Alım Satım Aracılığı Faaliyeti - 2 • Emir iletimine aracılık; aracı kurumlar ve kaldıraçlı işlemler hariç olmak üzere bankalar tarafından, • İşlem aracılığı; sermaye piyasası araçları üzerinde aracı kurumlar, paylar, kaldıraçlı işlemler pay endekslerine veya paya dayalı türev araçlar hariç olmak üzere yine sermaye piyasası araçları üzerinde bankalar tarafından ve • Portföy aracılığı, sermaye piyasası araçları üzerinde aracı kurumlar, paylar, kaldıraçlı işlemler veya paya dayalı türev araçlar hariç olmak üzere yine sermaye piyasası araçları üzerinde bankalar tarafından gerçekleştirilebilecektir. • Yatırım kuruluşlarının bu işlemleri gerçekleştirebilmesi için Kurul’dan izin almaları şarttır. 9
Bireysel Portföy Yöneticiliği Faaliyeti • Bireysel portföy yöneticiliği; kolektif yatırım kuruluşlarının (yatırım fonları ve portföy saklama kuruluşları) portföyleri hariç olmak üzere, finansal varlıklardan oluşan portföylerin, her bir müşteri adına, doğrudan veya dolaylı bir menfaat sağlamak üzere vekil sıfatıyla yönetilmesidir. Portföy yöneticiliğine yeni bir kavram getirilmiş ve yetkili kuruluşun bir müşteriye bireysel portföy yöneticiliği veya yatırım danışmanlığı hizmeti sunmak üzere çerçeve sözleşmesi imzalamasından önce müşterinin yeterli mali durumu ile bilgi ve tecrübesinin olup olmadığının anlaşılması amacıyla “yerindelik testi” uygulaması zorunlu hale getirilmiştir. • Bireysel portföy yöneticiliği faaliyeti, Kurul’dan izin almak kaydıyla aracı kurumlar, yatırım ve kalkınma bankaları ile portföy yönetim şirketleri tarafından yapılabilir. 10
Yatırım Danışmanlığı Faaliyeti • Yatırım danışmanlığı, yetkili yatırım kuruluşunun, yatırımcı talebi doğrultusunda veya yatırımcı talebi olmaksızın sermaye piyasası araçları ile bunları ihraç eden ortaklık ve kuruluşlar hakkında, belli bir kişiye veya mali durumları, risk ve getiri tercihleri benzer nitelikteki bir gruba yönelik olarak yönlendirici nitelikte yorum ve tavsiyelerde bulunması faaliyeti olarak tanımlanmıştır. Yatırım kuruluşlarının müşterilerine yatırım danışmanlığı faaliyeti sunmadan önce yine “yerindelik testi” yapmaları zorunludur. • Yatırım danışmanlığı faaliyeti, Kurul’dan izin almak kaydıyla aracı kurumlar, yatırım ve kalkınma bankaları ile portföy yönetim şirketleri tarafından yapılabilir. 11
Halka Arza Aracılık Faaliyeti • Halka Arza Aracılık Faaliyeti Mülga SerPK’da bir bütün olarak tek bir sermaye piyasası faaliyeti olarak yer almakta iken yeni düzenlemelerde Avrupa Birliği mevzuatı ile uyumu sağlamak açısından, farklı risk seviyelerine ve dolayısıyla farklı sermaye gereksinimlerine sahip olmak şartı ile 1) aracılık yüklenimde bulunmak suretiyle veya 2) en iyi gayret aracılığı olmak üzere ayrıma tabi tutulmuştur. • Aracılık yüklenimi ve en iyi gayret aracılığı faaliyetleri Kurul’dan izin almak kaydıyla, aracı kurumlar ile kalkınma ve yatırım bankaları tarafından yapılabilir. 12
Saklama Hizmeti • Saklama hizmeti ilk defa düzenleme altına alınmıştır ve sınırlı ve genel saklama hizmeti olarak ikiye ayrılmıştır. • Sınırlı saklama hizmeti, aracı kurumların kendi yaptığı işlemler için saklama yetkisidir. • Genel saklama hizmeti ise yetkili olunan ve işlemi yapılan yatırım hizmet ve faaliyetlerinden bağımsız olarak sunulan saklama hizmetidir ve ayrıca yetki belgesi gerektirir. • Sınırlı saklama hizmeti işlem aracılığı, portföy aracılığı, portföy yöneticiliği veya halka arza aracılığa yetkili yatırım kuruluşları tarafından; • Genel saklama hizmeti ise Kurul’dan izin almak kaydıyla bankalar ve işlem aracılığı, portföy aracılığı, portföy yöneticiliği veya halka arza aracılığa yetkili aracı kurumlar tarafından gerçekleştirilebilir. 13
Yan hizmetler - 1 • Yatırım kuruluşlarının SerPK kapsamında izne tabi olarak yerine getirecekleri yatırım hizmet ve faaliyetlerinin yanı sıra, belirlenen koşulları sağladıklarına ilişkin bildirimde bulunarak yan hizmetleri de sunabilmelerine imkan tanınmıştır. Burada kanun koyucunun amacı yatırım kuruluşlarının yatırımcılarına oldukça geniş bir yelpazede hizmet vermelerini sağlamak ve bu yolla sektörün içerisinde bulunduğu sıkıntıların aşılmasına destek olmaktır. 14
Yan hizmetler - 2 • SerPK’da yan hizmetler şu şekilde sıralanmıştır: • Sermaye piyasaları ile ilgili danışmanlık hizmetleri sunulması, • Yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile sınırlı olarak kredi ya da ödünç verilmesi ve döviz hizmetleri sunulması, • Sermaye piyasası araçlarına ilişkin işlemlerle ilgili yatırım araştırması ve finansal analiz yapılması veya genel tavsiyede bulunulması, • Aracılık yükleniminin yürütülmesi ile ilgili hizmetlerin sunulması, • Borçlanma veya başka yollardan finansman sağlanmasında aracılık hizmeti sunulması, • Servet yönetimi ve finansal planlama yapılması, • Kurulca belirlenecek diğer hizmet ve faaliyetlerde bulunulması. • Sayılan bu yan hizmetler ayrıca bir yetki belgesine ihtiyaç duyulmaksızın Kurul’un belirlediği şartlar dahilinde hem yatırım kuruluşları hem de portföy yönetim şirketleri tarafından sunulabilecektir. 15
Yeni Sermaye Piyasası Mevzuatının Ülkemiz Üzerinde Olumlu Etkileri • Sonuç olarak; yeni SerPK ve ikincil mevzuatın, Türkiye sermaye piyasalarının Avrupa Birliği düzenlemelerine ve uygulamalarına uyumu açısından çok büyük ve başarılı bir adım olduğunu belirtmek isterim. Yerli ve yabancı yatırımcıların ihtiyaçlarına, günümüz ekonomisinin gereklerine cevap verme ve yabancı piyasaların nabzını tutma anlamında çok büyük adımlar atılırken, piyasaların güvenli işleyişini sağlamak için de tüm gerekli düzenlemelere gidilmiştir. • Yeni düzenlemeler ile hem yabancı piyasalar ile uyum sağlanmış, hem de ülkemizde yaşanan olumlu ekonomik gelişmelerle sayısı her geçen gün artan yabancı yatırımcılar için daha şeffaf ve güvenilir bir ticari platform oluşturulmuştur. Bu vesileyle Türk sermaye piyasalarının önümüzdeki günlerde daha da hareketlenmesi ve ülkemizin ekonomisine çok büyük katkı sağlaması beklenmektedir. • Sezin Güner • Avukat 16
10 Lamartine Caddesi Taksim 34437 Istanbul Switchboard: +90 212 313 3500 Fax : +90 212 313 3535 E-mail : postmaster@pekin-pekin.com Web : www.pekin-pekin.com Pekin & Pekin is a full-service law firm based in Istanbul. The firm has been advising on cross-border transactions from a Turkish perspective for 40 years and has a reputation for insight, accuracy and results. 17