Traballo Social Antropoloxía Social e Cultural Docente: Dr. Santiago Prado Conde

1. Traballo Social Antropoloxía Social e Cultural Docente: Dr. Santiago Prado Conde chagopc@yahoo.es

2. Capítulo 3: A construción do outro pola desigualdade Dominación Nova situación mundial Situación colonial Procesos de descolonización Situación postcolonial Nova mirada sobre a Diversidade Cultural Da diferenza á diversidade Da diversidade á desigualdade Novas teorías Do marxismo (materialismo histórico) ao neomarxismo.

3. Capítulo 3: A construción do outro pola desigualdade O neomarxismo en AntropoloxíaE Obxectivo: estudar os procesos sociais, económicas, políticas e culturais que levaron, da man de Occidente, á transformación das sociedades “primitivas”. Cambio de unidade de análise: da sociedade primitiva illada a problemas de investigación: de sociedades funcionais a sociedades con relacións de dominación; explicación do modo de dominación Occidental; diferenzas na relación en distintos lugares; as modificacións da relacións colonial á postcolonial e a comprensión dos cambios na actualidade. Dúas unidades de análise 1ª Nunha sociedade en particular coñecer as desigualdades sociais para comparalas coas capitalistas occidentais. 2ª Efecto entre as relacións de desigualdade social das sociedades capitalistas e non capitalistas. Conceptos: determinación, dominación e hexemonía, percorrido polo concepto de cultura.

4. Capítulo 3: A construción do outro pola desigualdade O concepto de cultura neomarxista Ideoloxía versus Cultura Explicacións tradicionais de ideoloxía: pouco útiles para explicar as desigualdades “culturais” porque toda desigualdade xérase “unicamente” na estrutura. O concepto de hexemonía Que a cultura poida exerce un “poder”, unha forza. Ese poder é o poder hexemónico. Antonio Gramsci: separación entre dous modos de dominación: a coercitiva e a hexemónica. Dominación coercitiva: control directo, incluso violento. Dominación hexemónica: poder “sutil”, simbólico ou cultural. Apropiación diferencial das instancias de poder.

5. Capítulo 3: A construción do outro pola desigualdade Dominación hexemónica, caractérísticas: Constitúe o natural, o dado e afecta ou satura a totalidade da vida social: produce o sentido ou os significados. Define a realidade Está lexitimado a través do consenso, aceptado polos grupos subalternos. Logra a dominación pero da pé a non sentirse dominado, pensando na resistencia, nas forzas contrahexemónicas… Analiticamente pode ser entendido como un sistema. É DICIR, a hexemonía como PODER SIMBÓLICO ASÍ, da diferenciación económica (explotadores/explotados) e da política ^(dominantes/dominados) chegamos á hexemónica, simbólica ou cultural (hexemónicos/subalternos), que refire á apropiación desigual dos medios para producir sentido: DEFINIR A REALIDADE. Polo tanto, a cultura xa non é só “a produción de sentidos”, senón tamén é produto do modo en que se relacionan as clases hexemónicas e subalternas, é tamén instrumento de loita pola hexemonía, é dicir, polo poder simbólico e é, ao mesmo tempo, o espazo (ámbito, instancia) onde dito proceso se vai facendo.

6. Capítulo 3: A construción do outro pola desigualdade Casualidade estrutural A estrutura moldea a superestrutura, para LouiseAlthusser é a superestrutura a que garante que exista a estrutura. Althusser refire aos Aparatos Ideolóxicos do Estado Godelier: o sistema e as relacións de parentesco “Para que unha estrutura sexa dominante ten que funcionar como relacións de produción, isto é, como a instancia onde se produce, nunha sociedade dada, a apropiación de ben materiais ou simbólicos” (102-0).

7. Capítulo 3: A construción do outro pola desigualdade Concepto de cultura: segunda definición Para García Canclini a cultura é toda produción de sentido que é ao mesmo tempo material e simbólica e que representa e reproduce a realidade, as estruturas materiais, un sistema social. Para este autor, esa produción é: - Elaboración e reelaboración de produtos, que poden ser materiais e simbólicos (feitos, sentidos, significados…). Reprodutora e, ás veces, transformadora da realidade (as estruturas materiais, un sistema socia…). Produto do modo en que se relacionan as clases, non só na produción material ou económica, senón tamén na distribución e no consumo. Determinada pola base, pola formación da conciencia, de xeito dialéctico. POLO TANTO: o poder hexemónico reproduce a “arbitrariedade” que deriva da forza económica da clase dominante dun modo particular: inculcando como necesaria e natura esa arbitrariedade, facéndoa percibir como algo natural.

8. Capítulo 3: A construción do outro pola desigualdade As desigualdades xa non son produtos dunha dominación, senón de tres: Nas clases sociais. Nas relacións de produción. Na distribución e consumo. Na desigualdade entre culturas o punto de partida histórico foi un proceso xeral de expansión económica, política e cultural do capitalismo que “tendeu a apoderarse” doutras culturas mediante mecanismos económicos e políticos (base da arbitrariedade) pero, tamén, a través da modificación da totalidade da vida dos humanos, da readaptación dos hábitos de consumo, das súas crenzas, da apropiación do espazo social… Polo tanto, a relación de dominación é sempre unha relación conflitiva, na cal atopamos ao mesmo tempo consenso, adaptación, sometemento que resistencias e oposicións.

9. Capítulo 3: A construción do outro pola desigualdade A desigualdade: características Da diversidade como diferenza constatable á desigualdade como causa dun proceso histórico. A diferenza e a diversidade expresaban heteroxeneidade, a desigualdade expresa unha relación de dominación. A dominación fúndase na apropiación desigual dos bens materiais e simbólicos, o que xera relacións sociais asisétricas que toman formas diversas (entre sexos, entre parentes, entre clase sociais, entre sociedades) e que se expresan en formas culturais, económicas, políticas e sociais distintas. A desigualdade fundaméntase3 nunha relación de dominación dalgúns “homes” e grupos dalgunhas sociedades. Neste modelo interpretativo, a especificidade dunha cultura explícase como produto do modo particular que toman as relacións de dominación. Do “sin” porque lle falta ao “sin” como consecuencia