250 likes | 551 Views
Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi I. Ünite 8 YENİ TÜRKİYE DEVLETİ’NİN İLANI: LOZAN’DAN CUMHURİYET’E. YENİ TÜRKİYE DEVLETİ’NİN İLANI: LOZAN’DAN CUMHURİYET’E. Mudanya Mütarekesi Büyük Taarruz 26 Ağustos 1922 tarihinde başlamıştı.
E N D
Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi I Ünite 8 YENİ TÜRKİYE DEVLETİ’NİN İLANI: LOZAN’DAN CUMHURİYET’E
YENİ TÜRKİYE DEVLETİ’NİN İLANI: LOZAN’DAN CUMHURİYET’E • Mudanya Mütarekesi • Büyük Taarruz 26 Ağustos 1922 tarihinde başlamıştı. • 30 Ağustos 1922 tarihinde Yunan ordusu tamamen kuşatılmış ve imha edilmişti. • Türk kuvvetleri 9 Eylül 1922’de İzmir’e girmişti. • Türk kuvvetleri daha sonra İstanbul ve Çanakkale yönünde ilerlemeye başladı.
YENİ TÜRKİYE DEVLETİ’NİN İLANI: LOZAN’DAN CUMHURİYET’E • İtilaf Devletleri 23 Eylül 1922 tarihinde bir nota verdi. • Verilen notada İzmit veya Mudanya’da bir toplantı yapılması teklif edildi. • Türk tarafı, İtilaf Devletlerine verdikleri cevabi notada; • Türk Ordusunun İstanbul ve Çanakkale yönünde ilerlemeyeceğini, • Edirne dahil olmak üzere Trakya’nın Meriç Nehri’nin batısına kadar derhal boşaltılmasını, • Bu şartlar altında 3 Ekim 1922’de Mudanya’da görüşmelere başlanacağı bildirildi.
YENİ TÜRKİYE DEVLETİ’NİN İLANI: LOZAN’DAN CUMHURİYET’E • Mudanya Konferansında; • Türkiye’yi; İsmet Paşa • İngiltere’yi; General Harrington • İtalya’yı; General Mombelli temsil etti. • Fransa’yı; General Charpy • Konferansa Yunanistan katılmadı. • Mütareke 3 Ekim 1922’de başladı. 11 Ekim 1922’ye kadar devam etti.
YENİ TÜRKİYE DEVLETİ’NİN İLANI: LOZAN’DAN CUMHURİYET’E • Mudanya Mütarekesi 11 Ekim 1922’de imzalandı. Buna göre; • Doğu Trakya’nın tahliyesi mütarekenin yürürlüğe girdiği tarihte başlayacak ve 15 gün içinde tamamlanacaktır. • Yunanlılar çekildikçe idareyi Müttefiklere, onlar da Türklere bırakacaktır. • Yunan kıtalarının çekilmesinden sonra 30 gün içinde Müttefikler de Trakya’yı tamamen boşaltacaklardır. • Mütareke 15 Ekim 1922 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir.
LOZAN KONFERANSI’NIN TOPLAMASI • Milli Mücadele Döneminde elde edilen askeri başarılar, siyasi başarıları da beraberinde getirdi. • Mudanya Mütarekesinden sonra bir konferans toplanmasına karar verildi. • Konferans tarafsız bir ülke olan İsviçre’nin Lozan kentinde toplanacaktı. • Boğazlar ile ilgili görüşmelere Türk tarafının isteği üzerine Rusya, Ukrayna ve Gürcistan da davet edildi.
LOZAN KONFERANSI’NIN TOPLAMASI • İtilaf Devletleri, Türk tarafı ile birlikte İstanbul Hükümetini de konferansa davet etti. • TBMM’de yaşanan tartışmaların ardından Saltanatın kaldırılması gündeme geldi. • 1 Kasım 1922’de Saltanat kaldırıldı. • Lozan’a gönderilen Türk Heyetinde; Hariciye Vekili İsmet Paşa, Sağlık Vekili Dr. Rıza Nur, Hasan Saka ve Celal Bayar yer aldı. • Konferansa Türkiye ile birlikte, İngiltere, Fransa, İtalya, Yunanistan, Japonya, Romanya ve Yugoslavya katıldı. ABD ise gözlemci sıfatıyla Konferans’ta yer aldı.
LOZAN KONFERANSI’NIN TOPLAMASI • Lozan Konferansı’nda Görüşülen Meseleler • Lozan Konferansı, Lord Curzon başkanlığında 20 Kasım 1922’de toplandı. • Konferansta üç komisyon oluşturuldu. • I. Komisyon; topraklara, askerliğe, boğazlara • II. Komisyon; Türkiye’de yabancıların tabi olacağı rejime • III. Komisyon; iktisadi ve mali konulara bakacaktı.
LOZAN KONFERANSI’NIN TOPLAMASI • Görüşmeler 4 Şubat 1923’de kesildi. Türk Heyeti yurda döndü. • Bu arada TBMM seçimlere gitme kararı aldı. • 23 Nisan 1923 tarihinde Lozan Konferansı’nın ikinci dönemi başladı.
SINIRLARIN TESPİTİ • Lozan’da; • Suriye Sınırı; 20 Ekim 1921’de imzalanan Ankara İtilafnamesi ile belirlenen sınırlar kabul edildi. • Bulgaristan Sınırı; Karadeniz’de Rezve deresi sınırına kadar gelen 1913 sınırı aynen kabul edildi. • Doğu Trakya; Meriç Nehri sınır kabul edildi. Edirne ve Karaağaç’ın ( Harp tazminatı olarak) Türkiye’de kalması kabul edildi.
SINIRLARIN TESPİTİ • Mısır ve Sudan’ın İngiliz hakimiyetinde olduğu kabul edildi. • Trablusgarp üzerindeki haklardan vazgeçildi. • Türk-Irak Sınırı; Lozan Konferansı’nda çözülemedi. Türkiye ile İngiltere’nin ikili görüşmelerine bırakıldı.
SINIRLARIN TESPİTİ • Boğazlar • Lozan Konferansı’nda Boğazlarla ilgili; İtilaf Devletleri, Rusya ve Türkiye üç farklı görüş ortaya koydu. • Türkiye Misak-ı Milli’ye uygun olarak İstanbul ve Marmara’nın güvenliği şartı ile Boğazlardan geçişin serbest olması gerektiğini söylüyordu. • Konferans sonunda; • Başkanının Türk olduğu, Milletler Cemiyeti himayesinde bir komisyon kurulmasına karar verildi. • Komisyonda Türk temsilci ile birlikte Fransa, İngiltere, İtalya, Japonya, Rusya, Yunanistan, Bulgaristan, Romanya ve Sırbistan devletlerinin temsilcileri bulunacaktı.
SINIRLARIN TESPİTİ • Çanakkale ve İstanbul Boğazlarının her iki tarafı askerden arındırılacaktı. • Boğazlardan yabancı gemiler serbestçe geçebilecekti. • Barış zamanında yabancı ticaret gemilerine tam geçiş serbestliği tanındı. • Savaş zamanında Türkiye tarafsız ise barış zamanındaki rejim uygulanacak; Türkiye savaşta ise tarafsız gemilerin düşmana yardım etmemesi kaydıyla, bazı sınırlamalarla boğazdan geçişi serbest olacaktı. • Boğazların tam hakimiyeti 20 Temmuz 1936 tarihinde imzalanan Montreux Boğazlar Sözleşmesi ile Türkiye’ye geçti.
SINIRLARIN TESPİTİ • Adalar • Lozan’da; İmroz, Bozcaada ve Tavşan Adaları Türkiye’ye bırakıldı. • Sisam, Sakız, Midilli, Limnive Semadirek Adaları Yunanistan’a bırakıldı. • Rodos ve On İki Ada ile Meis Adası İtalyanlara bırakıldı. • Kıbrıs Adası 5 Kasım 1914 tarihinden itibaren İngiltere’ye terk edilmiş sayıldı.
AZINLIKLARLA İLGİLİ MESELELER • Türkiye içinde yaşayan, Müslüman olmayan azınlıklar hukuken ve fiilen Türk uyruklu sayılacak. • Azınlıklar kendileri için her türlü hayır kurumu ve okul açabilecek. • Türkiye’de yaşayan Rumlar ile Yunanistan’da yaşayan Türkler karşılıklı olarak değiştirilecek. • İstanbul’da yaşayan Rumlar ile Batı Trakya’da yaşayan Türkler bu değişimin dışında tutulacak. • Azınlıkların Türk Mahkemelerinde kendi dillerinde ifade vermelerine engel olunmayacak. • Patrikhane Türkiye’de kalacak. • Yabancı okullarda Türk kanunlarına tabii olacak.
İKTİSADİ VE MALİ MESELELER • Lozan Konferansı’nda Maliye alt komisyonunda; Osmanlı borçları, işgal masraflarının ödenmesi, savaş tazminatı ve tamirat borçları ele alındı. • İtilaf Devletleri tüm Osmanlı borçlarını Türkiye’ye ödetmek istiyordu. • Türk heyeti ise paylarına düşen borcu ödeyeceklerini bildirdi. • Konferans sonunda Osmanlı borçları, Osmanlı Devleti’nden ayrılan ülkeler arasında paylaştırılmasına karar verildi.
İKTİSADİ VE MALİ MESELELER • 143 madden oluşan Lozan Barış Antlaşması 24 Temmuz 1923’de imzalandı. • Antlaşma, Türkiye, İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz ve Belçika arasında imzalandı. • Rusya Boğazlarla ilgili bölüme imza attı. • ABD Lozan’a gözlemci sıfatıyla katıldı.
ADIM ADIM CUMHURİYET’E GİDİŞ • Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin II. Dönem Çalışmaları • İkinci Türkiye Büyük Millet Meclisi 11 Ağustos 1923’de açıldı. • Mustafa Kemal Paşa, 13 Ağustos 1923 günü Meclis Başkanlığınaseçildi. • Fethi (Okyar) Bey, Vekiller Heyeti Başkanlığına getirildi. • İkinci Meclis 23 Ağustos 1923 tarihinde Lozan Barış Antlaşmasını onayladı.
ADIM ADIM CUMHURİYET’E GİDİŞ • Türk Ordusunun İstanbul’a Girişi • 19 Ekim 1922 tarihinde, Mudanya Mütarekesinin imzalanmasından sonra Refet Paşa Türk askeri ile birlikte İstanbul’a girdi. • TBMM tarafından Lozan Antlaşması onaylandıktan altı hafta sonra İtilaf Devletleri İstanbul’u boşaltacaktı. • 14 Ağustos 1923 tarihinde Salahaddin Adil Paşa İstanbul Komutanlığına atandı. • 6 Ekim 1923 tarihinde İtilaf güçleri İstanbul’u terk etti.
ADIM ADIM CUMHURİYET’E GİDİŞ • Ankara’nın Başkent Oluşu • Mustafa Kemal Paşa yabancı bir gazeteye verdiği mülakatta Türkiye’nin başkentinin Ankara olacağını kesin bir dille ifade etti. • İsmet Paşa ve arkadaşları, Meclise 9 Ekim 1923 tarihinde Ankara’nın başkent olması yönünde bir teklif verdi. • 13 Ekim 1923 tarihinde Ankara’nın başkent olması Meclis tarafından kabul edildi.
CUMHURİYETİN İLANI • İkinci Mecliste, Hükümete karşı bir muhalefet vardı. • Hükümet Reisi ve İçişleri Bakanı Fethi Bey, muhalefete karşı etkili olabilmek için İçişleri Bakanlığı görevinden istifa etti. • Ali Fuat Paşada Meclis İkinci Reisliği görevinden istifa etti. • Bu süreçte yapılan seçimde meclis, iki göreve de herhangi bir isim seçemedi.
CUMHURİYETİN İLANI • 27 Ekim 1923 tarihinde, Genelkurmay Başkanı dışında tüm Hükümet üyeleri istifa etti. • Ancak muhalefet, hükümet kurmak için tek bir liste üzerinde birleşemedi. • 28 Ekim 1923 akşamı Mustafa Kemal Paşa «yarın Cumhuriyeti ilan edeceklerini» bildirdi. • 29 Ekim 1923 günü Teşkilatı Esasiye Kanunu’nun birinci maddesine;
CUMHURİYETİN İLANI • «Türkiye Devleti’nin idare şekli cumhuriyettir» ifadesi eklendi. • Dördüncü maddesine ise; «Türkiye Devleti TBMM tarafından idare olunur, Meclis, Hükümetin yükümlülüğündeki görevleri Bakanlar Kurulu vasıtasıyla yerine getirir» ifadesi eklendi.
CUMHURİYETİN İLANI • Cumhuriyetin ilanından sonra Cumhurbaşkanının seçilmesine geçildi. • Ankara Milletvekili Mustafa Kemal Paşa 158 oy ile Cumhurbaşkanlığına seçildi. • Başbakanlığa getirilen İsmet PaşaHükümeti meclisten güvenoyu aldı. • Fethi Bey Meclis Başkanlığına getirildi.