Dİnî Tasavvufİ Halk Şİİrİnİn Genel Özellİklerİ

1. DİnİtasavvuFİ Türk şİİRİİslamiyet‘in temel ilkelerine dayanarak nefsi arıtıp, ahlâkı güzelleştirerek dini yaşama ve bu yolla allah'a ulaşma düşüncesine tasavvufadı verilir.

2. X. yüzyıldan sonra tekkelerin çevresinde gelişen tasavvuf düşüncesi dinî - tasavvufi bir halk edebiyatının doğmasına yol açmıştır. Oluştuğu yer dik­kate alınarak tekke edebiyatı olarak da adlandırılmıştır.

3. Kadrosunda divan ve saz şairleri de bulunan dinî tasavvufi halk şiiri, halk edebiyatı ile divan edebiyatı arasında bu iki edebiyatı birbirine yaklaştı­ran, her iki edebiyatın hitap ettiği ayrı ayrı zümreleri birleştiren bir edebiyat köprüsü vazifesini görmüştür. • Tasavvuf hareketi Türkler arasında ilk kez Türkistan'da Ahmet Yeseviile başlamış, daha sonra onun dervişleri aracılığıyla Anadolu'ya yayıl­mıştır. Onun yolundan giden Yunus Emre, Hacı Bektaş-ı Velî gibi mu­tasavvıflar eserlerinde bu düşünceyi işlemişlerdir.

4. DİnîTasavvufİHalk ŞİİrİnİnGenel Özellİklerİ • Kurucusu 12. yüzyılda Doğu Türkistan'da yetişen Hoca Ahmet Yesevi'dir. • Tekke Edebiyatı, Anadolu'ya 13. y.y.'dan itibaren gelişmiştir. • Bu edebiyatın temel kaynağı İslam dini ve tasavvuftur. • Ayrıca dil, vezin ve nazım şekilleri gibi dış unsurlar bakımından çoğu zaman millî ruhu aksettirme yoluna gitmiştir. • Tasavvufi halk şiiri geleneğinde sanatsal kaygı ikinci planda tutulmuş, daha çok tasavvuf düşüncesini ve dinsel değerleri yayma amacı güdülmüştür. Bu yönüyle bu tür şiirlerde didaktik unsurlar ağır bas­maktadır.

5. Bu şiir geleneğinde öğreticilik de esas alındığından genellikle halkın anlayabileceği sade bir Türkçe kullanılmıştır. • Tekke edebiyatında hem hece hem aruz ölçüsü kullanılmıştır. Sadece hece veya sadece aruz ölçüsüyle yazanlar olduğu gibi her iki ölçüyle yazan şairler de vardır. • Nazım birimi genellikle heceyle yazanlarda dörtlük, aruzla yazanlarda beyittir.

6. Daha çok tam ve cinaslı uyak kullanılmıştır. • Dini- tasavvufi halk şiiri geleneğinin en yaygın nazım türü ilahidir. • Bunun yanında nefes, nutuk, devriye, sathiye, methiye de bu şiir geleneği içinde değerlendirilir. Şiirler çoğunlukla tekkelerde zikir esna­sında belli bir ezgiyle söylenmiştir.