Rola stresu w patogenezie reumatoidalnego zapalenia stawów

1. Anna Jędryka – Góral Instytut Reumatologii Warszawa Rola stresu w patogenezie reumatoidalnego zapalenia stawów

2. STRES

3. człowiek choroba dobry fizjologia ostry Life stress eksperyment STRES przewlekły praca zawodowa zwierzę psychologia zły

4. Stres ostry

5. Stres przewlekły (?)

6. Stres przewlekły

7. Parlament Europejski ws. stresu …Wspólnotowa strategia na rzecz bhp na lata 2007-2012Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 stycznia 2008 r. Parlament Europejski … 18. zwraca uwagę na udowodniony naukowo związek pomiędzy wzrostem poziomu stresu w miejscu pracy a wynikającymi z niego chorobami, szczególnie w zakresie chorób przewlekłych, chorób serca i układu krążenia oraz chorób układu mięśniowo-szkieletowego

8. Pojęcie stresu – wczoraj i dziś • Stres psychologiczny • Stres w chorobach reumatycznych • Stres chorego na r.z.s. • Coping – radzenie sobie ze stresem • Zarządzanie stresem - przykłady O czym bedziemy mówić?

9. Stres jako bodziec • Stres jako reakcja • Stres jako relacja między jednostką a otoczeniem Próby klasyfikacji stresu M. Widerszal-Bazyl (2002) „niespecyficzną reakcję organizmu na wszelkie niedomagania” Hans Selye(1974)

10. Stres psychologiczny S. Lazarus, S. Folkman (1984) „ … jest szczególną relacją miedzy osobą a środowiskiem, którą osoba ocenia jako nadwyrężającą jej zasoby i zagrażającą jej dobrostanowi”

11. Stres psychologiczny – fizjologia Stres psychologiczny (kora mózgowa) Podwzgórze/ układ limbiczny Odpowiedź na stres = uwolnienie w cun i oun neurotransmiterów (norepinefryna) i hormonów (kortyzol) Immunoregulacja, percepcja bólu Emocjonalizacja stresu: eustress? distress?

12. Stres psychologiczny w chorobach reumatycznych R.H. Straub, M. Cutolo (2006) Czynniki decydujące o wpływie stresu p. na przebieg ch. r.: Czas Intensywność Układ odpowiedzi na stres Coping Rodzaj stresu

13. Koszty: ekonomiczne Koszty (psycho)społeczne: jakość życia chorego, jego rodziny i przyjaciół Następstwa i koszty r.z.s. Biologiczne skutki choroby: • ból • sztywność • zmęczenie • deformacja • niepełnosprawność fizyczna

14. Psychospołeczny wymiar r.z.s. ból + niepełnosprawność + zależność od innych osób = stres psychologiczny

15. Stresory chorego na r.z.s. Związane z chorobą ból ograniczenie funkcjonalne zależność od innych osób deformacje nieprzewidywalnośc choroby depresja niepokój Nie zwiazane z chorobą osobowość ważne wydarzenia życiowe codzienne kłopoty utrata zarobków

16. Stres psychologiczny w chorobach reumatycznych – c.d. • Stres psychologiczny (kora mózgowa) • Podwzgórze/ układ limbiczny • Odpowiedź na stres = uwolnienie w cun i oun neurotransmiterów (norepinefryna) i hormonów (kortyzol) • Immunoregulacja, percepcja bólu

17. Stres psychologiczny w r.z.s.R.H. Straub, M. Cutolo (2006) Przewlekły distress w r.z.s. powoduje: 1. upośledzenie osi HPA zmiana w odpowiedzi na stres i uwalniania kortyzolu

18. Stres psychologiczny w r.z.s. – c.d. 2. liczby receptorów beta andrenergicznych na powierzchni komórek immunologicznych czynnościowy receptorów alfa andrenergicznych na powierzchni komórek immunologicznych produkcji IL - 6

19. Stres psychologiczny w r.z.s. – c.d. 3. shift adrenergiczny beta alfa norepinefryna immunosupresyjny wpływ na makrofagi, neutrofile i komórki NK

20. Stres psychologiczny w r.z.s. – c.d. 4. centralne „uczulenie” dróg przewodzenia bólu percepcji bólu

21. Stres psychologiczny w r.z.s. a immunoregulacjaM.C. Davis et.al. (2008) , A.H. Miller (2008) W sytuacji przewlekłego stresu: mnniejsza wrażliwość komórek immunologicznych na sterydy jest następstwem zmian czynnościowychreceptora dla glikokortykosterydów (GR)

22. Coping – radzenie sobie ze stresem R. Lazarus, S. Folkman (1984) „ Coping – to wszelkie, zarówno poznawcze jak i behavioralne akty działania człowieka, mające na celu redukcję, ujarzmienie lub tolerowanie określonych zewnętrznych lub wewnętrznych wymagań ocenianych przez jednostkę jako obciążające, lub przekraczające jej zasoby”

23. Formy i rodzaje copingu skoncentrowany na emocjach skoncentrowany na problemie bierny czynny habitualny aktualny

24. Style (sposoby) radzenia sobie ze stresemS. Lazarus, S. Folkman (1984) dystansowanie się konfrontacja planowe rozwiązywanie problemu pozytywne przewartościowanie samokontrola przyjmowanie odpowiedzialności poszukiwanie wsparcia społecznego ucieczka – unikanie

25. Emotional regulation predicts change of perceived health in patients with RA.H. von Middendorp et al.. Ann Rheum Dis 2005;64:1071-1074 Zorientowanie na emocje- wartościowanie emocji i ich stała obecność w życiu codziennym łącznie z wpływem na podejmowane decyzje: dobrego nastróju Niejasność emocji – niezdolność rozpoznawania, nazwania i wyrażania emocji + wieloznaczność emocji: aktywność choroby (subiektywna ocena)

26. Activity loss and the onset of depressive symptoms.P.P. Katz and E.H.Yelin. Arthritis Rhuem 2001;44:1194-1202 predyktory depresji: mniejsze możliwości udziału w zajęciach rekreacyjnych, oraz mniejszy udział w życiu społecznym powodują rozwój objawów depresji

27. Health status, cognitive coping and depressive symptoms: testing for a mediator effect. M.P. Martens et al. J Rheumatol 2005;32:1584-1588 Interwencja psychologicznaw chorych na r.z.s.(w tym wypadku kontrola bólu połączona z nauką racjonalnego myślenia) jest najbardziej skutecznapo zastosowaniu leczenia antydepresyjnegoi złagodzeniu objawów depresji do średniego poziomu

28. Effects of stress management on pain behavior in RA. D. Multon et al. Arthritis Care Res; 2001;45:122-128 Program SM: dwie grupy chorych na r.z.s.: SM (+) i SM (-) 3 trenerów własny skrypt + program komputerowy trening relaksacyjny + nauczanie technik świadomego zachowania w chorobie 10 indywidualnych spotkań / 1 x w tyg identyfikacja stresorów rozwój technik copingu celem przezwyciężenia codziennych trudności organizacyjnych i emocjonalnych walka z bólem określenie aktualnego celu w życiu adaptacja do zmian w stylu życia wzmacnianie samooceny wzmacnianie więzi społecznych

29. Czy stres można polubić ?

30. Z cytatów ludzi wielkich ... “ Rzeczy są takie, jakimi czyni je Twoja opinia, a ta opinia mieszka w Tobie. Możesz ją odmienić, … a wówczas … wszystko się uciszy: morze spokojne, niebo bezchmurne” Marek Aureliusz (121-180)

31. Z cytatów ludzi wielkich ... “ Całkowita wolność od stresu to śmierć, gdyż stres obecny jest w każdym ludzkim działaniu” Hans Selye (1907–1982)

32. Z cytatów ludzi wielkich ... Dziękuję za uwagę „Ja nie mam nic, Ty nie masz nic, razem nie mamy niczego… to w sam raz tyle by założyć wielką fabrykę”