Stages voor leerlingen, studenten en cursisten

1. Stages voor leerlingen, studenten en cursisten Presentatie

2. De oude regelgeving: (21 sept. 2004)KB betreffende de bescherming van de stagiair Pluspunten: • Het trachten toe te passen van de welzijnswet voor stagiairs: • De stages veiliger maken, meer “welzijn”. • De stagiair is een gelijkgestelde werknemer (WN) van de werkgever (WG). • De werkgever geeft de risicoanalyse (RA) aan de school. • De werkgever zorgt voor preventiemaatregelen en eventueel ook voor de gezondheidsbeoordeling. • De werkgever organiseert en betaalt het eventuele geneeskundig toezicht. Minpunten: • Geen financiering! • Wat met de stageplaatsen bij de zelfstandigen?

3. De oude regelgeving: (21 sept. 2004)KB betreffende de bescherming van de stagiair Gevolg: • Er werden bijna geen RA’s ontvangen door de scholen. • De scholen kunnen moeilijk druk uitoefenen op de WG. • Dreiging stageplaatsen te verliezen t.g.v. de kost van de gezondheidsbeoordeling of geneeskundig onderzoek. • De lat ligt niet meer gelijk; sommige lln werden wel en andere niet onderzocht.

4. Verplichtingen volgens de WW Werkgever (WG) <-> werknemers (WN): • WG voert een risicoanalyse (RA) uit van de werkpost voor al zijn werknemers. • WG neemt preventiemaatregelen = mogelijk volgt een gezondheidsbeoordeling. • Communicatie WG <-> WN: mondeling en schriftelijk. (risico en hinder, PBM’s, bijzondere maatregelen, medisch,…) = een werkpostfiche • WG heeft aandacht voor: onthaal, EHBO, opleiding en begeleiding. • WG geeft instructies over noodsituaties & evacuatie.

5. Een dubbel statuut! • Stagiair(e) = leerling, student of cursist • Stagiair(e) = gelijkgestelde werknemer        “de persoon die, anders dan krachtens een arbeidsovereenkomst arbeid verrichten onder het gezag van een andere persoon”. (WW Art.2 § 1)

6. Wat is een stage? • Stage: … een geheel van daadwerkelijke arbeidsprestaties bij een werkgever die worden geleverd: • door een leerling, student of cursist in het kader van een leerprogramma, georganiseerd door een instelling voor secundair, hoger of volwassenenonderwijs; • met als doel beroepservaring op te doen; • in gelijkaardige omstandigheden als de werknemers in dienst van de werkgever die als stagegever fungeert. <> Kijk- en observatiestages

7. Naleven welzijnswet!? • De verantwoordelijkheid van het nakomen van de welzijnsverplichtingen ligt nog steeds bij de werkgever. -> voor alle werknemers, ook voor stagiairs. • De onderwijsinstelling is medeverantwoordelijk! Geen enkele onderwijsinstelling wil zo onveilige stageplaatsen aanbieden aan de leerlingen en aan de ouders. -> zijn de welzijnsverplichtingen wel vervuld VOORALEER de stage aanvangt? -> zorg voor welzijn op school = zorg voor welzijn op stages.

8. De nieuwe regelgeving • De kosten voor het geneeskundig toezicht kunnen betaald worden door het Fonds voor Beroepsziekten! (5 miljoen € per jaar) • Pragmatische aanpak van de WW (zie procedures) om tot een werkbare oplossing te komen. • Een regeling voor zelfstandigen. • Het nieuwe KB is verschenen op 30/9/2005 met ingang van 1/9/2005! Voorbode = de omzendbrief met 2 bijlagen (verspreid in aug…sept. 2005). • Ministeriële omzendbrief op 22 dec. 2005 en KB van 2 juni 2006

9. Wie doet wat? Leerlingenstages – studentenstages - cursistenstages • Stagiair -> = de school • Stagecoördinator -> = de school (technisch adviseur coördinator?) • Stagebegeleider -> = de school (meestal titularis) • Stagegever -> = de verantwoordelijke van het bedrijf • Stagementor -> = de verantwoordelijke van het bedrijf voor de begeleiding van de stagiair Stages voor lerarenopleiding • Student-cursist-stagiair = de school van de stagiair • Stagebegeleider = de school van de stagiair • Stageverantwoordelijke = de stageschool • Stagementor = de verantwoordelijke in de stageschool voor de begeleiding van de stagiair

10. 3 organisatorische stagesituaties • een zelfstandige = bedrijf zonder werknemers en zonder externe dienst met een arbeidsgeneesheer. • een onderneming of instelling = bedrijf met werknemers en met een externe dienst met een arbeidsgeneesheer. • een onderwijsinstelling = bedrijf met werknemers, de stageschool is de werkgever. De school van de stagiair en de stageschool hebben beide een externe dienst met een arbeidsgeneesheer.

11. Documenten (1)Overzicht • De stageovereenkomst RA= Risicoanalyse WPF= Werkpostfiche • RA voor werkpost bij een zelfstandige • RA model A (harde sector)WPF model A • RA model B (zachte sector)WPF model B • RA voor werkpost in een onderneming of een instelling • RA model A (harde sector) WPF model A • RA model B (zachte sector)WPF model B • RA voor werkpost in een school in het kader van lerarenopleiding • RA model A (algemene vakken incl. LO) • RA model B (techn. en praktijkvakken) WPF model B

12. Documenten (2) De stageovereenkomst De stageovereenkomst wordt ondertekend door de werkgever, de stagiair en de school (er is geen eenvormigheid vermits de koepels en scholen eigen ontwerpen hebben). Nieuwe regelgeving: • De RA is een bijlage bij de stageovereenkomst. • Er staat in vermeld wie de eventuele gezondheidsbeoordeling uitvoert. Er zijn 2 mogelijkheden: • de werkgever -> op eigen kosten • of de externe dienst van de school –> op kosten van FBZ! FBZ = Fonds voor Beroepsziekten

13. Documenten (3) De risicoanalyse (RA) = Inventariseren en evalueren van de risico's van de werkpost. • Is niet persoonsgebonden. • De WG voert uit, stelt een RA-document op en ondertekent. • Voor elke werkpost een RA; kan gekopieerd worden voor elke stage. • Bevat de beslissing i.v.m. de gezondheidsbeoordeling (niet bij zelfstandigen). • De WG laat zich adviseren door de arbeidsgeneesheer (eigen arbeidsgeneesheer of die van de externe dienst). • Het staat de WG vrij om andere RA’s te gebruiken. Voorbeeld RA

14. Documenten (4) De werkpostfiche (WPF): = basisinfo die elke stagiair voorafgaandelijk moet weten, zijnde: • overzicht van de risico, instructies, bijzondere maatregelen, werkkledij, persoonlijke beschermingsmidden, inentingen,.. • het resultaat van de RA; • overzichtelijk, op één A4-tje; • cfr. uitzendkrachten; • wordt ondertekend voor de stage begint; • WG en stagiair ondertekenen; • stagiair <18jaar -> ouders tekenen mee! Voorbeeld WPF

15. Documenten (5) Model A (harde sectoren)* Afdelingen: mechanica – elektriciteit – hout&bouw – autotechniek – koeltechnieken - carrosserie– scheikunde – land & tuinbouw – dierenzorg - logistiek- e.a. Model B (zachte sectoren)* Afdelingen: haarzorg – schoonheidsverzorging – hotel – restaurant – slagerij – mode – kantoor – tandtechniek – verpleging – persoonsverzorging – e.a. Tabel model A of B* * Model A en B hebben een andere betekenis voor stages in het kader van lerarenopleiding, zie volgende dia!

16. Stage in een school in het kader van lerarenopleiding • Model A (beperkte en aanvaardbare risico’s): • Algemene vakken, incl L.O. in het SO • Lessen in BaO • Lessen in BuBaO • e.d. • Model B (enig risico) : • Technische vakken • Praktijkvakken • Lesgeven waarbij toch risico’s voorkomen die moeten overwogen worden.

17. De verschillende procedures • Stage bij een zelfstandige • Stage in een onderneming of een instelling • Stage in een school in het kader van lerarenopleiding Steun: • Stappenplan voor stage bij een zelfstandige of een onderneming of een instelling • Stappenplan voor stage in een school in het kader van lerarenopleiding

18. Principe “analyse van de risico’s” (1): • er zijn geen risico's, zodat er geen gezondheidstoezicht nodig is; • er zijn wel risico's, zodat "passend" gezondheidstoezicht is vereist; dit is het toezicht dat ook wordt uitgeoefend op gewone werknemers voor zover die analoge arbeidsprestaties verrichten; • er zijn wel risico's, zodat mogelijk een "specifiek" gezondheidstoezicht is vereist; dit is het toezicht indien de stagiair zich in tenminste één van volgende gevallen bevindt: • jonger dan 18j; • stage wordt verricht tussen 20u ´s avonds en 06u ´s ochtends; • prestaties met verhoogd risico. • inentingen zijn nodig.

19. Principe “analyse van de risico’s” (2): • Er is echter geen voorafgaande gezondheidsbeoordeling verplicht wanneer een stagiair(e): • ofwel jonger is dan 18j en uit de resultaten van de risicoanalyse is gebleken dat elk type van gezondheidstoezicht overbodig is; • ofwel een activiteit verricht die er hoofdzakelijk in bestaat met een beeldscherm te werken.

20. Principe “analyse van de risico’s” (3): • Wanneer is een gezondheidsbeoordeling noodzakelijk en wanneer overbodig? • Een werkgever is meestal geen dokter, hij/zij beslist niet! • De werkgever laat zich adviseren door zijn arbeidsgeneesheer en noteert de beslissing in de RA. • Er zijn afspraken gemaakt met de overkoepelende organisatie van externe diensten. • Belangrijke parameters voor de noodzaak van een gezondheidsbeoordeling: • contact met voeding • stages in de verzorgingssectoren • Belangrijke parameter die maakt dat een gezondheidsbeoordeling overbodig is: • duurtijd van de stage minder dan 30 werkdagen

21. Principe “analyse van de risico’s” (4): • Wanneer is een gezondheidsbeoordeling noodzakelijk en wanneer overbodig? • Aandacht voor bijzondere stagesituaties waarbij de WG toch een gezondheidsbeoordeling vraagt op advies van de arbeidsgeneesheer: • stage in een chemisch of nucleair bedrijf • contact met rioleringen, mest, biomateriaal • veiligheidsfunctie (>18j) • …. • Een stage “kantoor” kan plaats hebben in een boekhoudkundig kantoor zonder enig risico, maar ook in een kantoor van een chemisch bedrijf met heel wat risico’s! • Ervaring: voor het overgrote deel van de stage is geen gezondheidsbeoordeling vereist.

22. De naamlijst van de gezondheidsbeoordelingen Op verzoek van de werkgever (ref.= stageovereenkomst en RA) zal de school de gezondheidsbeoordelingen organiseren met zijn externe dienst. We letten op: • planmatig; • in groepen (20 stagiair(e)s per ½ dag); • voor de aanvang van de stage; • aanvragen met een “officiële naamlijst” (= FBZ versie); • de preventie vraagt aan en volgt op? Naamlijst: “Naam, voornaam, geboortedatum, studierichting, rijksregisternummer, Internationale Standaardclassificatie van de beroepen of ISCO code, naam van de eerste WG, aanvangsdatum stage, datum laatste geneeskundig onderzoek (indien van toepassing); RA aanwezig, stageovereenkomst aanwezig, datum onderzoek” Naamlijst = Excel document -> mailen naar externe dienst! Voorbeeld : NaamlijstStagiairs123456789(123456789 = aansluitingsnummer)

23. Het geneeskundig onderzoek of de gezondheidsbeoordeling (1) De arbeidsgeneesheer zal, als er opmerkingen zijn over het resultaat van het onderzoek, overleggen met: -> de WG -> de school -> stagementor -> de preventiedienst -> de stagiair Het resultaat wordt meegedeeld d.m.v. een standaardformulier: “formulier voor de gezondheidsbeoordeling” De school ontvangt het formulier, evalueert de opmerkingen en geeft een kopie door aan de stagegever en de stagiair(e) ! (KB van 2 juni 2006).

24. Het geneeskundig onderzoek of de gezondheidsbeoordeling (2) Let op: bijkomende prestaties (inentingen, radiografie, audiometrie, e.a.) worden niet vergoed door het FBZ. De externe dienst maakt hiervoor een factuur op! Meenemen naar het geneeskundig onderzoek: • persoonlijke medische vragenlijst • vaccinatiekaart • stageovereenkomst • risicoanalyse P.S. Leerlingen attent maken op hygiëne. Waar heeft het onderzoek plaats? = afspreken met de externe dienst. Mogelijkheden: in de school (2 lokalen), op het CLB, bij de externe dienst,…

25. Het geneeskundig onderzoek of de gezondheidsbeoordeling (3) Het resultaat van gezondheidsbeoordeling: • oke, de stage kan beginnen; • bijkomende maatregelen (inentingen, PBM’s, instructies, opleiding…) en dan pas kan de stage beginnen. Resultaat opnemen in de WPF; andere stageplaats; • andere studierichting; • of….. Geldigheidsduur = duur van de opleiding • Tenzij zich er nieuwe risico’s voordoen die een nieuwe gezondheidsbeoordeling verantwoorden • Tenzij de duurtijd van de stage meer dan 6 maanden is, dan volgen er periodieke of jaarlijkse gezondheidsbeoordelingen.

26. Het geneeskundig onderzoek of de gezondheidsbeoordeling (4) Als de werkgever-stagegever toch een gezondheidsbeoordeling vraagt en uit de risicoanalyse blijkt dat een onderzoek overbodig is dan kan de school een attest opmaken. KB stagiairs Art 7… “De in het eerste lid bedoelde vrijstelling is enkel mogelijk wanneer de stagiair bedoeld in het eerste lid, 1° of 2°, beschikt over een attest dat bewijst dat hij minder dan vijf jaar geleden werd onderworpen aan het medisch schooltoezicht, in het kader van de van kracht zijnde onderwijsreglementering.”

27. Aanpak-tips • De directie goed inlichten over de nieuwe regelgeving. • De directie start organisatie -> procedures op websites -> veel gestelde vragen 7..9. • De stageovereenkomsten aanpassen (koepel) en de RA’s + WPF’s gebruiken. • De preventiedienst inlichten; de preventiedienst heeft een centrale rol. • De stagebegeleiders inlichten en voorbereiden op het “invullen v/d RA” en eventueel trainen in workshops (stages bij zelfstandigen). • De stagegevers en stagementoren informeren (infoavond?). • De organisatie van stages in het kader van lerarenopleiding aanpakken: de stageverantwoordelijke inlichten. • Taken voor de preventiedienst: goede afspraken maken met de EDPBW, de school. • Naamlijst stagiairs, plaats onderzoek, timing, rapportering. • Taken voor de directie: de communicatie met alle partijen stroomlijnen.

28. Controle (1) Alle documenten met betrekking tot welzijnsbescherming moeten ter inzage liggen van de federale inspectie (regionale directies toezicht welzijn op het werk): • De stageovereenkomst • De risicoanalyse • De werkpostfiche • De naamlijsten van de gezondheidsbeoordelingen

29. Controle (2) Alle documenten met betrekking tot de stageorganisatie (incl. welzijnsbescherming) moeten ter inzage liggen van de onderwijsinspectie. (niet voor het H.O.) • Algemeen stagedossier van de school • … • Stageovereenkomsten • Risicoanalyse • Lijst van stageactiviteiten + stageduur, periode en uurregeling • … • Individueel voor elke stagiair • Stageovereenkomst • Stagereglement • WPF • Evaluatiedocumenten • Stageschrift

30. Enkele bedenkingen! • Goede samenwerking Federale overheidsdienst WASO en Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming. • Geen kosten meer voor de WG. • Nog geen oplossing voor de bijkomende prestaties. • De stagedreiging is weg(?) en legt de lat voor elke stagiair terug gelijk. • Elke werkpost wordt echt onderzocht op een eenvoudige manier. • De WG wordt minder belast, de school veel meer (zeker het 1ste jaar). • De zelfstandigen zijn op dezelfde manier betrokken bij de WW. • Welzijn wordt een item bij elke stage. • De school is terug wettelijk en ethisch in orde. • Aantal gezondheidsbeoordelingen? (overconsumptie vermijden). • Eenvormige documenten maken het transparanter. • Meer administratie! • Niets doen = strafbare toestand.

31. Vragen? • Vlaams Ministerie van Onderwijs en VormingInstellingen en Leerlingen Secundair Onderwijs en VolwassenenonderwijsStefaan DejongheKoning Albert II – laan 151210 Brusselstefaan.dejonghe@ond.vlaanderen.be02-553 89 07