Download
1 / 14
160 likes | 798 Views
Dil Gelişimi. Dil, sözlü ve yazılı göstergelerden oluşan ve insanları diğer canlı türlerinden ayırt ettiği öne sürülen simgesel bir iletişim sistemidir. Dil Gelişimi. Dil gelişimi bilişsel gelişimden etkilenmektedir .
E N D
Dil Gelişimi • Dil, sözlü ve yazılı göstergelerden oluşan ve insanları diğer canlı türlerinden ayırt ettiği öne sürülen simgesel bir iletişim sistemidir.
Dil Gelişimi • Dil gelişimi bilişsel gelişimden etkilenmektedir. • 2-5 yaş arasında konuşma çok hızlıdır. 3 yaşında çocuk iyi bir konuşmacı olabilir. • İşlem öncesi dönemin sonuna doğru, sayısız cümleyi anlayabilir ve gramer kurallarına uygun olarak konuşabilirler.
Dil Gelişimini Etkileyen Faktörler • Cinsiyet:Kız çocukları erkeklere göre daha erken konuşur ve kelime hazineleri fazladır. • Çevre: TV, Bilgisayar gibi araçlar çocukların kelime dağarcığını geliştirir. • Ailenin sosyo-ekonomik düzeyi • Deneyimler (özellikle oyunlar) • Yetişkinlerin konuşmaları • Olgunlaşma • Diğer gelişim süreçleri (özellikle fiziksel ve bilişsel gelişim)
Dil Gelişimini Açıklayan Kuramlar • Davranışçı Kuram (Skinner, Thorndike, Watson, Pavlov) • Dil tekrar ve pekiştirme sonucu öğrenilir. • Bu görüşe göre bebekler sesleri tekrar ederken gündelik dildeki kelimelere benzer sesler çıkardıklarında çevresi tarafından pekiştirilirler.
Dil Gelişimini Açıklayan Kuramlar • Sosyal Öğrenme Kuramı (Bandura) • Dil gözlem ve taklit (model alma) yoluyla öğrenilir. • Bebek için anne-babanın model olması, çocuğun onları taklit etmesi, anne babanın pekiştirmesi ve düzeltici bilgiler vermesi ile dil öğrenilir.
Dil Gelişimini Açıklayan Kuramlar • Bilişsel Yaklaşım (Piaget, Bloom) • Dil gelişimi çocuğun algılama, anlam, dikkat, imgeleme, hafıza, akıl yürütme gibi zihinsel gelişimine bağlı olarak gelişir. • Kuramın temelinde DİL ile BİLİŞ arasında ilişki bulunmaktadır. • Çocukların dil gelişiminde konuşmadan önce kavramları öğrendiklerini, gramer yapılarını bilmeden önce de anlamları ifade edebildiklerini göstermektedir.
Dil Gelişimini Açıklayan Kuramlar • Biyolojik (Psiko-Linguistik) Kuram (Chomsky, Lenneberg, McNeill) • Dil gelişimini biyolojik (genetik) ve psikolojik temellere göre inceleyen yaklaşımdır. • Dil gelişimi olgunlaşmaya bağlı olarak gelişir. Yani tüm insanlar dil öğrenmeye programlanmış bir şekilde dünyaya gelirler. • Her birey doğuştan dil kazanma mekanizmasına sahip olarak doğarlar.
Dil Gelişimini Açıklayan Kuramlar • Chomsky’e göre davranışçı ve sosyal öğrenme kuramlarında önemli olan çevre, dili öğrenip öğrenemeyeceğini değil hangi dili öğreneceğini belirler. • Chomsky’e göre dilin iki yapısı vardır: • 1.Derin Yapı: Cümlenin soyut anlamı, konuşanın söylemek istediği anlam, niyettir. • 2.Yüzeysel Yapı:Cümlenin gramer özellikleri ve telaffuzu. • Bebekler önce dilin derin yapısını, daha sonra da yüzeysel yapısını öğrenirler. • Lenneberg ise insan beyninde dil için olduğu kadar işitme ve insan seslerini diğer seslerden ayırabilen özel bir merkez olduğunu savunmuştur.
Dilin Bileşenleri • Fonem: Bir dildeki temel sesler. (g, sesi) • Morfem: Fonemlerden oluşan anlamlı dizilişlerdir. (Dal, sözcüğü) • Semantik (Anlam bilgisi): Çocuğun kelime veya cümleden anlam çıkarabilmesidir. • Sentaks (söz dizimi):kelimelerin diziliş sırasıdır. • Pragmatik (kullanım) : dilin sosyal ortamda nasıl kullanılacağıyla ilgilidir. Aile ile konuşurken kullanılan sözcükler ile yabancılarla konuşurken kullanılan sözcükler arasındaki farkı bilmek kullanım bilgisini gösterir.
Telgrafik (telegrafik) konuşma: Sözcükler arasında özne, yüklem, bağlaç ve ek gibi öğelerin bazılarının kullanılmadan yapılan konuşmadır. • Morgem (tek sözcük): Tek sözcükle birçok anlam üretmedir. Örn: baba kelimesiyle çocuk, babam nerede, babam geliyor gibi değişik anlamları verir. • Aşırı Kurallaştırma: Çocukların öğrendikleri kuralları ilgili ya da ilgisiz bütün durumlarda kullanmalarıdır. (sus işareti, cı ci eki gibi) • Eksik kurallaştırma: Kuralların sadece öğrenilen örnekle sınırlandırılmasıdır (şekerci, simit yapan kişi (simitçi demiyor). • Kavram gelişimi: Duyu organlarıyla alınan bir bilgiyi zihinsel tasarımlara dönüştürme. Benzer özellik yada nitelik taşıyan uyarıcılara dilsel sembolik karşılıklar verme.
Alıcı Dil: • İfade Edici dil:
Vgotsky’e göre • - Kendiliğinden edinilen kavramlar (Tümdengelim yoluyla) • - Sonradan edinilen kavramlar (Tümevarım yoluyla) vardır
Kavram öğrenme şekilleri • 1. Eşzamanlı tarama (birkaç özellik aynı anda taranır. Kırmızı, büyük kalemler gibi) • 2. Ardışık tarama (her defasında kavramın belirli bir özelliği öğrenilir. Önce kalemin küçük olduğu, sonra ince olduğu gibi) • 3. İşleve takılma • 4. Bağsal öğrenme (kavramlar arasında bağ kurulur. Benzerlikler olabildiği gibi, zıtlıklarda olabilir)
