Download
1 / 17
190 likes | 826 Views
TOPRAK-BİTKİ-SU İLİŞKİLERİ. Katı faz (toprak tanesi). Sıvı faz (su). Gaz fazı (hava). Toprağı oluşturan unsurlar. Mineral (Katı). % 45. % 5 Organik madde. % 25. % 25. Hava. Su. Toprak bünyesi (tekstürü): Toprağı oluşturan tanelerin büyüklük dağılımına denir.
E N D
TOPRAK-BİTKİ-SU İLİŞKİLERİ Katı faz (toprak tanesi) Sıvı faz (su) Gaz fazı (hava) Toprağı oluşturan unsurlar Mineral (Katı) % 45 % 5 Organik madde % 25 % 25 Hava Su
Toprak bünyesi (tekstürü): Toprağı oluşturan tanelerin büyüklük dağılımına denir. Toprak Tanelerinin Büyüklüklerine Göre Sınıflandırılması Çizelgenin özeti < 0.002 mm Kil 0.002 – 0.05 mm Silt (Mil) 0.05 – 2 mm Kum > 2 mm Çakıl
Toprak Bünye Sınıfının Saptanması: Bünye üçgeninde 12 toprak bünye sınıfı vardır. Topraktaki kil ve silt miktarı laboratuvarda % olarak belirlenir. Kil miktarından kum çizgisine, silt miktarından kil çizgisine çizilen paralel çizgilerin kesim noktasının bulunduğu bölge bünyeyi verir. ÖRNEK: % 20 Kil % 40 Silt % 40 Kum Bünye üçgeninde “Tın” bulunur. Toprak bünye sınıfının saptanmasında kullanılan bünye üçgeni
TEKSTÜR (BÜNYE) Kumlu = Hafif = Kaba Milli = Siltli = Orta Killi = Ağır = İnce Ağır ve Hafif Bünyeli Toprakların Bazı Özellikleri
Toprak yapısı (strüktürü) :Toprak tanelerinin dizilişi ve gruplar halinde kümeleşme biçimi Ped yok (toprak taneleri tümüyle ayrı) Ped var (kümeleşme=agregatlaşma var) Granüler (=furda) yapı Plakalı (=tabakalı) yapı Teksel yapı
Ağırlık Simgesi Hacim Simgesi GAZ (hava) Vg Wg Ve (boşluk hacmi) Vw SIVI (su) Ww W V KATI (toprak taneleri) Vs Ws Toprak fazlarının ağırlık ve hacim simgeleri
Toprağın özgül ağırlığı :Toprak taneleri hacim ağırlığının +4 oC’ daki arı suyun hacim ağırlığına oranıdır. Boyutsuzdur. 2.4 – 2.8 arasında değişir ortalama olarak 2.65 alınır. Gs : Toprağın özgül ağırlığı, t : Toprak tanelerinin hacim ağırlığı, g/cm3, w : +4 oC sıcaklıktaki arı suyun hacim ağırlığı, g/cm3, (1 g/cm3) Ws : Toprak tanelerinin ağırlığı, g Vs : Toprak tanelerinin hacmi, cm3
Toprağın hacim ağırlığı :Belirli bir toprak örneğinde toprak taneleri ağırlığının toplam örnek hacmine oranıdır. t ( g/cm3 ) Org. Toprak …… 0.2 – 0.9 Kil ……………... 1.15 Tın …………….. 1.41 Kum …………… 1.60 t : Toprağın hacim ağırlığı, g/cm3 Ws: Toprak tanelerinin ağırlığı, g V : Toprak örneğinin hacmi, cm3 -Özgül ağırlık çok fark etmediği halde hacim ağırlığı topraktan toprağa çok fark eder. -Toprağın hacim ağırlığı toprağın strüktür ve tekstürüne bağlı olarak değişir. -Sıkışmış toprağın hacim ağırlığı artar. -Toprak işleme de hacim ağırlığını etkiler. Fazla işlenen toprak, ufalanır, sıkışma olur. -Yüksek hacim ağırlığı toprağın kum bünyeli olduğunu veya örneğin alındığı yerde sıkışma olduğunu gösterir. -Yüzey toprağında yüksek hacim ağırlığı erozyonu düşündürür. Erozyonla ince taneler gidince kalan iri taneler yüksek hacim ağırlığına neden olabilir. Örnek Prob.
Porozite :Toprak örneğindeki boşluk (gözenek) hacminin örneğin toplam hacmine oranının yüzde cinsinden ifadesidir. n = 100 (Ve/V) Toprağın hacim ağırlığı biliniyorsa yaklaşık olarak; n : Porozite, %, Ve : Toprak örneğinin boşluk hacmi, cm3 V : Toprak örneğinin toplam hacmi, cm3 t : Toprağın hacim ağırlığı, g/cm3 Gs : Toprağın özgül ağırlığı, w : Suyun hacim ağırlığı, g/cm3
Gözenek (boşluk) oranı :Toprak örneğindeki boşluk hacminin, toprak taneleri hacmine oranının yüzde cinsinden ifadesidir. e = 100 (Ve/Vs) e : Gözenek oranı, % Ve : Toprak örneğinin gözenek hacmi, cm3 Vs : Toprak taneleri hacmi, cm3 Taneli, granüler topraklarda : % 40 - 80 Petek yapılı topraklarda : % 60 - 150 Organik topraklarda : % 400 - 500 -Hafif bünyeli topraklarda gözenek çapı ağır bünyeli topraklardan büyük olmasına karşın, ağır bünyeli topraklarda toplam gözenek hacmi daha fazladır. -Gözenek çapı arttıkça suyun toprak zerreleri tarafından kapillarite ile tutulması azalır ve su yerçekimi etkisiyle serbestçe hareket eder, toprağın su tutma kapasitesi düşer. -Bu nedenle gözenek çapının küçük olduğu ağır bünyeli topraklarda, suyu yerçekimine karşı tutan kapillar kuvvetler arttığından toprağın su tutma kapasitesi hafif bünyeli topraklardan fazladır.
Doyma derecesi (satürasyon) :Toprak örneğindeki su hacminin boşluk hacmine oranının yüzde cinsinden ifadesidir. S = 100 (Vw/Ve) S : Doyma derecesi, % Vw : Toprakta bulunan suyun hacmi, cm3 Ve : Gözenek hacmi, cm3 Teorik olarak doyma derecesi, gözeneklerin tamamen su ile dolu olduğu doymuş toprak koşullarında % 100 değerini almaktadır.
Örnek: • Tarladan alınan 100 cm3 hacmindeki toprak örneği tartılmış ve yaş ağırlığı 160 g bulunmuştur. Toprak örneği kurutma fırınında 105 oC ta 24 saat bekletildikten sonra tekrar tartılmış ve kuru ağırlığı 137 g bulunmuştur. Toprak tanelerinin hacmi 52 cm3 olarak ölçülmüştür. Bu verilere göre toprak örneğinin özgül ağırlığı, hacim ağırlığı, porozitesi, boşluk oranı ve doyma derecesi bulunmak istenmektedir. • Verilenler: Verilen değerler şekil üzerinde gösterilmiştir. • Toplam hacim; V =100 cm3 • Toplam ağırlık (yaş ağırlık); W =160 g • Toprak taneleri ağırlığı (kuru ağırlık); Ws =137 g • Toprak taneleri hacmi; Vs =52 cm3 • İstenenler: • Özgül ağırlık (Gs) • Hacim Ağırlığı (t) • Porozite (n) • Boşluk oranı (=Gözenek oranı) (e) • Doyma derecesi (=Satürasyon) (S) Ağırlık Hacim Vg = 25 cm3 Gaz Wg = 0 g Ve= 48 cm3 Vw = 23 cm3 Sıvı Ww = 23 g W= 160 g V= 100 cm3 Katı Ws = 137 g Vs = 52 cm3 Sayısal örneğe ilişkin verilen ve hesapla bulunan bazı değerler Örnek Problem !
Sulama Suyu Uygulanacak Toprak Derinliği Etkili kök derinliği :Bitkilerin normal gelişmeleri için gerekli olan suyun % 80’ inin alındığı derinliktir. Etkili kök derinliği D Kök bölgesinin değişik derinliklerinde bitkinin sudan yararlanması
Taban suyu yada geçirimsiz tabakanın bitki kök bölgesine yakın olduğu yüzlek topraklarda, Etkili toprak derinliği:Geçirimsiz tabaka ya da taban suyuna kadar olan derinliktir.
BAZI KÜLTÜR BİTKİLERİNİN OLGUNLAŞMA DÖNEMLERİNE İLİŞKİN ETKİLİ KÖK DERİNLİKLERİ
