Chmury w lutym ku północy, to są ciepła prorocy.

1. GAZETA SZKOLNA ZS Nr 2 Wydanie specjalne T U R Z N I E Ń S K I E Luty 2014 NR 11 Chmury w lutym ku północy, to są ciepła prorocy. W numerze sylwetki kandydatów na patrona Zespołu Szkół w Turznie: Fryderyk Chopin, Bolesław Juniewicz, Maria Skłodowska-Curie, Czesław Miłosz, Irena Sendler, Mikołaj Kopernik WYBORY PATRONA SZKOŁY Tekst: Marek Pawłowski Kandydatów jest wielu. Wszyscy zasłużeni, oddani ważnym sprawom, ofiarni, zapatrzeni we wzniosłe ideały, powodowani jakąś świętością – droższą niż własne serce. Padały nazwiska z historii dalekiej i bliskiej: mężów stanu, polityków, społeczników, filozofów, ludzi nauki, pisarzy, artystów, malarzy, muzyków, a nawet sportowców. Wszyscy w jakimś sensie wielcy, bohaterowie swoich dni, męczennicy danego im czasu często własną krwią pieczętujący wierność Bogu, Ojczyźnie, rodzinie, odwiecznym prawdom. A zatem – wszyscy godni miana patrona młodzieży szkolnej. 1

2. Fryderyk Chopin Tekst: Emil Gębka, Darek Pająk, Marcin Kalbarczyk, Dominik Cieślewicz, Mariusz Lewandowski Fryderyk Franciszek Chopin – najwybitniejszy kompozytor i pianista polski, urodzony 1 marca 1810 (według oświadczeń samego artysty i jego rodziny) lub 22 lutego (według metryki chrztu, sporządzonej kilka tygodni po urodzeniu) we wsi Żelazowa Wola na Mazowszu, w ówczesnym Księstwie Warszawskim. O życiu i geniuszu Chopina napisano tomy. Biografowie nie mieli łatwego zadania. Chopin umierając, nie pozostawił żony ani potomków znających jego życie prywatne. Pokaźna liczba listów i dokumentów uległa zniszczeniu. Korespondencja oraz wspomnienia przyjaciół i uczniów kompozytora, a przede wszystkim spuścizna artystyczna, pozwalają nakreślić portret wybitnego człowieka, którego talent w pełni doceniali już jemu współcześni. Nadzwyczajny talent Fryderyka pozwolił mu osiągnąć doskonałość artystyczną w młodym wieku i od tamtej pory tworzyć niemal wyłącznie arcydzieła. Kompozycje Chopina wyróżniają się niepowtarzalną polską nutą rozbrzmiewającą nie tylko w polonezach i mazurkach, ale we wszystkich jego utworach. Zapewniły mu one trwałe miejsce w historii światowej muzyki. Turzno miało to szczęście, że dwukrotnie gościło młodego wówczas Fryderyka Chopina w 1825 i 1827 roku i jest to poświadczone epistolografią samego pianisty. Pierwsza wizyta z Szafarni do Turzna była również pierwszą podróżą zagraniczną młodego kompozytora. Odwiedziny w dworze Działowskich w Turznie nie były przypadkowe i towarzyszył kompozytorowi jeden ze Zboińskich, który był spokrewniony z Działowskimi. Druga wizyta w Turznie w 1827 roku podczas peregrynacji pianisty do Gdańska, także nie była przypadkowa. W korespondencji Fryderyka z siostrą Ludwiką można znaleźć fragmenty wymiany pozdrowień grzecznościowych i dla Ksawerego Działowskiego, który wraz z ojcem i siostrami gościł młodego Fryderyka w Turznie. Małżonka Ksawerego Działowskiego, Klotylda z Sierakowskich w dzieciństwie także gościła Fryderyka Chopina, ale w rodzinnym Waplewie. Istnieją także inne związki z Fryderykiem Chopinem w naszej najbliższej okolicy. W Lipniczkach mieszkała rodzina Wodzińskich ze słynną Marią Wodzińską, w której kochali się sławni romantycy: Fryderyk Chopin i Juliusz Słowacki. Obaj artyści westchnieniom do Marii Wodzińskiej dali wyraz w swojej twórczości. Brat Marii Wodzińskiej, a kolega Fryderyka Chopina pochowany jest na cmentarzu w Papowie Toruńskim. Turzno od 2010 roku może się wreszcie poszczycić pomnikiem z popiersiem Fryderyka Chopina i jest na pewno jedyną miejscowością, gdzie kilka razy w ciągu dnia z uratowanej przez młodzież wieży zegarowej rozbrzmiewa muzyka Chopina. Co prawda muzyka Chopina jest trudna i wysublimowana, dlatego nigdy całkowicie nie trafiała pod strzechy i mowa tu właśnie o tzw. kulturze wyższej. 2

3. Mikołaj Kopernik Tekst: Emil Gębka, Darek Pająk, Marcin Kalbarczyk, Dominik Cieślewicz, Mariusz Lewandowski Dnia 19 lutego 1473 roku przy ulicy Świętej Anny w Toruniu (obecnej ulicy Kopernika) przyszedł na świat Mikołaj Kopernik, syn Mikołaja - kupca z Krakowa oraz matki torunianki - Barbary z domu Watzenrode. Kopernik przechodził ulicami Starego Miasta do szkoły parafialnej, która mieściła się w pobliżu kościoła farnego pod wezwaniem Świętego Jana. W szkole tej uczył się łaciny, rachunków i śpiewu. W osiemnastym roku życia za sprawą wuja Łukasza Watzenrode Kopernik udał się do Krakowa na studia uniwersyteckie, które kończył w latach 1491-1495. Pobierał wówczas nauki akademickie w dziedzinie geometrii, trygonometrii, matematyki oraz astronomii. Następne lata to kolejne studia we Włoszech w Bolonii na wydziale prawa kanonicznego (1496-1500), a następnie w Padwie w latach 1501-1503, gdzie studiuje medycynę. W roku 1503 Kopernik obronił przewód doktorski z prawa kanonicznego, ale na doktorat z medycyny nie starczyło już czasu, ani pieniędzy. De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich) - dzieło życia Mikołaja Kopernika, które zawiera wykład heliocentrycznej budowy świata. Na owe czasy stanowiło przewrót w nauce i ówczesnym światopoglądzie. Ukazało się drukiem w Norymberdze w 1543 roku. Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię. 3

4. Irena Sendler Tekst: Szymon Laskowski, Anna Karpińska, Angelika Jędryczko, Agnieszka Jaśniewska Irena Sendler z domu Krzyżanowska, ps. „Jolanta” (ur. 15 lutego 1910 w Warszawie, zm. 12 maja 2008 tamże) – polska działaczka społeczna i charytatywna, od 1942 członek Rady Pomocy Żydom, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Dama Orderu Orła Białego. Jej ojciec, Stanisław Krzyżanowski, był lekarzem, który leczył chorych niezależnie od religii, narodowości czy statusu społecznego. . Swoje dzieciństwo Irena Sendler ze względu na stan zdrowia spędziła w Otwocku, który miał status uzdrowiska. Często bywała również w Tarczynie, gdzie mieszkali jej dziadkowie. W 1917 roku Stanisław Krzyżanowski zmarł zarażony od chorych tyfusem plamistym. Trzy lata później Irena przeprowadziła się z matką do Piotrkowa Trybunalskiego, gdzie mieszkał brat matki – Ksawery Grzybowski. Tutaj uczęszczała do znanego z patriotycznych tradycji Gimnazjum Heleny Trzcińskiej, wstąpiła do harcerstwa i poznała swojego przyszłego męża – Mieczysława Sendlera. Jej katechetą był ks. Wiktor Potrzebski, bohaterski obrońca Grodna w 1939 roku, poległy w powstaniu warszawskim. Po zdaniu matury Irena wyjechała z Mieczysławem Sendlerem do Warszawy. Tutaj rozpoczęła studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Po dwóch latach przeniosła się na polonistykę. Na podstawie zasady Numerus clausus na końcu indeksu pieczętowano stronę lewą – dla Żydów, prawą stronę aryjską, Irena skreśliła napis strona aryjska w indeksie. Została zawieszona na kilka lat w prawach studenta – studia skończyła dopiero w czerwcu 1939 r. . W 1931 roku wyszła za mąż za Mieczysława Sendlera. Wtedy rozpoczęła pracę w pomocy społecznej – w Sekcji Pomocy Matce i Dziecku przy Obywatelskim Komitecie Pomocy Społecznej. Irena Sendler według historyków była dobrą przyjaciółką Marii Skłodowskiej-Curie. 4

5. Maria Skłodowska-Curie Tekst: Szymon Laskowski, Anna Karpińska, Angelika Jędryczko, Agnieszka Jaśniewska Maria Skłodowska-Curie (ur. 7 listopada 1867 r.w Warszawie, zm. 4 lipca 1934 r. w Passy) – fizyczka, chemiczka, dwukrotna laureatka Nagrody Nobla. W 1891 roku Maria Skłodowska wyjechała z Polski (Królestwa Polskiego( do Paryża, by tam kontynuować studia na Sorbonie. Była prekursorką nowej gałęzi chemii – radiochemii. Do jej dokonać należą: opracowanie teorii promieniotwórczości, technik rozdzielania izotopów promieniotwórczych oraz odkrycie dwóch nowych pierwiastków – radu i polonu. Z jej inicjatywy prowadzono także pierwsze badania nad leczeniem raka za pomocą promieniotwórczości. Dwukrotnie wyróżniona Nagrodą Nobla za osiągnięcia naukowe. Po raz pierwszy w roku 1903 z fizyki wraz z mężem i Henrim Becquerelem za badania nad odkrytym przez Becquerela - zjawiskiem promieniotwórczości. Po raz drugi w 1911 roku z chemii za wydzielenie czystego radu i badanie właściwości chemicznych pierwiastków promieniotwórczych. 5

6. Czesław Miłosz Tekst: Szymon Laskowski, Anna Karpińska, Angelika Jędryczko, Agnieszka Jaśniewska Czesław Miłosz ur. 30 czerwca 1911 w Szetejniach, zm. 14 sierpnia 2004 w Krakowie) – polski prawnik i dyplomata, poeta, prozaik, eseista, historyk literatury, tłumacz. W latach 1951–1989 na emigracji, do 1960 we Francji, następnie w Stanach Zjednoczonych. W Polsce do 1980 obłożony cenzurą. Laureat Neustadt International Prize for Literature (1978) i Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1980). Profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley i Uniwersytetu Harvarda. W 1993 powrócił do kraju, członek Polskiej Akademii Umiejętności, Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, kawaler Orderu Orła Białego. Wyróżniony tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Pochowany w Krypcie Zasłużonychna Skałce; brat Andrzeja Miłosza. Książki napisane przez Czesława Miłosza: • Abecadło Wydawnictwo Literackie, styczeń 2002 • Dolina Issy (z komentarzem Marka Zalewskiego) Wydawnictwo Literackie, kwiecień 2002 Gdzie słońce wschodzi i kędy zapada Słowo/Obraz Terytoria, sierpień 2004 • Prywatne obowiązki Wydawnictwo Literackie, październik 2001 • Przygody młodego umysłu. Publicystyka i proza 1931-1939 Znak, grudzień 2003 • Rodzinna Europa Wydawnictwo Literackie, maj 2001 • Rok myśliwego Znak, styczeń 2001 • Spiżarnia literacka Wydawnictwo Literackie, maj 2004 • Świadectwo poezji. Sześć wykładów o dotkliwości naszego wieku Wydawnictwo Literackie, październik 2004 • Świat. Poema naiwne Wydawnictwo Literackie, sierpień 1999 • Szukanie ojczyzny Znak, grudzień 2001 • To Znak, 2001 • Wiersze – tom 4. Czesław Miłosz Znak, lipiec 2004 6

7. Bolesław Juniewicz Tekst: Emil Gębka, Darek Pająk, Marcin Kalbarczyk, Dominik Cieślewicz, Mariusz Lewandowski • Bolesław Juniewicz to pierwszy powojenny kierownik szkoły w Turznie od 10.09.1945r. Kierował placówką przez 25 lat. 22.10.1947 roku przeniósł szkołę do pałacu. • Pan Juniewicz starał się o właściwe utrzymanie parku, a także o jego powiększenie. Opracował dokumentację parku na konkurs „Chrońmy parki wiejskie”. • W ankiecie opisał historię i legendy związane z zespołem pałacowo- parkowym. Był on Inicjatorem nasadzenia 1500 drzew w naszym parku. • Panu Bolesławowi Juniewiczowi zawdzięczamy między innymi: • Przekształcenie szkoły 3- klasowej w 7 klasową. • Lasek świerkowy został dołączony do zasobów szkoły. • Założenie skrzydeł bramy wjazdowej do pałacu. Bolesław Juniewicz był nie tylko kierownikiem szkoły ,ale był też opiekunem dziedzictwa kulturowego całej wsi Turzno. Był autorytetem dla nauczycieli, dzieci i rodziców. Postać pana Juniewicza do dziś wspominana jest przez starszych mieszkańców naszej wsi. 7

8. Zespół Szkół nr 2 w Turznie *** Redakcja Nowinek zaprasza wszystkich uczniów i nauczycieli do współpracy! Zdjęcie: Marek Pawłowski 8