UZUNKÖPRÜ TARIMSAL SANAYİ PROJESİ ARAŞTIRMA KONFERANSLARI

1. MERİÇ NEHRİ TAŞKINLARININ UZUNKÖPRÜ EKONOMİSİNE ZARARLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA UZUNKÖPRÜ TARIMSAL SANAYİ PROJESİ ARAŞTIRMA KONFERANSLARI • Araştırma Görevlisi: MEHTAP GÜNEŞ

2. MERİÇ NEHRİ COĞRAFİ KONUMU • Meriç Nehri komşu ülkeler ile hem sınır olan hem de sınır aşan bir nehirdir. Bundan dolayı Nehir suyunun kontrol altında tutulması oldukça zordur. Bunun yanı sıra bu nehri dolduran Meriç Havzasının üçte ikisi sınır ötesinde olup, sadece üçte biri Türkiye sınırları içerisindedir. Ancak Sınır ötesinden toplanan suyun tamamı Türkiye topraklarından geçmektedir. İklim Şartları, Coğrafi Konum ve Baraj İşletmesi nedeniyle taşkınlar yaşanmaktadır. Yaşanan taşkınlardan, Türkiye, Bulgaristan ve Yunanistan farklı oranlarda etkilenmektedir.

3. TAŞKINLARIN ETKİSİNİ AZALTMAK İÇİN YAPILAN ÇALIŞMALAR • Taşkınların etkilerinin azaltılması için Uluslararası boyutlarda resmi görüşmeler yapılmış ve gerekli tedbirler alınmıştır ve alınmaya da devam edecektir. Hava Sahalarının kontrolü sayesinde, Meriç Nehrine dolabilecek sular tahmin edilmekte ve taşkınlara engel olunmaya çalışılmaktadır. • Türkiye tarafında da Meriç Nehrinin taşkın etkisini azaltmak için barajlar, taşkın koruma tesisleri, taşkın amaçlı regülatörler, erozyon ve rusubat kontrol tesisleri kurulmaktadır. Meriç Nehrinin Verimli sularından faydalanmak için sulama kanalları yapılmaktadır. Bu şekilde Ülkemize giren Meriç Nehri suyunun olumsuz etkilerini olumlu hale dönüştürülmesi hedeflenmektedir.

4. DÜNYADAKİ NEHİR İLE İLGİLİ BAZI TERİMLER •Havza;bir nehir ya da göl havzası, nehrin kaynağı ve sonlandığı yer arasında kalan ve nehre su veren tüm alanı kapsamaktadır. •Barajlar;5000 yıldır sellerden korunmak, ırmakların yönünü değiştirmek, su depolamak ve araziyi sulamak gibi, su denetleme yöntemlerine ilişkin olarak kullanıla gelmiştir. Bugün de barajlar, yüzyıllardan yüklendikleri bu işlevleri yerine getirirler •Sedde; Bir su yapısıdır, barajdan küçük, nehir üstündeki su durdurma yapılarına denir. Arazideki mevcut topraktan yapılır, bazen de toprak uygun değilse takviye yapılabilir.

5. YAZ SEDDESİ • Tarım bölgelerinde kullanılan sedde şekli aşağıdaki gibidir. Sedde genişliği 4-5 metre ye kadar genişletilebilmektedir. Üzerinden araçlar geçebilecek şekilde düzenlenir.

6. KIŞ SEDDESİ • Bazı bölgelerde yazlık ve kışlık seddeler birlikte kullanılırken bazı yerlerde sadece yazlık sedde veya sadece kışlık sedde kullanılmaktadır. Arazinin durumuna ve yerleşim bölgesine yakınlığına göre değişiklik göstermektedir. • Arazi bölgelerinde sadece yazlık sedde kullanılırken, Yerleşim Bölgelerinde Hem yazlık hemde Kışlık Sedde kullanılmaktadır. • Hem kışlık hemde yazlık sedde kullanıldığında fazla arazi kaybı olduğundan yerleşim bölgesi olmayan yerlerde tercih edilmemektedir. Daha fazla arazi ekilebilmesi amacıyla sadece yazlık seddeler kullanılmaktadır.

7. Uluslar arası havza bölgeleri ise batıda ve doğuda olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır: 1-Suriye, Irak,İran,Gürcistan ve Ermenistan’ a dökülen havzalar: Asi, Fırat, Dicle, Aras, Çoruh 2-Yunanistan’ a dökülen havzalar: Meriç-Ergene

8. EDİRNE’ DEKİ NEHİRLER • Meriç Nehri •Tunca Nehri • Arda Nehri •Ergene Nehri

9. MERİÇ NEHRİ SINIR ÖTESİ BAĞLANTILARI •490 km uzunluğunda olan Meriç Nehri, Bulgaristan'da 2400 m yükseklikten doğarak akışa geçer. Bulgaristan’dan çıktıktan sonra yaklaşık 15 km Yunanistan-Türkiye sınırı çizen Meriç Nehri ana kolu daha sonra Türkiye’ ye girer. Yaklaşık 13 km boyunca Türkiye’ de aktıktan sonra yeniden Yunanistan-Türkiye sınırını oluşturarak akmaya devam eder.

10. EDİRNE UZUNKÖPRÜ COĞRAFİ HARİTASI Uzunköprü ilçesi Ergene Ovası üzerinde yer almaktadır. Yerleşmenin içinden Ergene Nehri geçmektedir. Güneye doğru yükseltisi artan az meyilli bir topoğrafyası vardır. İlçe toprakları, Meriç ve Ergene ırmaklarının suladığı geniş düzlükler, geniş vadiler, verimli ovalardan oluşur.

11. ÇELTİK ÜRETİMİ Ekim Zamanı ve Sıklığı Mayıs ayının ilk yarısı içinde ekim bitirilmelidir. Hasat Zamanı ve Yöntemi Çeltikte salkımların % 80 inin saman sarısını aldığı ve salkımın dip tarafındaki taneler sarı olum dönemine girdiği zaman , çiçeklenmeden 42-49 gün sonra en uygun hasat zamanıdır. • Çeltik ilk çimlenme döneminde bol su ister. Hasat döneminde kuraklık gerekir. • Yurdumuzun sıcaklık şartları çeltik tarımına elverişlidir. Fakat su sorunu vardır. Bu sebeple tarımı akarsu kenarlarında gelişmiştir.

12. YILLARA GÖRE UZUNKÖPRÜ İLÇESİNDE EKİLEN ÇELTİK ARAZİLERİ 2007 yılında yaşanan taşkınlardan sonra ekilebilen arazi 65.511 da iken 2008 yılında neredeyse %50 lik azalışla 38.925 da araziye inmiştir, hatta bunun uzantısı olarak 2009 yılında da ekilebilecek olan araziler ekilememiştir.

13. SON 5 YILDA EKİLEBİLECEK İKEN EKİLEMEYEN ÇELTİK ARAZİSİ Son 5 yıl içinde toplamda 79.213 da arazi ekilememiştir. Bunun nedenleri, çok çeşitli olmakla beraber, başta Ergene kirliliği olmak üzere, Meriç Nehri taşkınları, sulama aksaklıkları vs. şeklinde birçok sebep söylenebilir.

14. SON 5 YILDA EKİLEMEYEN ÇELTİK ARAZİLERİNİN EKONOMİK BOYUTU Suyun temiz olması ve tarlanın çiftçinin olması şartıyla normalde ekilemeyen bu arazilere çeltik ekilseydi 1 da arazide ortalama 350 TL kazanç elde edeceklerdi ancak çiftçinin araziyi boş bırakmamak için ayçiçeği ektiğini düşünürsek 1 da arazide 100 TL kazanç elde edebilecektir. Dolayısı ile 1 da arazide 250 TL zarar etmiş olacaktır. Yukarıdaki tabloda ise çeltik ekilemeyen arazilerin ayçiçeği ekildiği varsayılarak hesaplanmış zarar yer almaktadır. Eğer Ayçiçeği de ekilmemiş olsa bu maddi zarar daha da fazla olacaktır.

15. YAPILMASI GEREKENLER • Türkiye’ nin tarım ülkesi olması nedeniyle, toprakları da tarıma elverişliyken niçin bu topraklardan maksimim verimi alamamaktayız? Bunun için neler yapılmalıdır; • Taşkınların kontrol altına alınması, • Taşkınların arazilere vermiş olduğu zararların ortadan kaldırılması, • Ergene Nehrinin Sulama yapması için gerekli iletim kanallarının yapılması, • Ergene Nehri Temizliğini muhafaza etmesi için sanayi atıklarının temizlenmesi gerekmektedir. • Taşkın zararlarının önüne geçmek için ağaçlandırma çalışmaları çerçevesinde Edirne’de, 2003-2010 yılları arasında 214.020 dekar arazide çalışma yapılarak 10.730.000 adet fidan dikilmiştir. Dikilmeye de devam edilmelidir. • Çeltik ekimi için en geç nisan ayı başında arazi üzerindeki kum birikintilerin kaldırılması ve bu konudaki Resmi kurumun çiftçilere bildirilmesi gerekmektedir. • Taşkın Doğal Afettir. Zarar masraflarının çiftçi tarafından karşılanmasının beklenmesi oldukça haksızlıktır.

16. MERİÇ NEHRİ BOYUNDAKİ UZUNKÖPRÜ KM UZUNLUĞU •Türkiye sınırlarında toplamda yaklaşık 185 km uzunluğu olan Meriç Nehri Boyundaki Uzunköprü km boyu 20 km’ dir. Ekilebilecek araziler ise bu 20 km boyundaki ovalardır. Bu araziler Meriç Nehrinin verimli suyundan direkt faydalanabilecek arazilerdir. • Bu arazilerde en çok su ihtiyacı fazla olmasından dolayı çeltik ekimi yapılmaktadır. Çeltik ekiminin olmadığı zamanlarda ise Ayçiçeği veya Buğday ekimi de yapılabilmektedir. Ancak En çok gelir getiren ekin Çeltik olduğundan tercih sebebi olmaktadır.

17. UZUNKÖPRÜ'YE BAĞLI MERİÇ KIYISINDAKİ KÖYLERİN EKİLEN ÇELTİK ARAZİLERİ ( Dekar)

18. UZUNKÖPRÜ İLÇESİ MERİÇ KENARINDAKİ KÖYLERDE ÇELTİK EKİLEMEYEN ARAZİLERİ • Meriç Nehri kıyısındaki Uzunköprü İlçesi son 6 yılda yapılan değerlendirmeye göre toplamda 18.337, 3 da arazi taşkınlar ve tarlanın verimli olmayışı nedeniyle çeltik ekilememiştir. 4.584.325 TL ekim kaybı yaşanmıştır.

19. TAŞKIN SONRASINDA TÜRKİYE VEYA YUNANİSTAN TOPRAKLARINDAN KOPMUŞ OLAN MİNİK BİR ADACIK. Taşkınlar nedeniyle , hem Türkiye hem de Yunanistan topraklarından kopan parçalar nehir üzerine adacıklar oluşturmaktadır. Bu durum her iki ülke için de toprak kaybı anlamına gelmektedir.

20. DSİ 11. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ KİRİŞHANE BİLGİLERİMERİÇ HAVZASI AYLIK MAKSİMUM DEBİLERİ TABLOSU

21. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ • Maksimum Debiler incelendiğinde 1965 yılından beri, 1997, 1998, 2005, 2006, 2008 ve 2010 yıllarında debiler oldukça yükselmiştir. Son yıllarda taşkın riskleri daha fazla artmıştır. Buna göre alınacak tedbirlerin önemi daha fazla arttırılmalıdır. • DSİ’ nin son yıllarda yapmış olduğu yatırımlara rağmen taşkınlar tam olarak önlenememiştir. Bu sorunun önüne geçebilmek için ani oluşan su yoğunluğunu dağıtabilecek alanlar hazır olmalıdır. • Seddelerinpatlamaması için kapaklı olması, çakmak barajının kullanılması, ve Meriç suyunun Tunca’ ya ve Ergeneye İletim kanalları ile aktarılması, Ani olarak yükselen su debisini kontrol altına almada etkili bir çözüm olabilecektir. Aynı zamanda sulamanın fazlalaşması ile daha fazla arazi ekim için elverişli hale getirilmiş olacaktır.

22. TAŞKINLARIN YOĞUN OLARAK OLDUĞU DÖNEMLER • Meriç havzasındaki debi yükseklikleri incelendiğinde taşkınların, Kasım, Aralık, Şubat ve Mart aylarında gerçekleşmiş olduğu görülmektedir. Çeltik Üretimi için Mayıs ayının ilk yarısında ekim bitirilmelidir. Çeltik Hasadı ise 15 Eylül-30 Ekim tarihleri arasında bitirilmelidir. Dolayısıyla taşkınların olduğu aylarda arazilerde çeltik olmaması büyük tarım kaybına sebebiyet vermemiştir. • Ancak çiftçilerin ekinlerini ekebilmesi için taşkın sonrasında arazilere dolan Nehir kumunun çok hızlı bir şekilde Resmi Kurumlar tarafından toplanması gerekmektedir

23. TAŞKIN ÖNLEME ÇALIŞMALARI Erken Uyarı Sistemi • Taşkın tahmin sistemi kurulması ve ilgili Bulgar ve Türk kurumları arasında veri değişim uygulamalarının uyumlu hale getirilmesi, bilginin anlık dağılımı ve erken uyarı dolayısıyla da her iki taraftaki taşkın riskinin azaltılması için hayati önem arz etmektedir. • Proje 30 Ekim 2008 Tarihinde başlayıp teknik yardım bileşeni 30 Nisan 2010 tarihinde sonuçlandı. ·Türkiye, 191 tane istasyon ile Bulgaristan’ daki yağış ve akış seviyelerini takip etmektedir. Ayrıca Türkiye’ de 4 tane istasyon takibi yapılmaktadır. Türkiye-Bulgaristan Sınır Ötesi İşbirliği Bölgesinde Taşkın Tahmini için Kapasite Geliştirilmesi ve Taşkın Kontrolü Projesi TR0602.15

24. PROJENİN BÜTÇESİ Bu kadar büyük bir bütçe Meriç Suyunun kontrolü için harcanmıştır. Şu anda bu proje aktif olarak kullanılmaktadır. Böylelikle yetkililerin bu konuya vermiş oldukları önemde burada açıkça görünmektedir.

25. SEDDELERİN İYİLEŞTİRİLMESİ ÇALIŞMALARI • Mevcut 66 km uzunluğundaki seddenin güçlenmesi eteklerine topuk yapılarak sızma boyunun uzatılması ve yazlık seddelerde teşkil edilecek kapaklı yapılarda kışın ovaya su girişinin serbest bırakılması gerçekleştirilecek . Bu proje 2013 yılı sonunda tamamlanacaktır. ( DSİ )

26. TEŞEKKÜR EDERİM