Zagrożenie ubóstwem i wykluczeniem społecznym rodzin z dziećmi z niepełnosprawnościami

1. Zagrożenie ubóstwem i wykluczeniem społecznym rodzin z dziećmiz niepełnosprawnościami Dr hab. Ryszard Szarfenberg Warszawa, 02.04.2014 Patronat honorowy

2. Ubóstwo i wykluczenie z rynku pracy • Ubóstwo: gospodarstwa domowego nie stać na zaspokojenie niezbędnych potrzeb jego członków • Wykluczenie: członkowie gospodarstwa domowego w wieku produkcyjnym w ogóle nie pracują lub pracują w niepełnym wymiarze czasu pracy mimo, że chcieliby pracować w pełnym wymiarze • Związek między wykluczeniem a ubóstwem • Pozostawanie bez pracy oznacza brak zarobków, świadczenia dostępne dla osób niezatrudnionych są niższe niż możliwe do uzyskania zarobki – rośnie ryzyko ubóstwa • Praca w niepełnym wymiarze czasu pracy oznacza niski poziom zarobków, uzupełnianie ich poprzez świadczenia jest ograniczone, świadczenia te są niskie – rośnie ryzyko ubóstwa

3. Ubóstwo i wykluczenie rodziców dzieci niepełnosprawnych • Ubóstwo: gospodarstwa domowego nie stać na zaspokojenie niezbędnych potrzeb jego członków, w tym zwiększonych potrzeb opiekuńczych i rehabilitacyjnych dziecka/dzieci • Wykluczenie: członkowie gospodarstwa domowego w wieku produkcyjnym ze względu na konieczność stałej i intensywnej opieki w ogóle nie pracują lub pracują w niepełnym wymiarze czasu pracy mimo, że chcieliby pracować w pełnym wymiarze • Związek między wykluczeniem a ubóstwem • Świadczenie pielęgnacyjne wymaga rezygnacji z pracy, świadczenie to tylko częściowo rekompensuje utracone zarobki • Inne świadczenia dostępne dla gospodarstw domowych w takiej sytuacji nie gwarantują, że będzie je stać na zaspokojenie zwiększonych niezbędnych potrzeb

4. Dodatkowe czynniki ryzyka ubóstwa rodziców dzieci niepełnosprawnych • W gospodarstwie domowym nie ma innych osób ze stabilnym i wystarczającym dla wszystkich dochodem • Nie ma ich fizycznie, gospodarstwa samotnych rodziców • Są takie osoby, ale ich dochody świadczeniowe i/lub zarobkowe są zbyt niskie, aby gospodarstwo było stać na zaspokojenie potrzeb jego wszystkich członków • W gospodarstwie domowym jest więcej osób, którymi trzeba się opiekować i które trzeba utrzymać • Kolejne dzieci poza dzieckiem niepełnosprawnym • Więcej niż jedno dziecko niepełnosprawne • Dziecko niepełnosprawne oraz osoby starsze niesamodzielne

5. Jak mierzymy ubóstwo? • Mierzymy je dla gospodarstw domowych, a nie dla osób • Granica (linia, kryterium) ubóstwa służy nam do odróżnienia gospodarstw ubogich od nieubogich • Granica może być wyznaczana w stosunku do przeciętnego poziomu wydatków lub dochodów gospodarstw, np. 50% średniej jako granica • Granica może być wyznaczana na podstawie budżetu odniesienia, np. minimum socjalne, minimum egzystencji jako granica • Obliczamy wskaźnik statystyczny, np. stopę ubóstwa (odsetek ubogich) • Liczymy osoby we wszystkich gospodarstwach domowych i osoby w ubogich gospodarstwach domowych • Dzielimy liczbę osób w ubogich gospodarstwach domowych przez liczbę wszystkich osób w gospodarstwach i mnożymy przez 100%

6. Różnica między minimum socjalnym a minimum egzystencji Źródło: P. Kurowski, Koszyki minimum socjalnego i minimum egzystencji - dotychczasowe podejście, IPiSS, 2002

7. Ile wynoszą granice ubóstwa w Polsce dla różnych rodzin? Minimum socjalne – grudzień 2012 Minimum egzystencji – średnio w 2012

8. Stopa ubóstwa gospodarstw domowych z osobami i dziećmi niepełnosprawnymi Uwaga: minimum egzystencji (i socjalne) liczone jest bez uwzględnienia potrzeb rehabilitacyjnych Źródło: Ubóstwo w Polsce w świetle badań GUS, GUS, Warszawa 2013, s. 19.

9. Stopa ubóstwa gospodarstw domowych z osobami i dziećmi niepełnosprawnymi W okresie 2010-2012 ubóstwo gospodarstw z co najmniej 1 dzieckiem niepełnosprawnym było średnio wyższe ponad 2 razy od ubóstwa gospodarstw domowych bez osób niepełnosprawnych

10. Wnioski • Rodziny z dziećmi niepełnosprawnymi są bardziej zagrożone ubóstwem ze względu na zwiększone potrzeby opiekuńcze dzieci • Dodatkowe czynniki zwiększają ryzyko ubóstwa w tych rodzinach • Minimum egzystencji (socjalne) dla rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi nie uwzględnia zwiększonych potrzeb rehabilitacyjnych, w wyniku czego ubóstwo według tych granic jest niedoszacowane • Nawet z niedoszacowaniem osoby w rodzinach z dziećmi niepełnosprawnymi są dwa razy bardziej zagrożone ubóstwem w porównaniu z osobami w rodzinach bez osób niepełnosprawnych

11. Dziękuję za uwagę Dane kontaktowe: