Rrjeta Telematike

1. RrjetaTelematike Leksion 7 28/04/2013 Phd candidate Ledionanishani

2. Ceshtjetkryesore Transmetimi me mikrovale Infrared dhe valet milimetrike Transmetimi me dritetedukshme Komunikimetsatelitore

3. Transmetimi me mikrovale Mbi 100 MHz valet udhetojne ne vijetedrejtedhe per ketearsyeatomezifokusohen. Duke e fokusuargjitheenergjine ne njerrezetevogelsi ne njeanteneparabolike, merretnjeraportsinjal/zhurme me imadh, Porantenatmarresedhedheneseduhettejene ne njevijetedrejte. Kydirektivitet I lejontetransmetuesveteshumtetelidheshin ne njerreze me marresteshumte pa paturinterferncapor me hapesiratevoglasigurie midis tyre..

4. Transmetimi me mikrovale Perparafibresoptike, mikrovaletperbeninzemren e sistemittelefoniktekomunikimit. Kompante e parateimplementimittesajishin MCI (Microwave Communication, Inc.) dhe AT&T Nevojitenperseritesaperiodikishtnqsdistancatjanetelargeta. Sa me e lartekulla e komunikimitaq me shumeperseritesduhen. Distance e perseritesaverritetafersisht me rrenjenkatroretelartesise se kulles.

5. Transmetimi me mikrovale Ndryshenga valet radio ne LF, mikrovaletnuk I kalojnendertesat mire. Ka gjithmonenje fare divergjence ne hapesirenperrethedhepserrezjamundtejeteshume mire e fokusuar. Disarrezemundtereflektohen ne shtresat e ultate atmospheres dhemundtearrijne ne marres me vone, jashte faze me valet e drejteperdrejtedhemundtefshinjesinjalin.

6. Transmetimi me mikrovale Kyefekteshtequajtur multipath fading eshte ne varesitefrekuencesdhetekushtevetemotit. Disaoperatorembajnerreth 10% tekanalevetetyreboshe per tiperdorurkur multipath fading ndodhperkohesisht ne disafrekuenca. Kerkesa per me shume specter I con operatoret ne frekuenca me telarte. Banda me telarte se 10 GHz janetani ne process rutimipor e 4GHz del nje problem tjeter: ai I absorbimitngauji.

7. Transmetimi me mikrovale Keto vale janevetemdisa cm tegjatadhethithenngashiu, zgjidhja e vetmeeshterutimi I ndryshemngaajorrugekupobieshi. Pra, komunikimi me mikrovaleperdoretgjeresisht per komunikimet e largetatelefonike, telefonat cellular, shperndarjen TV etj. Ka disaperparsikundrejtfibres, njerandertecilateshte “leja” e rrugesdhe me vendosjen e njekullavecdo 50 km, mundtendertohetsistemitelefonikdheterealizohetkomunikimi

8. Transmetimi me mikrovale Microvaletjanekrahasimisht me te lira. Me vendosjen e dykullavedheantenave ne cdonjereneshte me e lire se instalimi I 50 km fibre ne njeterrenaspaktepershtatshemapomarrja e “lejes” ngaana e kompanise se vendosjes se fibres,

9. Infrared and Millimeter Waves Rrezet infrared te pa drejtuaradhe valet milimetrikeperdorengjeresisht ne komunikimin me rrezeteshkurter. Kontrolli ne largesi I perdorur ne TV dhe ne VCR, stereo perdorintegjithekomukimin ne infrared. Jane relativishtdireksionalte lire dhetelehte per tundertuarporkanenjedisavanatazh: nukkalojne dot pengesat. Pergjithesishtnesekalojmenga valet e gjata radio ne driten e dukshme, valabehetshume e me shumesidrite e me paksi vale

10. Infrared and Millimeter Waves Megjithatekjo ka dheanen e vet pozitive: shpetojmengainterferencatprajunukmundtekontrollonitv e fshinjittuaj me pultintuajtetv. Nuknevojitetlicencangashteti per instalimin e njerrjeti me infrared ne kontrast me sistemin radio. Valet infrared kanegjithashtunjeperdorimtekufizuar ne desktop duke lidhur PC me mausin, me printeratetj.

11. Transmetimi me dritetedukshme Sinjalioptik I pa drejtuar ka qene ne perdorimshekuj me pare . Njeaplikiminteresanteshteedhelidhja e dy LAN ne dyndertesa me anetelazeravetemontuar ne catite e tyre. Sinjali optic coherent eshtenjedrejtimesh, keshtuqecdonjerangandertesat ka lazerin e sajdhefotodetektorin. Kjoskemeofronnjebreztegjeredhenjekostotevogel, e lehte per tuinstaluardhendryshengamikrovaletnukkerkon “leje”.

12. Transmetimi me dritetedukshme Fortesia e lazerit, nje rreze e vetme e kufizuar, eshte dhe pika e dobet e kesaj teknike. Disavantazhi i kasaj teknike eshte se rrezja nuk mund te depertoje ne kohe me mjegull apo me shi, por normalisht punojne mire ne nje kohe me diell. Megjithate gjate nje eksperimenti te bere nga nje grup shkencetaresh gjate mbajtjes se nje konference u vu re se gjate nxehtesise se diellit gjate dites shkaktonin rrymat e konveksionitte dilnin nga catia si ne figuren me poshte. Kjo turbullire shkaktonte nje divergjence te rrezes prane detektorit. Eshte gjithashtu pergjegjese edhe per lekundjet qe duken ne rruge si valezime, ne nje dite me diell

13. Transmetimi me dritetedukshme

14. Komunikimetsatelitore Satelitetmund te mendohen si perseritesa te medhenjmikrovaleshneqiell. Kjometodebazohetne ate qesateliti artificial mundtaamplifikojesinjalin para se taridergoje. Jane pikerishttransponderat ata qerealizojneamplifikimindherishperndarjennefrekuenca te ndryshmengafrekuencamarrese, per te eliminuarinterferencen. Cdo satelit ka nje zone mbulimi valor vetem qindra km. Kjo menyre operimi quhet bent-pipe

15. Komunikimetsatelitore • Perioda e nje sateliti eshte kohezgjatja e nje rrotullimi te plote. Sa me larg tokes te ndodhet ai aq me e madhe eshte perioda e tij. • Per te vendosur nje satelit ne orbite nevojitet: • Perioda • Qendrimilargzonave te Van Allenitkufushamagnetikeeshteaq e madhesa do ti shkaterronte.

16. Komunikimetsatelitore Kemitre zona kusatelitetvendosennemenyre te sigurte. Disangaparametrat e vendosuraneketo zona, si lartesiambisip e tokes, vonesa per ti renerreth e perqark, si dhenumri i sateliteve te nevojshem per te mbuluargjithesip e tokesjepetne figuren me poshte:

17. Komunikimetsatelitore

18. Llojet e sateliteve Me poshte do pershkruajmeshkurtimishtsatelitetqepopullojnecdozone. Geostacionarysatelit GEO, neketerastsatelitetnukduhet te jene me shume se 2’ afer njeritjetrit, si pasoje 360/2= 180 sateliteveprojnemaximalishtne te njejtenkohe per te mbuluarrruzullintokesor me sinjal Ekzistonnjemetode e quajturstationkeepinge cila i mbansatelitetne orbiten e tyrekur ato ndeshen me efektindiellor, henorapoplanetar.

19. Llojet e sateliteve Njesatelitmodernka 40 transponderaperreth, secili me gjeresibrezi 80Mhz. Ne fillimndarja e transponderavenekanaleishtestatike, kanalliishte i ndarene banda fixefrekuencash Tanicdotransponderndahetne time slote sipas nevojave te perdoruesve. GEO-t e pare kishinnjerezehapsinore te vetmeqendricontene 1/3 e siperfaqes se tokes e quajturfootprint(gjurme). .

20. Llojet e sateliteve Cdosatelitkatransponderatdheantenat e tij. Cdorreze e drejtuarposhtemund te fokusohetnenjesiperfaqe te vogel. Transmetime te shumtalart e poshtmund te ndodhinnjekohesisht. Ketonjollarrezekane forma eliptike, pak km si diameter

21. VSAT Njetjetermenyrekomunikimiqepozhvilloheteshteedheperhapja e mikrostacioneve me cmim te ulet te quajturVSATs(verysmallapertureterminals). Kanenjeantene 1m ose edhepak me shume(10m e kane GEO standarte) dhefuqiaqesigurojnenedaljeeshteafersisht 1w. Shpejtesia e uplinkuteshte 19.2 ndersadownlinkueshte 512 apopak me shume. Transmetimetsatelitore te televizioneveperdorinketeteknologjivetemnenjedrejtim.

22. VSAT Satelitetnukkanemjaftueshemenergji per te komunikuar me njeritjetrin, Per ketesherbennjestacionnetoke i quajturhubme antene te madhedhe te larte per te kapurtrafikunndermjetVSATs. Ne ketemenyre si derguesidhemarresikanenjeantene te madhedheamplifikator te fuqishem . E meta e kesajmetodeeshtevonesa

23. VSAT

24. VSAT • VSATs jane te perdoruranezonatrurale, dukeqene se telefonineketo zona ndodhet te pakten 1km larg. • Thuhet se teknologjiaVSATs do te lidh me tela te gjithe boten. • Komunikimi me sateliteshtendryshengaai me point to point. • Se pari, sinjalingadheteksatelitiudheton me shpejtesine e drites 3*108 m/s, • se dytingalartesia e satelitmbi toke, • se treti ka vonesatemedhaqevarenngadistancasatelit-perdoruesajovarionnga 250-300 ms tipike 270 ms.

25. VSAT Ne krahasim me mikrovaletqekanenjevoneseprej 3μsek/km ndersa per fibratoptikedhekablli coaxial eshte 5μsek/km. Satelitetjanegjeresishtteperdorur ne median e perhapjes. Nukkushton me shumedergimiismstegjithestacioneveqembulohen ne gjurmen e satelitevesesadergimiinjetevetmi. Nga ana tjeter siguria dhe privatesia eshte e vogel, ne keto raste kerkohet kriptimi. Kostoja e sms eshte e pavarur nga distanca e pershkuar dhe gabimet jane te vogla. Perdoret ne ushtri.

26. MEO Medium Earth Orbit MEO orbitat e mesme te tokes, ndodhen poshte GEO-s midis brezit te siperm dhe te poshtem te Van Allenit. Ndodhen ne nje lartesi jo shume te larte dhe duan rreth 6 ore per ti rene rreth e perqark tokes. Kane nje footprint (gjurme) me te vogel se GEO-t dhe japin ne dalje nje energji me te vogel. Nukperdoren ne telekomunikacion. Shembulleshte 24GPS(Global Positioning System) ne 18.000 km.

27. LEO Low Earth Orbit LEO, jane me afer tokes prandajduhetnjenumerimadhityre per tembuluartegjithesiperfaqen e tokes. Stacioni ne toke nuk do shumeenergji per shkakteafersise, vonesat e rutimitjanevetemdisams. Me poshtejaneanalizuartreshembujdy ne komunikimet e zeritdhenje ne sherbimet e internetit.

28. Satelitet vs fibrave Avantazhet: Edhepsefibratkane me shumebrez se satelitet, brezis’eshte i perdorshem per pjesen me te madhe te perdoruesve. Tani per tanifibratpoperdorenbrendasistemittelefonik per telefonata te gjata , disane te njejtenkohe. Nuk i jepcdoperdoruesi individual njebrez te gjere. Me satelitet, teletesic, mund te merretnjebrez i gjere per njeperdorues te vetem, dukevenenjeantenenecati

29. Avantazhet: • Tel.mobilefibrat se realizojnedot, mbasenjekombinim radio-celularedhefibermund te realizojnedicka per do ishte e pamundur te realizohetnedetdhenefluturimetneajer, nderkohesatelitet e realizojnemjaft mire kete. • Njesms i derguarngasatelitimund te merretngakushdomijraqindrastacionenetokenjekohesishtpashpenzime te teperta.

30. Avantazhet: • Satelitetparaqesininteresnevendet me terren te thyerapoinfrastrukture te keqe. • Gjithashtumbuloheneshe ato siperfaqeku e drejta per te vene fibra eshte e veshtiredheshume e shtrenjte. • Ne ushtri, nekoheluftekugjendjaeshtekritike

31. Disavantazhet Por duhettheneqe ato paraqesinedhedisaveshtiresi: • Vonesanetransmetim • Siguriadheprivatesia • Sigurimienergjise • Interferncamidissateliteve