KAMU YÖNETİMİNİN ÖRGÜTLENMESİ

1. KAMU YÖNETİMİNİN ÖRGÜTLENMESİ Örgütlenme, kamu hizmetleri için gerekli olan araç ve imkanları bir düzende toplamak, yetki, görev ve sorumlulukları belirleyerek bir yapı oluşturmaktır. Örgütlenmenin unsurları: Amaçlar Yetki ve görevler Organlar Kaynaklar Örgütlenmenin amaçları: Kamusal görev ve fonksiyonların verimli ve etkin olarak yürütülmesini sağlamak Yönetim birimlerinin siyasi ve yargısal denetimini sağlamak için yetki ve sorumluluk alanlarının belirlenmesi

2. ÖRGÜTLENME İLKELERİ İdari örgütlenme iki esasa göre yapılır: Merkezden yönetim Yerinden yönetim Her devlet bu iki ilkeye göre örgütlenirken, ülkelerin sahip oldukları sosyal, ekonomik, kültürel, siyasi ve tarihi şartlarına göre farklı yapılanmalara gitmektedir. Bazı ülkeler merkezden yönetime (örn. Fransa), bazıları ise yerinden yönetime (örn. ABD) önem vermekte, bazıları da iki ilke arasında denge kurmaya çalışmaktadır.

3. ÖRGÜTLENME ŞEMASI MERKEZDEN YÖNETİM YERİNDEN YÖNETİM Siyasi Merkezden Yönetim İdari Merkezden Yönetim Siyasi Yerinden Yönetim İdari Yerinden Yönetim Fonksiyonel Yerinden Yönetim Coğrafi Yerinden Yönetim

4. MERKEZDEN YÖNETİM I MERKEZDEN YÖNETİM NEDİR? Kamu hizmetlerinde birlik ve bütünlüğü sağlamak için, bu hizmetlere ilişkin karar ve faaliyetlerin merkezi hükümet ve onun hiyerarşik yapısı içinde yer alan örgütlerce yürütülmesidir. SİYASİ BAKIMDAN MERKEZDEN YÖNETİM Bir ülkede yasama organının ve hükümetin tek olması, siyasi otoritenin tamamen merkezdeki iktidarda toplanması ve hukuki birliğin mevcut olmasıdır. (=ÜNİTER DEVLET) İDARİ BAKIMDAN MERKEZDEN YÖNETİM Kamu hizmetlerine ilişkin politikaların belirlenmesi, kararların alınması ve bu kararların yürütülmesi yetkisinin merkezi organlarda toplanması.

5. MERKEZDEN YÖNETİM II MERKEZDEN YÖNETİMİN ÖZELLİKLERİ Kamu hizmetlerine ilişkin politika belirleme, karar alma ve yürütme fonksiyonları merkezi bir organın elindedir. Gelir ve giderler merkezden yönetilir. Personel atamaları merkezin yönetimindedir.

6. MERKEZDEN YÖNETİM III MERKEZDEN YÖNETİMİN YARARLARI Merkezi hükümeti siyasi ve idari bakımdan güçlendirir. Ekonomik ve sosyal kalkınma bölgeler arasında dengeli dağıtılabilir. Kamu hizmetlerinde bütünlüğü sağlar. İdarenin, yerel etkilerden uzak kalmasını sağlayarak, kamu yönetiminde idarenin tarafsızlığı daha fazla temin edilebilir. Milli savunma, diplomasi gibi hizmetler yerinden yönetime göre örgütlenemez.

7. MERKEZDEN YÖNETİM IV MERKEZDEN YÖNETİMİN SAKINCALARI Hizmetlerin zamanında yürütülmesi ve yerel ihtiyaçlara uygunluğu her zaman mümkün olmayabilir, Merkezi idarenin hantallaşmasını getirebilir, Çalışanların yabancılaşmasını doğurabilir, Halkın yönetime katılmasını zayıflatır.

8. MERKEZDEN YÖNETİM V MERKEZİ YÖNETİM KURULUŞLARININ ÖRGÜTLENME BİÇİMLERİ Hizmet edilen amaca göre örgütlenme (Tarım Bakanlığı) Hizmet edilen vatandaş grubuna göre örgütlenme (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı) Hizmet sunulan alana göre örgütlenme (Bölge yönetimleri, mahalli İdareler) İhtisas esasına göre örgütlenme (Maliye Bakanlığı)

9. MERKEZDEN YÖNETİM VI YETKİ GENİŞLİĞİ (DECONCENTRATION) Merkezden yönetimin yumuşatılmış biçimidir. Merkezi örgütlerin iş yükünün bir kısmı alt birimlere ve başkent dışındaki kuruluşlara aktarılır. Merkezi idarenin fonksiyonlarını daha etkin ve verimli yerine getirmesi amacıyla geliştirilmiştir. FONKSİYONEL YETKİ GENİŞLİĞİ Merkezi idarenin elindeki karar alma ve yürütmeye ilişkin bir kısım yetkilerin belirli bir konuda faaliyet gösteren kuruluşa ya da onun yöneticisine kanunla verilmesidir (KİT’ler). COĞRAFİ YETKİ GENİŞLİĞİ Merkezi idarenin elindeki karar alma ve yürütmeye ilişkin bazı yetkilerinin taşradaki birimlerinin yöneticilerine kanunla devredilmesidir (Vali).

10. MERKEZDEN YÖNETİM VII YETKİ DEVRİ Bakan, müsteşar, genel müdür, daire başkanı ve vali gibi yöneticiler, sınırları yazılı olarak açıkça belirlenmek şartıyla yetkilerinden bir kısmını yardımcılarına ya da yöneticilik sıfatı olan astlarına devredebilirler. İMZA YETKİSİNİN DEVRİ Astların, amirin imzalaması gereken bazı yazıları, onun adına ve sorumluluk yine onda olmak üzere imzalamalarıdır.

11. YERİNDEN YÖNETİM I YERİNDEN YÖNETİM NEDİR? Merkezden yönetim kuruluşları dışında ve özerk olarak örgütlenmiş kuruluşların yerel kamu hizmetlerine ilişkin konularda rol almasıdır. ÖZERKLİK NEDİR? Kendi Karar organına sahip olması Mali kaynaklar ve Bütçe olanakları Araç-gereç ve personel politikalarını belirleyebilme Yasalara bağlılık Vesayet denetime tabi olması

12. YERİNDEN YÖNETİM II SİYASİ YERİNDEN YÖNETİM Siyasi gücün (egemenliğin) merkezi idare ile mahalli yönetim birimleri arasında bölüşümüdür. Federal Devlet sistemini ortaya çıkarmıştır. Federal sistemde merkezi idare ile mahalli idareler arasında eyaletler (federe devlet, kanton) bulunur. Yerel yönetim üniteleri, yasama ve yürütme konularında kısmi bir bağımsızlık kazanırlar. Federal yönetim biçimi, genellikle geniş coğrafi alana sahip, kültürel yönden homojen olmayan ve sosyo-ekonomik farklılıkları bulunan ülkelere ortaya çıkar.

13. YERİNDEN YÖNETİM III İDARİ YERİNDEN YÖNETİM Yerel nitelikteki kamu hizmetleriyle iktisadi, ticari, kültürel ve teknik bazı fonksiyonların merkez idarenin hiyerarşik yapısı dışındaki kamu tüzel kişiliklerince yürütülmesidir. Fonksiyonel yerinden yönetim Coğrafi yerinden yönetim

14. YERİNDEN YÖNETİM IV İDARİ YERİNDEN YÖNETİM Aşırı merkeziyetçiliğin sakıncalarını ortadan kaldırmak, halkın yönetime katılmasını sağlamak, yerel ihtiyaçlarla mahalli hizmetler arasında denge kurmak ve kamu hizmetlerindeki verimi ve etkinliği artırmak amaçlanır. İdari yerinden yönetim kuruluşları özerk statüye sahiptir, kendi bütçeleri, personeli bulunmaktadır ve karar organları seçimle belirlenir. İdari yerinden yönetim ilkesiyle halk doğrudan veya dolaylı olarak karar alma ve hizmetlere katılmaktadır.

15. YERİNDEN YÖNETİM V FONKSİYONEL YERİNDEN YÖNETİM Belirli bazı işlevlerin merkezi idareden alınarak özerk kurumlara aktarılmasıdır (Üniversiteler, KİT’ler, sanayi ve ticaret odaları vb.). Ortaya çıkış nedenleri: Hizmetlerin yürütülmesinde etkinliğin ve verimliliğin sağlanması Eğitim, bilim, haberleşme gibi hizmetlerin hükümet ve siyasetçilerin doğrudan etkisinden korumak istenmesi Kamu yöneticilerinin özerk bir alanda çalışma talepleri Meslek kuruluşları aracılığıyla sanayici, işadamları, işçi ve işverenler, doktorlar vb. grupların yönetime katılmasını sağlamak.

16. YERİNDEN YÖNETİM VI COĞRAFİ (MEKAN) YERİNDEN YÖNETİM İdari bazı görevlerin yürütülmesi yetkisinin, merkezi idareye bağlı olmayan ve karar organları seçmenlerin oylarıyla belirlenen bölge, il, belediye ve köy gibi, faaliyetleri belirli bir coğrafi alanla sınırlı olan yönetimlere verilmesidir. Fonksiyonel yerinden yönetimde, işleve özerklik verilirken, coğrafi yerinden yönetimde il, belediye, köy gibi belirli bir alanda yaşayan halka özerklik tanınmıştır. Fonksiyonel yerinden yönetimde belirli bir işlevi (eğitim, bilim, ticaret vb.) yerine getirmek için örgütlenmeye gidilir. Coğrafi yerinden yönetimle ortaya çıkan örgütler (mesela belediyeler) ise birçok işlevi yerine getirir (altyapı, eğitim, sağlık vb.).

17. YERİNDEN YÖNETİM VII YERİNDEN YÖNETİME DAHA AZ ÖNEM VERİLMESİNİN SEBEPLERİ Rejimde, yürütülmek istenen politikayı tehdit eden bir çekişme ve mücadele varsa, Otoriter rejim, halk kesimlerini iktidarın politikasını desteklemek için harekete geçmek istiyorsa, Bir ülke, kültürel değişme ve modernleşme politikası izliyorsa, Siyasi partiler, ideoloji ve teşkilatlanma bakımından merkeziyetçi bir özelliğe sahipse, Merkezi idare kurumlarında çalışan bürokrat ve memurlar çok yetenekli ise, Ülkenin nüfus yapısı ne kadar homojense, Hükümet, planlı kalkınma ve gelişmeye daha çok önem veriyorsa.

18. YERİNDEN YÖNETİM VIII YERİNDEN YÖNETİME DAHA ÇOK ÖNEM VERİLMESİNİN SEBEPLERİ Ülkedeki hakim ideoloji plüralist bir niteliğe sahipse, Kamu yönetiminde, merkezi idarenin taşra birimlerine daha çok yetki ve inisiyatif tanınmışsa, Ülke coğrafi alan ve nüfus bakımından çok büyükse, Demokratik değerlerin gelişmesi, yerinden yönetime daha çok önem verilmesini gerektirir.

19. YERİNDEN YÖNETİM IX DESANTRALİZASYON (YERİNDEN YÖNETİMLEŞTİRME) Klasik anlamda,merkezi yönetimden yerel yönetimlere yetki, görev ve kaynak aktarılmasıdır. Modern anlamda, bazı yetki ve kaynakların merkezden yerel yönetimlere, meslek kuruluşlarına, sivil toplum örgütlerine ve özel sektöre aktarılmasıdır.Yetki genişliği, özelleştirme ve sivilleşme bu kapsamdadır. Desantralizasyonun düzeyi, görevlerin ve kaynakların dağılımı, kararların niteliği, kamu personelin dağılımına göre belirlenir. Yerel toplumun ihtiyaçlarını ve taleplerini karşılamayı güçlendirir. Kamu tercihlerinde farklılıkları ve yenilikleri geliştirir. Demokratik değerleri geliştirir. Yerel demokrasiyi ve çoğulculuğu geliştirir. Küçük ölçek nedeniyle maliyetleri yükseltebilir. Eşitlik ilkesi bozulabilir. Dışsallıklarda sorun yaşanabilir. Yolsuzluk ve yozlaşma sorunu olabilir.

20. YERİNDEN YÖNETİM X HİZMETTE YERELLİK İLKESİ (SUBSİDİYARİTE) Desantralizasyon hareketinin temel gerekçesidir. Bir hizmeti, ona en yakın birim yürütsün anlayışına dayanır. Bireylerin ve alt birimlerin kendi girişimleri ve olanakları ile uygulayabilecekleri yetkilerin, onlardan alınıp daha üst birimlere verilmemesidir. Kamu sorumlulukları, genellikle ve tercihen vatandaşa en yakın makamlar tarafından kullanılmalıdır. Maastricht antlaşmasında da (1992) yer almıştır. Yerel yönetim birimlerinin yetkilerinin korunması ve geliştirilmesi amacını gütmektedir.