1 / 48

DNA

DNA. http:// www.nclark.net/DNA_RNA resources!. DNA - Aigéad Dé-Ocsairibeanúicléach. Cruth : Móilín fhada sárchornaith e (spiral) ar le cruth cáilúil ‘ héilics dúbailte ’ . Coiméadann próitéiní ( Histones ) an DNA san stad sárchornaithe .

milo
Download Presentation

DNA

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. DNA http://www.nclark.net/DNA_RNA resources!

  2. DNA - AigéadDé-Ocsairibeanúicléach Cruth: Móilínfhadasárchornaithe (spiral) ar le cruthcáilúil ‘héilicsdúbailte’. Coiméadannpróitéiní(Histones) an DNA san stadsárchornaithe. Suíomh: DNA snacrómasóim san núicléas & piosabeagsna _______ Feidhm: móilínoidhreachta, is cinnáil‘blueprint’ I chun GACH phrótéin I do choirp a tógáil. Slabhrafadanúicléitídíis ea an DNA.

  3. Núicléitídí DNA: Tágachnúicléitíd(bloc tógáilta an DNA) déantade: Grúpafosfáite Súicra-5-carbón – dé-ocsairibean Bun nitrigineacha (ceann de 4 bhun) 1. Adainín (A) 2. Tiaimín (T) 3. Guainín (G) 4. Cíostóisín(C) Bun nitrigineacha

  4. Structúir DNA ‘Watson & Crick’ • Deirtear go bhfuilstructúr DNA cosúille dréimire. • Táseastáin an dréimiredéanta den siúcra& den ghrúpafosfáite. • Is iadnabunanna a dhéananncéimeannaan dréimire. • Tagannnabunanna le chéilechunbun comhlántachaa dhéanamh. Adainín le Tiaimín (2 naschidrigine) Guainín le Cíostóisín (3 naschidrigine)

  5. Cruthannana Bun: • Tádháchineálbunannaann – • cruthPúirínnócruth • Pirimidín. • Adainín & Guainín= púirín (fáinnedúbailte) • Cíotóisín& Tiaimín= pirimidín

  6. Adainín le __________ Nó Cíotóisín le ________ Péirebunanna • Ceangalaíonn an A le T & an C le G le nascannaHidrigine

  7. Abairliom… 4Ainmneachana bun I DNA 3 Cuideanna don nuicleotíd 2 Na 2 substáintíar ‘seastáin’ I dréimire DNA 1 An ainmatáarcruthspeisíaltaatáag DNA 2Na bun comhlánachta I DNA 1Difríochtaíidir bun púrínnópirimidín

  8. Géin • Le fáilarnachrómasóim. • Cuidden DNA a thuganncód de déantuspróitéiníáirithe.

  9. Géin:Cuidden DNA a thugann an cód do thréith(phróitéin) áirithe. • Cuideanna do chorpdéanta as Phrótéiní: • Craiceann (Collagin) • Matáin (Míosin) • Súile • Gruaig (Ceratin) • Hormóinsrl… • Céard í Phróitéin? • Móilíníriachtanachdéanta as aimínaigéid.

  10. All human cells have 46 chromosomes, 23 pairs. Different living things will have a different amount. The chromosomes are held in the nucleus of our cells.

  11. núicléas StruchtúrCrómasóim • Snáth de DNA • déanta as 60% próitéin (hiostón) &40% DNA. • De ghnáth 2 cóip de gach géin sa crómasóim i láthair crómasóm crómaitin Hiostóin (próitéiníeagrúcháin) Héilics DNA

  12. CódGéiniteach DNA- rialaíonnlíon& ordna n-aimínaigéadibpróitéin Tuganngachtríbhun san DNA an cód d-aimínaigéadamháin. 3 bhunDNA = ‘códón’

  13. An CódGéiniteach I gcomparáid leis an teangaBéarla: CódGéiniteach--- Béarla • Buncosúil le Litir • Códoncosúil le Focal • Géincosúil le Alt • Géanóm mar Leabhair! http://www.youtube.com/watch?v=Psilz9rpFl4 Orangatan genetic code (Wonders of Life)

  14. crómasóm Géin géinte Píosaneamhcódach (istighsagéinuaireanta) Réigiún neamhchódaíochta Faightear DNA nachdtugann an cód do dhéantúspróitéiníidirgéinte & istighgéinte - “Junk DNA”

  15. Macasamhlú(replication)DNA Is féidir le DNA cóip de féin a dhéanamh. Obraíonngachslabhra de DNA mar teimpléadchunBUN comhlántacha shintéisiú. Cathain ? Cad táagteastáil? • Núicléitidísaora (A,T,G,C) • Fuinneamhibfoirm ATP • Einsím (DNA polymeráis)

  16. CéimeannaMacsamhlúDNA • Díchornaíonn (unwinds) an DNA. • Bristeanneinsímnanaschidrigineidirnabhunanna. • Scarannnabun DNA ónachéile. • Ceanglaíonnnúicléitidnuale nanúicléitidí comhlántach (complimentary)aran seanbun DNA. (A le T etc) 5) Chornaíonnnamóilíní DNA chundháhéilicsdúbailtenuaa dhéanamh. Toradh:Dháhéilicsdúbailtedéanta Comhionann le chéile http://www.youtube.com/watch?v=hfZ8o9D1tus http://www.youtube.com/watch?v=teV62zrm2P0

  17. Toradh:Dháhéilicsdúbailtedéanta Comhionann le chéileagus don bhunmóilín DNA

  18. Macasamhlú DNA &timthriallnacille • Tarlaíonnmacasamhlú DNA irithIdirphas, díreachriomhMiotóis. • Tábhachtmacasamhlú: • *Bíonnan DNA snanúicléas • nua & ceallanuadíreach • cosúilleis an DNA/ceallóna • ndearadhiad (comhionann). http://www.pbs.org/wgbh/aso/tryit/dna/shockwave.html http://learn.genetics.utah.edu/content/begin/tour/

  19. PróifíliúDNA • Próiseas a léiríonnpátrúin • DNA an aonrú (isolate)agúsáidna réigiúnneamhchódaíochta (JUNK) DNA. Na céimeanna: • Scaoileadh • Gearradh an DNA • ScaradhnamBlúirí • Anailís an DNA

  20. 1. Scaoileadhan DNA • Bristearceallasíoschun an DNA a scaoileadh • Déantaran sampla a chóiriú le ceimiceáin& einsímíchun an DNA a scaoileadh

  21. 2. Gearradh an DNA • Gearranneinsímían DNA inabhlúirí. • Gearranneinsímían DNA agseicheamh (ord) bunanna. (Mar shamplaEcoR1 – Aithníonnséagusceanglaíonnsé go dtí an seicheamhGAATTC amháin. Gearrannséidir an G & an A – GAATTC.) • TéannsétrídDNA & gacháit a thagannsétrasna GAATTC, gearrannséidiran G & an A. Toradh- faightearnamílteblúire de mhéideannadifriúla.

  22. 3. ScarradhnamBlúirí • Scartarnablúirí DNA ar an mbonn a mhéidle lectreafóiréisghlóthaí • (gel electrophoresis) • Cuirtearidtobairghlóthaigh le pipéad. • Cuirtearsruthleictreachtrían ghlóthach. • Luchtdiúltach(-) ar DNA & gluaiseannblúirí I dtreoteirminéildeimhnigh(+) • Gluaiseannnablúiríbeaganíostapúlanánablúirímóra.

  23. 4. Anailís an DNA • De gnáthcuirtearradaighníomhachsatuaslagán leis an DNA. • CuirteararscannánX-ghathach é. • Léirítearpátrúin de bhandaícosúille barrachód • Tríchomparáid a dhéanamhidirnabarrachóid ó shamplaíéagsúla is féidir a ráan mar a chéileiad. Anailísnaglóthaí DNA: Na blúirí DNA mar a fheictearfaoi sholas ultraivialaitiad.

  24. Úsáidí an phróifíliúDNA • Choiriúlacht (crime): • Lorgaítearsamplaí DNA ó láthairnacoire. • TugtarméarloirgeachtDNA (DNA fingerprinting) arseofresin.

  25. 2. An Atharthacht (Paternity test): I gcásannainambíonnconspóidfaoiathairpáisteúsáidtearpróifíliú DNA chun a chruthú cén t-athairatáag an bpáiste

  26. ScagadhGéinteach(screening) • Uaireantaníoibríonnmacasamhlú DNA igceartnótharlaíonnsócháin (mutation) & athrítear an ghéin. • De thoradh sin cuirfear an phróitéinmhícheartarfáil. • Neamhordgéiniteach • (genetic disorders): • Fiobróiscisteach • Ailbíneachas • Haemacrómatóis • AilseCíochasrl.. If you inherit a BRCA1 or BRCA2 harmful mutation, risk of developing breast cancer is 60 to 80%, (compared with 13% in the general population)

  27. FiobróisCisteach • Galaroidhreachtis coitiantain Eirinn. Tátuairim is 1 in 19 daoineiompróirí an ghéinCF & • igcásannainabhfuil an beirtthuismitheoiríagiompair an ghéin CF, tá 1 as 4 seansar an leanbh á rugadh le FiobróisChisteach. • Is féidirpróifíliú DNA a úsáidchungéináirithe a lorgimeascnangéinteatáá n-iompairagduine.

  28. An Scagadh (i)Scagadhduinefásta • Is féidirfháilamach an bhfuil an ghéin á n-iomparagduine (“Iompróirí”). • Tugannsé sin eolas do dhaoinetabhairtfaoipháiste a bheithacu. (ii)Scagadhféatasach • Tógtarceallaíónplacaintenóón “amniotic fluid”. Costas approx. €3000 ach ceisteiticiúilfaoi go fóill

  29. RNA • Aigéadnúicléasacha oibríonn le DNA chunpróitéiní a dhéanamh. Is é riobóis an siúcrai RNA. Tá 3 chineál RNA • mRNA – messenger RNA. • rRNA – RNA Ribeasóimeach • tRNA – transfer/transport RNA Úsáidí do Phrótéinísacorp: 4.55soic ar: http://www.youtube.com/watch?v=7FI1XhCMT1I&list=FL2ictTlxtwzsvDmQ9GKui7g&index=1

  30. RNA-aigéadRibeanúicleach Tácosúlachtaíidir DNA & RNA • Is aigéidnúicléachaiad. • Slabhrade nuicléitídíiad RNA & DNA 3FeidhmíonnRNA & DNA I dteannta le chéilechun phroitéinínacillea dhéanamh.

  31. mRNA – ‘messenger’ RNA. Feidhm: Cóip don nacóideanna ó DNA a chun an ‘blueprint’ a thabairtchuignaribeasóim- athscríobh .(transcription) Athscríobh DNA ar an mRNA anois mRNA déanta

  32. 2. rRNA – RNA Ribeasóimeach Feidhm: RNA atá I láthairsnaribeasóim. • Tánaribeasóimdéanta ½ as próitéiní& ½ as rRNA.

  33. 3. tRNA – transport RNA • RNA le fáilsacíteaplasma • Feidhm: Iomparamínaigéadíchuigsuíomh an cuir le chéilePhrótéineach –na _____________. • Iomparaíotaramínaigéid a bhfuilcomhfreagrach le na 3 bun (códón) ar.

  34. http://science.discovery.com/quizzes/dna/dna.html QUIZ dna

  35. SintéisProitéine Tarlaíonnsintéisproitéine I céimeanna: 1.Athscríobh & 2. Aistriú & 3.déantús prótéiní. ‘DNA makes RNA makes PROTEIN’! Athscríobh Aistriú mRNA DNA Próitéin https://www.youtube.com/watch?v=983lhh20rGY protein syn 2011

  36. Cad atáagteastáilchunPhrótéin a thógáilsa Chill mar sin?? Aonad ‘blocannatógala’ as a déantariad: Áit‘monarchan’ chuniad a chuir le chéile: Cód‘blueprint’ chuniad a eagrú I slíceart:

  37. Aonad ‘blocannatógala’ as a déantariad: Áit‘monarchan’ chuniad a chuir le chéile: ‘blueprint’ chuniad a eagrú I slíceart:

  38. Obair I ngrúpaí- Sintéis/déantúsProitéine Samhlaigh go bhfuilmuid go léir LASTIGH do cillsabhéal Bórd 1 &2 sibh an DNA lastigh don núicleas (gachduine A,T,C nó G & nasc le an bun ceart) 2. Bórd 3- sibh an Ribeasóim (an ‘monarchain’ inacuirtear an phrótéin le chéilesa chill 3. Bórd 4- sibh an mRNA, téannsibhisteach go dtí an núicléas & déancóip do nacódannaatáagteastáil, ansintaistealchuig an Ribeasóim

  39. 1.Ath/Trascríobh • Scarann2 bun an DNA ónachéile. • Úsáidteartaobhamháin mar teimpléadchuncóipcomhlántach, mRNA, a dhéanamh. • (Tábun cosúlaag mRNA le DNA, seachas go bhfuilúracaili mRNA in áit an Tiaimíni DNA.) • Téann an mRNA amach as an núicléastrínapóirnúicléasachgo dtí an chíteaplasma. • Sa chíteaplasmaúsáideann an ribeasóim an t-eolasatáag an mRNA chunpróitéiní a dhéanamh.

  40. Impraíonngach mRNA: • Túscódón(start codon – m.s.’AUG’) • Sraithcódóna shonraíonnaimínaigéadéagsúla. • StadCódón– m.s. ‘UAA’

  41. 2. Aistriú Suíomh: Ribeasóm Táirge: Phrótéin • Tánaribeasómdéanta de rRNA& próitéin. Tádháaonaidingachribeasóm- an t-aonadmór&beag. • Déanann an mRNA nasc lag leis an rRNA san taonadbeag. • BíonnsoláthairmóilínítRNA le fáil san cíteaplasma & tagannsiadisteachsaribeasómanois

  42. Aistrítearna t-eolasar an mRNA saribeasóimchunseicheamhaimínaigéad a dhéanamh. • Tugtarcódónargachgrúpa de 3 bun ón pointe tosaigharaghaidh.Seasann an t-eolasatáaggachcódónd’aimínaigéad. • TánamilltetRNAsacíteaplasma a iompraíonnaimínaigéadatárialaitheagnafrithchódón. • Bíonn an mRNA nasctha leis an ribeasóim&tugannséseoláithreachanasctha don tRNA. http://www.youtube.com/watch?v=NJxobgkPEAo

  43. NascanndhátRNAcomhlántachalenaláithreachanasctha. Nascannnahaimínaigéad le chéile. • Scarann an ceadtRNAón mRNA agusónaimínaigéad. • Tuaslagannséaraissacíteaplasma. Téann an ribeasóimaraghaidhgódtí an cheadcódóneile& déantarláithreachnascacheile don tRNA. • Ag deireadh an mRNA, scarann an ribeasóim, an mRNA & an slabhraaimínaigéadónachéile. • Tá an aistriúcríochnaitheagusfilleannnaaimínaigéadchunpróitéin a dhéanamh,

  44. DNA a aonrú ó fhíochánplanda • Socraighdabhachuisce @60°C • & ceanneile le leacoighir • Chuir3g salainn &10cm3leachtníochánieascra& líon go 100cm le uiscedriogtha. • Gearr kiwi inabpíosaíbeaga. • Chuir kiwi san eascra leis an salainn, leachtníochán, uisce & Measc • Chuiran eascra san uisceag 60°C le haghaidh15 nóiméad. • Chuiran eascraioighearuisce- 5 nóiméad. Meascgo minic. Prof brian cox ‘wonders of life epi 1 near 53mins)

  45. 8. Doirtan meascánisteach san cumascóir (blender) arfaigh 3 soicind. 9. Scagan meascán(scagpháipéir) isteachieascranua. 10.Aistrigh timpeall10cm3ipromhadán 11. Chuiriseach 4 braonPEIPSIN (einsím) &meascgo bog. 12. Doirttimpeall10cm3oighear-fuareatánólsíostaobh an feadánfiuchtaGO MALL! Suíonn an eatánólar an scagáit. Bailighan DNA ar slat gloinne.

More Related