MEYVE AĞAÇLARINDA BUDAMA

1. MEYVE AĞAÇLARINDABUDAMA Mehmet SIĞIRCI ZİRAAT MÜHENDİSİ

2. Meyve ağaçlarının içsel özellikleri Meyve ağaçlarında dallar,gözler ve köklerdeüretilen zıt etkili uyartıcı ve engelleyici olmak üzere iki grup büyümeyi düzenleyici vardır. Uyarıcı etkide bulunanlar; -Çiçek açılımı ve meyve tutumunun sağlanması -Normal meyve dökümleri -Sürgün gelişimi çeliklerin köklenmesi -Partenokarp meyve oluşumu -Ağaçların kış dinlenmesine sokmak

3. Önleyici etkide bulunanlar; Meyve ağaçlarında genelde gözlemlediğimiz fizyolojik olayları sınırlandırır veya tamamen engeller. Uyarıcı ve önleyici büyüme düzenleyicileri arasında miktar bakımından ters orantı vardır. OKSİNLER:Büyüme noktalarında oluşur.Kök ucuna karbhdr.ile taşınır.Büyümeyi düzenlerler. GİBERELLİNLER:Köklerde üretilirler. Meristem Ve genç dokularda üretilenlerde köke taşınır. Dahasonra sürgüne taşınır.Büyümeyi düzenlerler. SİTOKİNİNLER:Köklerde oluşur.Tomurcuk ve

4. Kambiyum hücre bölünmesini hızlandırır.Oksinlerin neden olduğu tepe tomurcuğu üstünlüğünü ortadan kaldırır. ABSİZİK ASİT:Yapraklarda kloroplastlarda üretilir Hücre geçirgenliğini artırır.Hücre bölünmesini veya büyümesini yavaşlatır.Kış dinlenmesine girip çıkmasını sağlar ETİLEN:Bir gazdır.Bitki hücrelerince üretilir.Öteki büyümeyi düzenleyicilerin dokulara uygulanınca miktarı artar. Saydığımız bu oluşumlar bitki organlarında oluşur

5. Budama tanımlamaları • Budama bir ağaç kesme sanatıdır. • Meyve ağaçlannın düzgün ve kuvvetli bir taç oluşturmalarını, verim çağlarında uzun zaman kalmalarını ve kuvvetten düşmeye başlamış olan ağaçları yeniden kuvvetlendirilerek bir süre daha yüksek kaliteli meyve vermelerini sağlamaktır. • Meyve ağaçlarında üretimi artırmak, ağacın ömrünü uzatmak ve kuvvetli bir taç oluşturmaktır • Budama estetiklik yönüyle sanatsal uygulama, bitki fizyolojisi yönüyle de teknik bir uygulamadır.

6. Budanan ağaçlar İlk yıllarda -gençlik kısırlığı dönemi İleriki yıllarda -verim ve kalite artar. -Ekonomik öneme haizdirler -Varsa peryodisite özelliği azalır. -ağaç düzgün - dengeli bir şekilde olurlar. Budanmayan ağaçlar İlk yıllarda -çiçek açarlar -meyve verirler İleriki yıllarda -meyveler küçülür. -renk ve gösteriş azalır -periyodisite görülür. -ağaç başına verim az. -ağaç şemsiyeye benzer. Budanan ve budanmayan meyve ağaçlarınkarşılaştırılması

7. Budama yapılmış Budama yapılmamış. Budanmayan meyve ağaçlarının fizyolojik ömrü uzun, ekonomik ömürleri kısadır.

8. Budamayla ulaşmak istenen durum • Meyve ağaçlarının düzgün ve kuvvetli bir taç oluşturmalarını, • Verim çağlarında uzun zaman kalmalarını • Kuvvetten düşmeye başlamış ağaçları yeniden kuvvetlendirerek bir süre daha yüksek kaliteli meyve vermelerini; • Sağlamak zorundayız.

9. Terbiye ne demektir? Ağacın büyüme yönünü, ağaç tacının şekillendirilmesini ve gelişimini sağlayan işlemler bütünüdür. Budamalarla ulaşılan bir sistemdir. Terbiye, • kış dönemi • ilk bahar • yaz terbiyesi ve budamasını içine alan bir işlemdir.

10. Budamada Kullanılan El Aletleri Budama Makasları Dal kesme makasları Testere Motorlu Testere

11. Budamada Kullanılan Makineler

12. Budama Araçlarının Dezenfeksiyonu Budamada kullandığımız makaslar, testereler gibi aletler bir bahçeden diğerine geçerken veya hastalıklı olduğundan şüphelendiğimiz ağaçların budanmasından sonra temizlenmelidir.Özellikle dal kanseri taşınır. %10-20 Çamaşır suyu %80-90 Su

13. Budamanın Amaçları

14. Fizyolojik denge C/N Oranıyla ifade edilmek- tedir. Gençlik dönemde C/N<1 Verim döneminde C/N=1 Yaşlılık döneminde C/N>1 •  Meyve ağaçlarında,Fizyolojik Denge yi en kısazamanda oluşturmak ve korumak Taç = Kök Dengesi

15. Gençlik kısırlığı devresinin kısa olması amacıyla şu uygulamalar yapılır: »Kök kesmek, » Fidanları azotlu gübrelerle dengeli gübrelemek, » Zayıf anaç kullanmak, » Işık yoğunluğunu arttırmak için düzenli bir taç oluşturmak, » Asimilasyon yüzeyini arttırmak için dalları uzun bırakmak, » Kuvvetli dalların gövde ile yaptıkları açıları genişletmek, »Fazla dalların bir kısmını seyreltmek. » Verime yatmamış genç ağaçlarda yapılan sert budamalar, çiçek gözü teşekkülünü engellediği için gençlik kısırlığı devresinin uzamasına neden olur.

16. Yaşlı ağaçlarda da fizyolojik denge generatif büyüme lehine bozulur. Bu durumda da aşağıdaki uygulamalar yapılır: »Dalları daha kısa kesmek, »Daha önceden eğilmiş bükülmüş dalların bir kısmını çıkarmak, »Açıları genişletilmiş dalların açılarını düzeltmek, »Fazlaca meyve dalı seyreltmesi yapmak, »Ağaçları azotlu gübrelerle gübrelemek

17. Gövde üzerinde düzenli ve dengeli bir taç oluşumu sağlamak.Bunu ana dal sayısı ve dağılışı düzenleyerek yapabiliriz.

18. 3Meyve ağaçlarının kültürel uygulamalarının daha kolay gerektiği şekilde yapılmasını sağlamak. 4Kurumuş, hastalıklı, ekolojik ve mekanik etkilerle zararlanmış, kırılmış ve birbiri üzerine binmiş ya da dar açılı dalları kesmek 5Karbon asimilasyonunu artırmak ağacın içkısımlarına ışığın girişini ve yaprak yüzeyini artırmak.

19. Periyodisiteyi önlemek ve her yıl düzenli ürün almak • Aşırı meyve yükü, ağaçtaki karbonhidratların çoğunu meyveler alacağı için, ağaçtaki karbonhidrat azalır ve sonraki yıl meyve gözü oluşumu ve verim azalır, periyodisite oluşur, periyodisite gösteren türlerde ise teşvik etmiş olur. • - Tam periyodisite, • - Kısmi periyodisite, • - Ağaç ve dal periyodisitesi.

20. Odun dallarını keserek meyve dalları bırakmak suretiyle ağaçlar verime yönlendirilir ve Periyodisiteyi kısmen önler. Çok ürün yılında bitki besin elementlerinin aşırı tüketilmesi ve ağaçların yorgun düşmesinden dolayı, bir sonraki yıl verim azalır. Bu durumda çok verim olan yıl sulama, gübreleme, mücadele bakım işlemlerini iyi yapmak gerekir. Yorgun düşen ağaçların hastalık ve zararlılara dayanımı da azalır.

21. Meyve kalitesini iyileştirmek • - Güneşlenmeyi artırma ile; renklenme ve kuru maddeyi artırır. • - Meyve tutumu kontrol altına alınır, meyve iriliği sağlanır.

22. 8.Ağaçlar meyveye yattığı zaman, kırılmadan meyveyi taşıyacak, kuvvetli gelişen ve geniş açı yapan dallar oluşturmak

23. 9.Ağaca iyi bir şekil vermek 10.Yaşlanmış ağaçlarda yeni dal ve sürgünler oluşturarak gençleştirmek ve uzun süre verim çağında tutmak

24. Budamanın fizyolojik Temel Prensipleri

25. 1.Terbiye sistemine fidan dikimi ile başlanmalı, İstenmeyen sürgünler daha küçükken yaz döneminde kaldırılmalıdır.

26. 2. Şekillendirme devresinde budama işlemleri odun dallarına uygulanmalı, zorunlu olmadıkça meyve dallarına dokunulmamalıdır.

27. Böylece meyve ağaçlarına iyi bir şekil verileceği gibi erken meyveye yatması sağlanır. Aksi işlemlerde ise düzensiz şekillenmelere ve ağaçlarını gençlik kısırlığı döneminin uzamasına neden olunur.

28. 3.Budanacak olan ağaç toplu incelenmeli ve her dal ayrı ayrı ele alınmalıdır. 4.Kirazlarda, bakteriyel dal kanseri riski olan yerlerde budama hasattan sonra, riskin az olduğu Ağustos ayında yapmalıdır. Bu hastalık etmeninin en faal olduğu dönem ilkbahar ve sonbahardır, ağaçlara yara yerlerinden giriş yapar.

29. 5.Gövde üzerinde tacı oluşturan ana dallar eşit kuvvette olmalı ve merkezi eksen etrafında eşit açılarla dağıtılmalıdır.

30. Ana dallar arasında gelişme bakımından düzensizlikler varsa; 1.Kuvvetli dallar üzerindeki meyveler bırakılarak zayıf dallardaki meyveler seyreltilmeli, 2. Kuvvetli dallar üzerinde fazla dal bırakılarak besin maddelerinin bir noktaya akmasına engel olunmalı, zayıf dallarda dal seyreltmesi yapılarak besin maddesi akışları büyüme noktalarına yönlendirilmelidir. 3. Kuvvetli gelişen dalların açıları genişletilmeli, zayıf gelişen dallar daraltılmalıdır.

31. 6.Ana dalların gövde ile yaptıkları açılar 45 ile 60 o olmalıdır. Dar açılı olan dalların direnci zayıf olduğu için çabuk kırılır. Dal Açılarının Genişletilmesi

32. Şayet açı 45’den az olursa birleşme noktasında odunlaşmayetersiz olur.Dal açıları aşağıdadır.

36. Ne kadar dik büyüme o kadar az ve geç meyvelenme, kuvvetli sürgün

37. Ne kadar yayvan büyüme o kadar erken ve çok meyvelenme, zayıf sürgün

38. 7.Yardımcı dal oluşumuna özen göstermelidir. • Yardımcı dallar meyve oluşumuna yardım eder • Ana dallar üzerindeki yardımcı dallar mümkün olduğu kadar eşit uzaklıkta ve aynı yönde bırakılmalıdır. • Ana dallar ile yardımcı dallar arasında vegetatif gelişme bakımından rekabet olmamalıdır. • Yardımcı dallar ana dallar ile 45o ’lik açı yapmalıdır

39. Şekil bakımından düzenli gelişmeleri için yardımcı dallar, ana dalların büyüme noktasından 15-25 cm ileride seçilmelidir. Ana dallar ile yardımcı dallar arasında 45o lik açı olmasına dikkat etmek gerekir.

40. 8.- Dalları kısa kesmek vegetatif gelişmeyi teşvik eder. - Hiç kesmemek ya da uzun bırakmak generatif faaliyetleri teşvik eder. - Meyve ağaçlarında vegatatif gelişme meyve ağaçlarının büyüme noktalarında (uç kısım) olmaktadır.

41. 9.Aynı noktadan yan yana büyüyen aynı kuvvette dalların gelişmesine izin verilmemeli, geniş açılı dal bırakılarak dar açılı dal çıkarılmalıdır. Aynı noktadan çıkan dallardan, geniş açılı çıkan dal az, dar açılı çıkan dal daha fazla büyür.

42. 10.Budamada meyve tür ve çeşitleri ayrı ayrı incelenmelidir.

43. Meyve ağaçlarında, tür ve çeşitler arasında gelişme, oluşturdukları dal ve dalcık sayıları ve çiçek tomurcuklarını oluşturdukları yerler bakımından farklılıklar bulunmaktadır. -Avrupa Grubu Erikler → Dik gelişir President, Stanley, Papaz, Can - Japon Grubu Erikler → Yayvan gelişir Santa Rosa, Formosa

44. 11.Olgun ağaçlarda meyve dalı seyreltmesi yapmak iri ve kaliteli meyve almamızı sağlayacaktır.

45. 12.Doruk dallı,goble ve piramit şekillerinde ana dallar arasında 120 ; palmetlerde 180 ; ve değişik doruk dallı da ise 72 ‘lik bir açı bulunmaktadır. 13.Ekolojik faktörler dikkate alınarak gövdelerin toprak yüzeyinden yüksekliği, kurak bölgelerde 40-60 cm; nemli bölgelerde 60-80cm olmalıdır.Yol kenarına dikilecek meyve ağaçların ise +20cm olur.

46. 14.Bazen kesim noktaları doğru olarak tespit edilse bile kesim hataları yapılmaktadır. Kesimi, göze zarar vermeden yapmak önemlidir.

47. 15.Kesim noktasında “Tırnak” bırakmamalıdır.

48. 16.Budama bir ışık yönetimidir. Budamada en önemli noktalardan biri de ağacın dengesini bozmadan iç kısımlara mümkün olduğu kadar fazla ışık girmesini sağlamaktır.

49. Güneşlenmenin Etkileri • Ağaç şekli, ağacın güneş ışığından faydalanmasını etkilemektedir. • Güneşlenme, bir sonraki yılın çiçek tomurcuğu oluşumunu artırır. • Meyvelerde iyi bir renk oluşumu sağlar. • Kurutmalık çeşitlerde SÇKM’yi artırır. • Çeşide has aroma üzerine etkilidir. • Klorofil teşekkülü ve fotosentezin yapılmasını sağlar.

50. Sürgün ve yaprakların normal şekil, irilik ve kalınlıkta oluşmasını sağlar. • Ağacın iç kısımlarına güneş ile birlikte hava akımının sağlanması mantari hastalıkların oluşmasını engeller. • Koni şeklindeki ağaçlar güneşten en iyi faydalanma sağlamaktadır. • Ağacın tacı küçüldükçe ışıktan yararlanma artar.