2 . Hafta Talep , arz , ve piyasa

1. 2. HaftaTalep, arz, vepiyasa

2. Bazı anahtar terimler • Piyasa • alıcı ve satıcıların mal ve ürün alıp sattıkları yer • Talep • tüketicilerin her olası fiyattan almaya razı oldukları mal ve hizmet miktarı • Arz • üreticilerin her olası fiyattan satmaya razı oldukları mal ve hizmet miktarı • Denge fiyatı • arz ve talep edilen miktarları birbirine eşitleyen fiyat

3. Diğer şeyler sabitken fiyat ile talep edilen miktar arasındaki ilişkiyi talep eğrisi gösterir • “Diğer şeyler”: • İlgili diğer mal fiyatları • Tüketici geliri • Tüketici tercihleri • “Diğer şeyler”deki değişmeler eğrinin yerini etkiler Fiyat D Miktar

4. Diğer şeyler sabitken fiyat ile arz edilen miktar arasındaki ilişkiyi arz eğrisi gösterir • “Diğer şeyler”: • teknoloji • girdi maliyetleri • hükümet düzenlemeleri • “Diğer şeyler”deki değişmeler eğrinin yerini etkiler S Fiyat Miktar

5. D0 S  P0 E0 D0 S Q0 Piyasa Dengesi • Piyasa degesiarzın talebe eşit olduğu E0noktasındadır Fiyat • P0fiyatı ve Q0 miktarı gösterir. Miktar

6. Arz fazlası P1     P2 Talep fazlası Piyasa Dengesi ve Dengesizlik • Eğer fiyat P0düzeyinin altinda olursa talep fazlası meydana gelir • Tüketicilerüreticilerin arz ettiğinden daha fazlasını talep ederler S D Fiyat E  P0 • Eğer fiyat P0düzeyinin üzerinde olursa arz fazlası meydana gelir • Üreticiler tüketicilerin talep ettiğinden daha fazlasını arz ederler S D Q0 Miktar

7. D0 D1 P0 E0 P1 Talep eğrisi D0D0 ‘dan D1D1 ’e kayar Fiyat P0 da kalsa arz fazlası olur. D0 D1 Piyasa E1noktasında yeniden dengeye gelir. Q1 Q0 Talep eğrisinde kayma Eğer ikame malın fiyatı azalırsa ... S Fiyat Her fiyat düzeyi için daha az tüketilmek istenir E1 S Miktar

8. S1 S0 E2 Arz eğrisiS1S1 e kayar P1 S1 S0 PiyasaE2noktasında yeniden dengeye gelir Q1 Arz eğrisinde kayma Varsayalımki taşıma maliyetleri arttı D Fiyat P0 E0 Eğer fiyatP0 düzeyinde kalırsa talep fazlası olur D Q0 Miktar

9. B P1 Q1 Talebi arttırabilecek iki yol (1) • (1) Eğri üzerindeA dan B ye hareket • Fiyatdaki değişmeye tüketicinin tepkisini verir • Bu da arzı kaydırır Fiyat A P0 D Q0 Miktar

10. C F D1 Q2 Q3 Talbi arttırabilecek iki yol (2) • (2) Talep eğrisinin D0dan D1a kayması • Veri her fiyattan talebin artmasına neden olur • ör. P0fiyat düzeyinde talep edilen miktar Q0dan Q1e çıkar: P1düzeyinde talep edilen miktar Q1den Q3 a çıkar Fiyat P0 A P1 B D0 Q0 Q1 Miktar

11. Talep fazlası Piyasa dengesizliği S • Varsayalım kikötü hasat sonucu arz SS e kaymış • Hükümet fakiri korumak için P1seviyesinde tavan fiyat koysun • P0denge fiyat seviyesinin altında yer alır • Sonuç: talep fazlası Fiyat D P2 E P0 A B P1 D • Ortaya çıkan talep fazlası sorunu için ürünün pay edilmesi gerekir S QS Q0 QD Miktar

12. Fiyat ve miktar değişmeleri • Gerçekte, arz ve talep eğrilerini önceden çizemeyiz • Bu yüzden gerçekleşmiş değerleri kullanırız

13. Ne, NasılveKimin için • Piyasa: • Arzı talep edilen miktarı eşitleyen fiyatı bularak • Ne kadar ürünün üretilmesi gerektiğine karar verir • Piyasa denge fiyatını ödemeye gönüllü tüketicileri bularak • Ürünün kimler için üretildiğini belirler • Firmaların satmaya gönüllü olduğu ama tüketicilerin o fiyattan almaya razı olmadığı fiyatlar olabilir • Hangi ürünün üretileceğine karar verir

14. Arz ve talep esneklikleri

15. tanım: talep edilen miktardaki % değişme fiyatdaki % değişme Talebin fiyat esnekliği …bir malın fiyatındaki değişmeye karşılık talep edilen miktarında meydana gelen değişme

16. Esnek Talep • Talep esnek...EĞER... Fiyat esnekliği (eksi işareti ihmal ederek) -1 den büyük oldursa • Yani,talep edilen miktardaki % değişmefiyatdaki % değişmeyi geçerse • Ör:eğerfiyatdaki % 5 artışa talep edilen miktar % 7 düşüşle tepki verirse • esneklik -7  5 = -1.4

17. Katı Talep • Talep katıdır... EĞER... • Fiyat esnekliği -1 ile 0 arasında olursa • Yani,talep edilen miktardaki % değişme fiyatdaki % değişmeden küçük olursa • Ör:fiyatdaki % 5 lik artışa talep edilen miktar % 3.5 lık düşüşle tepki verirse • esneklik - 3.5  5 = - 0.7

18. Birim esnek talep • Talep birim esnektir...EĞER... • Fiyat esnekliği -1 olduğunda • Yani, talep edilen miktardaki % değişme fiyatdaki % değişmeye eşit olursa • Ör:fiyatdaki % 5lik artışa talep edilen miktar % 5 lik düşüşle tepki verirse • esneklik - 5  5 = - 1

19. Fiyat Esneklik D Birim esneklik  Katı esneklik D Miktar Doğrusal talep ve esneklik Düz bir talep eğrisi boyunca fiyat esnekliği farklı değerler alır

20. Fiyat esnekliğini ne belirler? • Alternatif (ikame) ürünleri bulabilme kolaylığı • ÖRNEK: • Fiyatı yükseldiğinde başka bir deterjan bulmak kolay olacaktır • Bu durumda talebinesnek olmasını bekleriz • Fakat tüm deterjanların fiyatları yükselirse alternatif ürün bulunamaz • Dolayısı ile talebin katı olmasını bekleriz

21. Esneklik uzun dönemde daha yüksektir • Kısa dönemde, tüketiciler harcama alışkanlıklarını hemen değiştiremezler • Fiyat yükselmeye devam ederse, o zaman tüketiciler değişmelere göre uyum göstereceklerdir. • Talep • Uzun dönemde daha esnektir. • Fakat kısa dönemde görece daha katıdır.

22. Esneklik ve Gelir Fiyyat değiştiğinde,firmanın toplam geliri (TR) üzerindeki etki talebi fiyat esnekliğine bağlı olacaktır.

23. Fiayat Esnek D Birim esnek  Katı D Miktar Toplam Gelir (+)TR< (-)TR (+)TR< (-)TR Miktar Esneklik ve fiyat düşmeleri Fiyat düştüğünde: eğer talep esnekse, yeni satışlardan elde edilen gelirvarolan satışlardan elde edilen gelirdeki düşmeden daha fazla olacaktır – TR yükselir; Eğer talep katıysa, yeni satışlardan elde edilen gelirvarolan satışlardan elde edilen gelirdeki düşmeden daha düşük olacaktır– TR düşer

24. Esneklik ve metro fiyatları Geliri arttırmak için metro ücretleri nasıl değiştirilmelidir? • Yolcular otobüs, taksi, dolmuş ve kullanabilir • Dolayısıyla talepesnektir (ör: - 1.4) • Ve fiyatlardaki bir artışmetro yolculuğuna olan talebi ve harcamaları düşürür • Eğer yolcuların alternatif ulaşım araçları yoksa • Talep katı olabailir (ör: - 0.7) • Fiyatları arttırmanın yolculuk talebi üzerindeki etkisi daha az olacaktır • Ve gelir artacaktır

25. i malının j malına göre talebin çapraz fiyat esnekliği: i malının talep edilen miktarındaki % değişme j malının fiyatındaki % değişme Talebin çapraz fiyat esnekliği Bu pozitif ya da negatif çıkabilir Eğer iki mal ikamelerseçapraz fiyat esnekliği pozitif olma eğilimindedir: ör.Çay ve kahve Eğer iki mal tamamlayıcılarsaçapraz fiyat esnekliği negatif olma eğilimindedir: ör.Süt ve kahve

26. Talebin gelir esnekliği talep edilen miktarın gelirdeki bir değişmeye duyarlılığını ölçer : Talep edilen miktardaki % değişme Tüketici gelirindeki % değişme Talebin gelir esnekliği Gelir esnekliği pozitif ya da negatif olabilir

27. Normal vedüşükürünler • NORMAL bir ürünün talebin gelir esnekliğipozitiftir • Gelirdeki bir artıştalep edilen miktarı arttırır • ör. Süt ürünleri • Düşük bir ürününtalebin gelir esnekliğinegatiftir • Gelirdeki bir artıştalep edilen miktarı azaltır • ör. kömür • LÜKSbir ürünün talebin gelir esnekliği 1 den büyüktür • ör. Bazı kozmetik markaları

28. Gelirde bir artış: NORMAL ÜRÜN DÜŞÜK ÜRÜN Fiyat Fiyat D0 D0 D1 D1 Miktar Miktar Talep eğrisi sağa kayar Talep eğrisi sola kayar Gelir ve talep eğrileri