Komputer i wybrane problemy z nim związane

1. Komputer i wybrane problemy z nim związane Bohdan T. Woronowicz Centrum Konsultacyjne AKMED oraz Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie

2. Komputer i wybrane problemy z nim związane

3. Komputer i wybrane problemy z nim związane • 1833 rok - Charles Babbage, pionier informatyki, uznawany za „ojca” komputera, zaprojektował, napędzaną przez silnik parowy, maszynę różnicową („młyn arytmetyczny”). • 1939 rok - w Stanach Zjednoczonych, John V. Atanasoff i jego student Clifford Berry, kosztem 650$ skonstruowali maszynę o nazwie ABC (Atanasoff-Berry Computer), która została uznana za pierwszy działający prototyp komputera. • 1943 rok, w Wielkiej Brytanii powstał Colossus – pierwsza maszyna cyfrowa, przeznaczona dla wojska, która miała za zadanie rozpracowanie sposobu działania niemieckiej maszyny szyfrującej.

4. Komputer i wybrane problemy z nim związane W latach 1943-1945 na Uniwersytecie Pensylwania w Filadelfii został skonstruowany komputer o nazwie ENIAC (Elektroniczny Numeryczny Integrator i Komputer), który opierał się na przełącznikach zbudowanych z lamp elektronowych. Zajmował on powierzchnię 140 m2, ważył ponad 27 ton, mierzył 5,5 na 24,4 metra. Pobierał prąd elektryczny o mocy 150 kW, a jego włączenie powodowało przygasanie świateł w całej Filadelfii. Wykonano go na zamówienie wojska i służył do opracowania tzw. tablic artyleryjskich ułatwiających prowadzenie ognia.

5. Komputer i wybrane problemy z nim związane W latach 60. została utworzona, przez rząd Stanów Zjednoczonych, Agencja Badań Strategicznych (ARPA - Advanced Research Project Agency), której zadaniem było unowocześnienie armii amerykańskiej. Celem miało być stworzenie sieci komputerowej, która mogła funkcjonować pomimo ataku atomowego. Dzięki temu, powstały pierwsze prototypowe fragmenty sieci. W początkach lat 70. dołączyły do nich amerykańskie instytucje spoza resortu obrony (m.in. University of California, Massachusetts Institute of Technology, uniwersytety Stanford i Harvard). W roku 1972 ARPANET obejmował już 23 komputery, które zajmowały przestrzeń całego pokoju.

6. Komputer i wybrane problemy z nim związane • W roku 1973 do sieci dołączyły komputery europejskie z University College w Londynie oraz z Królewskich Zakładów Radarowych w Norwegii. • W latach 70. powstał pierwszy komputer osobisty. • W roku 1974 wysłany został pierwszy e-mail i po raz pierwszy użyto nazwy internet. • W 1989 roku w szwajcarskim instytucie fizyki cząstek elementarnych narodził się pomysł, który stał się podstawą do stworzenia stron WWW (World Wide Web). Miały one ułatwić i przyspieszyć wymianę danych naukowych. • W latach 90 powstały pierwsze przeglądarki graficzne tych stron.

7. Komputer i wybrane problemy z nim związane Narodziny Internetu w Polsce można wiązać z datą 17 sierpnia 1991 roku, kiedy to Rafał Pietrak, fizyk z Uniwersytetu Warszawskiego nawiązał łączność internetową z Janem Sorensenem z Uniwersytetu w Kopenhadze.

8. Komputer i wybrane problemy z nim związane Wśród użytkowników komputera wyróżniamy dwie grupy tj. 1. osoby korzystające z „dobrodziejstw” samego komputera („offline”) 2. osoby korzystające z komputera podłączonego do sieci („online”). Wśród osób zaliczanych do tej drugiej grupy można wyróżnić dwa typy użytkowników tj. 1. osoby uzależnione od konkretnej funkcji internetu, 2. osoby, które używają internetu wielowymiarowo tj. w wielu różnych celach, bądź spędzają czas w internecie bez określonego celu. (Pratarelli i wsp. 1999)

9. Komputer i problemy z nim związane Społeczeństwo podzieliło się ostatnio na osoby z dostępem do nowoczesnych form komunikacji oraz na osoby bez takich możliwości. Jednocześnie uzależnienie od tych form (w tym od komputera i sieci) objęło znaczny odsetek młodych ludzi. Powstała tzw. Generacja C (connect, communicate), generacja osób, które nie znają świata bez komputera, nie potrafią żyć bez internetu, laptopa, smartfona, tableta, gier, You Tube, blogów i portali społecznościowych, Facebooka czy Twittera. Jest to całkiem nowe pokolenie z bardzo charakterystyczną nową osobowością, z „osobowością cyfrową”, pokolenie „niewolników” nowych technologii, pokolenie, które bez tych technologii nie potrafi funkcjonować.To staje się coraz bardziej groźne!!!

10. Komputer i wybrane problemy z nim związane 10

11. Komputer i wybrane problemy z nim związane • Spędzanie dużej ilości czasu przy komputerze powoduje problemy zdrowotne takie jak np.: pogorszenie wzroku, bóle głowy, zespół „cieśni nadgarstka”, zmiany w kręgosłupie, zaniki mięśniowe czy zespół objawów wynikających z przewlekłego przeciążenia układu mięśniowo-stawowego, charakteryzujący się bólami ramion, przedramion, nadgarstków i dłoni (tzw. RSI – Repetitive Strain Injury). • Spotykane są przypadki niedożywienia i napady drgawkowe (tzw. „padaczka ekranowa”), a nawet amputacje kończyn oraz zgony z powodu zakrzepicy żył w kończynach dolnych. • Nie bez znaczenia jest także fakt narażenia na promieniowanie ekranu monitora (działanie pola elektromagnetycznego).

12. Komputer i wybrane problemy z nim związane • Konsekwencje społeczne to podobnie jak w przypadku innych uzależnień - zaniedbywanie rodziny, pracy czy nauki, natomiast problemami natury psychicznej będą zaburzenia emocjonalne, problemy ze snem a u wielu osób - stopniowe „wchodzenie” w uzależnienie. • Badania wykazały, że rozwój uzależnienia następuje stosunkowo szybko, bowiem 25% internautów uzależnia się już w ciągu pierwszych 6 miesięcy od rozpoczęcia wędrówek po sieci, 58% - w ciągu 6-12 miesięcy a 17% - po ponad roku. 12

13. Komputer i wybrane problemy z nim związane • Możliwość uzależnienia się od komputera i internetu była sygnalizowana już w początkach lat 90 ub. stulecia, a termin Internet Addiction Disorder (IAD) użyty został po raz pierwszy w 1995 roku przez amerykańskiego psychiatrę Ivana Goldberga. • Kimberly Young z University of Pittsbourgh, w 1996 roku, jako pierwsza zaproponowała, aby uzależnienie od internetu traktować jako chorobę, czym naraziła się zwolennikom poglądu, że uzależnić się można tylko od substancji chemicznych. Przedstawiła też propozycję pytań ułatwiających postawienie diagnozy uzależnienia od internetu (Internet Addiction Disorder) oraz zwróciła uwagę na tzw. „zespół jeszcze jednej minuty”, którego nazwa pochodzi od typowej odpowiedzi osób uzależnionych od komputera, kiedy proszone są o jego wyłączenie. 13

14. Komputer i wybrane problemy z nim związane Pięć podtypów uzależnienia od komputera wg Kimberly Young : • erotomania internetowa – np. oglądanie filmów i zdjęć o charakterze pornograficznym czy uczestniczenie w chatach; • socjomania internetowa – np. grupy dyskusyjne, portale społecznościowe, poczta elektroniczna, • uzależnienie od sieci internetowej– np. uzależnienie od gier hazardowych w kasynach sieciowych, od gier sieciowych , od aukcji czy zakupów on-line; • przeciążenie informacyjne czyli przymus pobierania informacji– np. poszukiwanie nowych informacji, przeszukiwanie baz danych; • uzależnienie od komputera – np. gry komputerowe. Do tych podtypów można dodać jeszcze uzależnienie od blogów, a jako formę uzależnienia można także potraktować hakerstwo. 14

15. Komputer i wybrane problemy z nim związane Rozwój uzależniania od internetu, podobnie jak i w innych uzależnieniach, charakteryzuje się swoistą dynamiką i można w nim wyróżnić kolejne etapy: 1. zetknięcie się i zafascynowanie internetem jako nowością, poznawanie jego możliwości, „wejście” w nową rzeczywistość, poczucie „więzi z całym światem” czy „braku granic”, 2. zwrócenie uwagi na fakt, że korzystanie z internetu ułatwia odprężenie się i pomaga w zredukowaniu dyskomfortu (napięcia, poczucia samotności itp.), 3. coraz bardziej regularne korzystanie z internetu w celu regulowania swoich stanów emocjonalnych 4. postępujące ograniczanie kontaktów z bliskim otoczeniem (wycofywanie się ze świata realnego, zobojętnienie społeczne) na rzecz kontaktów wirtualnych i poświęcanie im coraz większej ilości czasu, 5. poczucie dyskomfortu w sytuacjach ograniczonego dostępu do internetu, 6. pojawienie się problemów społecznych, zdrowotnych, finansowych itp., których związek z korzystaniem z internetu jest jednoznaczny. 15

16. Komputer i wybrane problemy z nim związane • W 2007 roku Amerykańskie Towarzystwo Medyczne (American Medical Association) rekomendowało Amerykańskiemu Towarzystwu Psychiatrycznemu włączenie Uzależnienia od Internetu (Internet Addiction Disorder) do kolejnej tj. V wersji DSM, która ma być opublikowana w bieżącym roku. • Uzależnienie od Internetu zostanie również włączone do ICD-11 (prawdopodobnie rok 2015), ale zanim znajdzie się ono w kolejnej Rewizji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych powinno być traktowane podobnie jak schorzenia z kategorii „Zaburzenia nawyków i popędów" lub „Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne".

17. Komputer i wybrane problemy z nim związane Opierając się na kryteriach diagnostycznych uzależnień wg ICD-10, uzależnienie od internetu można byłoby rozpoznawać wówczas, kiedy w okresie ostatniego roku stwierdzono obecność co najmniej trzech objawów z poniższej listy: • silną potrzebę lub poczucie przymusu korzystania z internetu lub z komputera; • subiektywne przekonanie o mniejszej możliwości kontrolowania zachowań związanych z internetem/komputerem, tj. upośledzenie kontroli nad powstrzymywaniem się od korzystania z internetu oraz nad długością spędzania czasu przy internecie; • występowanie, przy próbach przerwania lub ograniczenia korzystania z internetu/komputera, niepokoju, rozdrażnienia czy gorszego samopoczucia oraz ustępowanie tych stanów z chwilą powrotu do komputera; • spędzanie coraz większej ilości czasu przy internecie/komputerze w celu uzyskania zadowolenia czy dobrego samopoczucia, które poprzednio osiągane było w znacznie krótszym czasie; • postępujące zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub dotychczasowych zainteresowań na rzecz internetu/komputera; • korzystanie z internetu pomimo szkodliwych następstw (fizycznych, psychicznych i społecznych), o których wiadomo, że mają związek ze spędzaniem czasu przy internecie/komputerze. Powyższe zachowania nie mogą być następstwem epizodu hipomanii lub manii.

18. Komputer i wybrane problemy z nim związane

19. Komputer i wybrane problemy z nim związane Wspomniany wcześniej Ivan Goldberg, psychiatra z Uniwersytetu Columbia założył w 1995 roku internetową Grupę Wsparcia dla Osób Uzależnionych od Internetu. Również w latach 90. powstała w Stanach Zjednoczonych pierwsza grupa Anonimowych Internetoholików (Net-aholics Anonymous). Opracowano, opartą na doświadczeniach Anonimowych Alkoholików, wersję Dwunastu Kroków dla osób uzależnionych od internetu. Istnieją także, oparte na tym Programie grupy: Internet-a-holics Anonymous, Webaholics Anonymous, Chataholics Anonymous. Warto też wiedzieć, że funkcjonuje, oparta również na Programie Dwunastu Kroków, grupa Appleholics Anonymous (anonimowych osób uzależnionych od komputerów osobistych Mc Intosh firmy Apple) 19

20. Komputer i wybrane problemy z nim związane Pułapka

21. Komputer i wybrane problemy z nim związane Uzależnienie od seksu 

22. Komputer i wybrane problemy z nim związane Miłość silniejsza jest od śmierci, ale zdarza się, że mizerny nałóg silniejszy jest od miłości Maria von Ebner-Eschenbach pisarka austriacka (1830-1916) 22

23. Komputer i wybrane problemy z nim związane • Dosyć powszechne jest zamienne stosowanie określeń seksoholizm i erotomania. Spotykamy też stwierdzenia, że erotomania (nazywana też hyperseksualizmem) zaliczana jest do zaburzeń libido i polega na wzmożeniu popędu seksualnego oraz, że charakteryzuje się ona potrzebą znacznej częstotliwości i różnorodności aktywności seksualnej. • Część środowisk medycznych i psychologicznych odrzuca koncepcję seksoholizmu jako uzależnienia od seksu i miłości. • W Klasyfikacji ICD-10 zachowania te mogą być klasyfikowane jako nadmierny popęd seksualny, inne zaburzenia nawyków i popędów (impulsów) lub zaburzenia nawyków i popędów nieokreślone. • Klasyfikacja DSM-IV nie wyróżnia uzależnienia od seksu. 23

24. Komputer i wybrane problemy z nim związane • Nadmierne zainteresowanie erotyką oraz nadmierna aktywność seksualna nazywane są: hiperlibidemią, hiperseksualnością, hiperfilią, donżuanizmem, uzależnieniem od seksu czy impulsywnymi zachowaniami seksualnymi. • Pierwszy opis pięciu dramatycznych przypadków erotomanii przedstawił w 1921 francuski psychiatra G. de Clarembault i stąd erotomania bywa nazywana zespołem Clerambault Spotykamy różne rodzaje erotomanii: • erotomanię trwałą (częste zmiany partnerów i duża aktywność seksualna), • erotomanię nawracającą (zróżnicowane formy aktywności seksualnej, nieświadome cechy homoseksualne), • formę graniczną z nasilonymi fantazjami erotycznymi. 24

25. Komputer i wybrane problemy z nim związane Wobec braku powszechnie akceptowanej definicji seksoholizmu proponuję przyjąć, że seksoholizm jest to: stan psychiczny charakteryzujący się przede wszystkim stałym, wewnętrznym przymusem (silną potrzebą) realizowania, w warunkach realnych bądź wirtualnych, z przedmiotami lub z osobami, czynności/zachowań o charakterze erotycznym lub seksualnym (np. fantazjowanie, uwodzenie, kontakty fizyczne, cyberseks, oglądanie pornografii i inne), przymusem myślenia o tych czynnościach oraz poczuciem dyskomfortu (złego samopoczucia, rozdrażnienia, złości, agresji itp.) w sytuacjach, kiedy realizowanie ich jest utrudnione lub niemożliwe. Te czynności/zachowania utrwalają się po wielokrotnym ich powtarzaniu, wykonywane są pomimo szkodliwych następstw, przedkładane ponad inne zajęcia i zachowania, a okresowo mogą stanowić nawet o sensie życia. Charakterystyczne są nieudane próbami kontrolowania lub zaprzestania tych czynności/zachowań. 25

26. Komputer i wybrane problemy z nim związane

27. Komputer i wybrane problemy z nim związane Opierając się na kryteriach diagnostycznych uzależnień wg ICD-10, uzależnienie od seksu (seksoholizm) można byłoby rozpoznawać wówczas, kiedy w okresie ostatniego roku stwierdzono obecność co najmniej trzech objawów z poniższej listy: • silną potrzebę lub poczucie przymusu realizowania kompulsywnych zachowań seksualnych; • subiektywne przekonanie o mniejszej możliwości kontrolowania zachowań związanych z seksem tj. upośledzenie kontroli nad powstrzymywaniem się od kompulsywnych zachowań związanychz seksem oraz nad częstotliwością tych zachowań, • występowanie, przy próbach przerwania lub ograniczenia możliwości realizowania kompulsywnych zachowań związanych z seksem - niepokoju, rozdrażnienia czy gorszego samopoczucia oraz ustępowanie tych stanów z chwilą pojawienia się możliwości ich realizacji; • poświęcanie coraz większej ilości czasu na kompulsywne zachowania związane z seksem w celu uzyskania zadowolenia czy dobrego samopoczucia, które poprzednio osiągane było w znacznie krótszym czasie; • postępujące zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub dotychczasowych zainteresowań na rzecz kompulsywnych zachowań związanych z seksem; • Kontynuowanie kompulsywnych zachowań związanych z seksem pomimo szkodliwych następstw (fizycznych, psychicznych i społecznych), o których wiadomo, że mają związek z tymi zachowaniami. Powyższe zachowania nie mogą być następstwem epizodu hipomanii lub manii.

28. Komputer i wybrane problemy z nim związane

29. Komputer i wybrane problemy z nim związane • Cyberseks (seks komputerowy, cybering, mudsex, netsex) to wirtualna aktywność seksualna, w której dwie lub więcej osób łączy się ze sobą poprzez sieć komputerową, wysyłając do siebie komunikaty opisujące doświadczenia seksualne bądź wywołujące doznania o charakterze seksualnym. • Można powiedzieć, że cyberseks polega na odgrywaniu ról i udawaniu, że odbywane są stosunki seksualne, poprzez wysyłanie komunikatów w taki sposób, aby pobudzić fantazję innych uczestników. Może też być wzmacniany poprzez korzystanie z kamery. 29

30. Komputer i wybrane problemy z nim związane • Cyberseks jest także formą zaspokojenia pragnień i potrzeb seksualnych, która nie rodzi zobowiązań, nie podlega ani kontroli, ani ograniczeniom, a także nie wiąże się z ryzykiem zarażenia się chorobę przenoszoną drogą płciową lub zajścia w ciążę. • Cyberseks to bezpieczny sposób na uprawianie seksu przez młodych ludzi eksperymentujących z myślami o seksie i związanymi z nim emocjami. • Kontaktom cyberseksualnym często towarzyszy masturbacja. • Cyberseks może służyć jako „pierwszy krok” w tzw. kontaktach damsko-męskich. 30

31. Komputer i wybrane problemy z nim związane Do uprawiania cyberseksu wykorzystywane są: • gry komputerowe o treści erotycznej; • utwory erotyczne i pornograficzne oraz erotyczno-pornograficzne płyty CD; • internetowe teksty o treści erotycznej, elektroniczne usługi ułatwiające znalezienie partnera, grupy dyskusyjne o seksie itp.; • seksualne interakcje poprzez internet, gdzie partnerzy przesyłają sobie pobudzające seksualnie teksty, zdjęcia, filmy bądź pobudzają się fizycznie za pomocą opasek z podłączonymi elektrodami; • kontakty seksualne z komputerem, kiedy na użytkownika przenoszone są impulsy komputera za pomocą: hełmów, cyberkondomów, cyberpenisów, sztucznej pochwy itd., ; 31

32. Komputer i wybrane problemy z nim związane Wśród osób, które angażują się w aktywność seksualną poprzez internet można wyróżnić użytkowników: • rekreacyjnych, którzy korzystają w tym celu z internetu jedynie od czasu do czasu, głownie dla rozrywki czy z ciekawości; • zagrożonych (redukowanie niepokoju, poprawianie samopoczucia, realizowanie fantazji seksualnych, na których realizacje nie maja odwagi w realnym życiu); • kompulsywnych – uzależnionych czyli osoby z problemami seksualnymi, które odczuwają przymus uprawiania cyberseksu. O uzależnieniu mówimy wówczas, kiedy cyberseks okazuje się niezbędny do osiągnięcia satysfakcji seksualnej i staje się celem samym w sobie oraz bardzo ważną aktywnością w życiu uzależnionego. 32

33. Komputer i wybrane problemy z nim związane Objawy uzależnienia od cyberseksu wg Kimbrley Young: • poszukiwanie w chat roomach partnerów wyłącznie do cyberseksu; • zaabsorbowanie poszukiwaniem partnerów seksualnych podczas surfowania po Internecie; • częste używanie możliwości anonimowej komunikacji by dać upust fantazjom erotycznym, które nie mają szans na realizację w świecie realnym; • oczekiwanie następnej sesji on-line z nadzieją uzyskania zaspokojenia seksualnego; 33

34. Komputer i wybrane problemy z nim związane • przechodzenie od cyberseksu do seksu na telefon lub do realnych spotkań; • ukrywanie przed otoczeniem kontaktów zawartych w sieci; • poczucie winy i wstydu w związku ze ze sposobem korzystania z sieci; • masturbacja w czasie sesji online; • utrata zainteresowania realnym partnerem na rzecz partnera wirtualnego, który staje się podstawowym źródłem zadowolenia seksualnego; • doznawanie podniecenia poprzez cyberseks i poszukiwanie tego w sieci 34

35. Komputer i wybrane problemy z nim związane Wśród etyków i seksuologów nie ma zgodności co do tego, czy cyberseks jest formą niewierności. Wprawdzie najczęściej nie dochodzi do kontaktu fizycznego, jednak wywoływane nim emocje mogą powodować problemy w relacjach małżeńskich/partnerskich, szczególnie wówczas, kiedy przypadkowy kontakt przerodzi się w internetowy romans, zastępujący realne kontakty. 35

36. Komputer i wybrane problemy z nim związane

37. Komputer i wybrane problemy z nim związane Dziękuję za uwagę 37

38. Komputer i wybrane problemy z nim związane

39. Komputer i wybrane problemy z nim związane