1 / 148

ADOLESAN KONTRASEPSİYON

ADOLESAN KONTRASEPSİYON. KENAN ERTOPÇU. Adolesan ve gen ç lik d ö nemi, bireylerin, belirgin fiziksel değişiklikler, hızlı b ü y ü me ve gelişme ve cinsel a ç ıdan olgunlaşma ve psikososyal gelişme g ö sterdiği bir d ö nemdir. . Adolesan. 0. 19. 10. Ya ş. 15. 24. Gen ç lik dönemi.

miranda
Download Presentation

ADOLESAN KONTRASEPSİYON

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. ADOLESAN KONTRASEPSİYON KENAN ERTOPÇU

  2. Adolesan ve gençlik dönemi, bireylerin, belirgin fiziksel değişiklikler, hızlı büyüme ve gelişme ve cinsel açıdan olgunlaşma ve psikososyal gelişme gösterdiği bir dönemdir.

  3. Adolesan 0 19 10 Yaş 15 24 Gençlik dönemi Genç İnsan

  4. Adolesanlara niye odaklanıyoruz? Dünyada 4 kişiden 1 i, 10-24 yaş arasında

  5. Dünyada yaşayan her 5 kişiden 1’i adolesan Bunlara gençleri de katarsak sayı daha da artar Türkiye’de nüfusun % 50’si 20 yaş ve altında

  6. Puberte / menarş Cinsellik Cinsel aktivite Gebelik riski İstenmeyen gebelikler İsteyerek düşükler Kontraseptif kullanımı / kullanılmaması CYBE Toplumsal cinsiyet ayrımcılığı Cinsel şiddet Sigara / alkol / madde kullanımı Adolesanların/Gençlerin Karşılaştıkları “Riskler”, “Yeni Durumlar”

  7. Karşılaşılan Risklerin/Yeni Durumların Pek Çoğu Adolesanın/Gencin Cinsel ve Üreme Sağlığını İlgilendirmektedir • Dünyada bir yılda doğan yaklaşık 14 milyon çocuğun annesi adolesan yaştadır. • Her yıl meydana gelen sağlıksız düşüklerin 4 milyonu (%25) adolesan yaş grubuna aittir. • Her 20 adolesandan birinde HIV/AIDS dışında bir CYBE görülmektedir. • Yeni HIV/AIDS vakalarının yarısı, • 10-24 yaş grubundandır.

  8. Adolesan genç kızlar her yıl 14 milyon bebek dünyaya getiriyor

  9. 15-19 yaş grubu 1000 kadın başına 2003 veya en yakın yıl gebelik sonuçları İsviçre İtalya Yunanistan Slovenya Belçika Malta Almanya Avusturya Hollanda Hırvatistan İspanya Özbekistan Çek Cumh. Danimarka Arnavutluk Fransa Belarus Israil Finland. Litvanya İsteyerek düşük oranı Norveç Slovakya Doğum oranı TFYR Makedonya İsveç Ermenistan Sırbistanve Gürcist. Letonya Izlanda Macaristan Cumh. Azerbaycan Kırgızistan Kazakistan Ukrayna Estonya İngiltere Tacikistan Romanya Bulgaris. Rusya Federasyonu 0.00 10.00 20.00 30.00 40.00 50.00 60.00 70.00 Gebelikler ilgili takvim yılında doğum ve isteyerek düşük toplamı olarak tahmin edilmiştir Kaynak: DSÖ Avrupa HFA,MDB, Haziran 2005.

  10. 90 80 70 60 İsveç Rusya Federasyonu 50 Fransa Bulgaristan İngiltere 40 Ukrayna Estonya 30 20 10 0 1980 1985 1990 1995 2003 Adolesan gebeliği trendleri Source: Darooch et al., WHO HFA Database

  11. Doğumların büyük çoğunluğu istenmeyen gebelik sonucu(20 Yaş altı) Sub-Saharan Africa Latin America 6 doğumda-36 doğumda2 Kaynak: Adapted from Population Reports, 1995.

  12. Adolesan genç kızların ölüm nedenlerinin başında gebelik ve gebelikle ilgili komplikasyonlar gelir • Ölüm riski 18yaş altında 2 ile 5 kat dahafazla • Annesi adolesan olan yenidoğan bebeklerin, yaşamın ilk yılında ölmeriskleri 5 katdaha fazla

  13. Adolesanlarda gebeliğin medikal riskleri 16 yaş altında:Sonucunda: Dar pelvis Zor ve uzamış doğum İlk Doğumlarda: Gebelikte hypertansiyonKanama ve elampsi

  14. Adolesanlarda Maternal MortaliteYüksek 1000 canlı doğumda maternal mortalite oranı 28 24 20 16 12 8 4 0 Nigeria Bangladesh Ethiopia  15 yaş 20-24 yaş 30-34yaş Kaynak: Studies in Family Planning, 1986; British Journal of Ob/Gyn, 1985.

  15. Güvenli olmayan düşük sonuçları • Komplikasyonlar: • Enfeksiyon • Hemoraji • Üreme organ yaralanmaları • Intestinal perforasyon • İlaçların toksik reaksiyonları • Sonucunda: • Infertilite • Ölüm • Psikololojik travma • Olumsuz sosyal reaksiyonlar

  16. Evli olmayan Adolesanlarda gebeliğin psikolojik ve sosyal sonuçları • Bekar anne ve çocuğunun sosyal stigması • Eğitimde sınırlılık • İş ve kariyer fırsatlarında kısıtlama • Ağır ekonomik yük • Depresyon,kendine güvensizlik,ümitsizlik • Genç kadınlara,erkeklerden daha fazla yük • Adolesanların çocukları psikolojik,sosyal,ekonomik yönlerden daha sorunlu

  17. Adolesan çocukları sorunları • Erken doğum • Düşük doğum ağırlığı • Çocuk istismarı • Şiddet • Ölüm • Davranış bozuklukları • Okul sorunları • Madde kullanımı

  18. ICPD Eylem Planı, paragraf 7.41 “Bilgi ve hizmetler, adolesanların kendi cinselliklerinianlayabilmelerine ve kendilerini istenmeyen gebeliklerden, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan ve bunlar sonucunda oluşabilecek infertilite riskinden koruyabilmelerine yardımcı olacak şekilde temin edilebilir olmalıdır. Bu, genç erkeklerin, kadınların özgür iradesine saygı duymasını ve cinsellik ve üremeyle ilgili konularda kadınların sorumluluklarını paylaşmalarını sağlayacak şekilde eğitilmelerini de içermelidir.” Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansı, Kahire1994

  19. Cinsellik ve Üreme sağlığı • Cinsi ilişkilerin büyük bir kısmı adolesan döneminde (evlilik ve evlilik dışı) başlamaktadır • Bilgisizlik ve kontraseptiflere ulaşamama (karşılanamıyan gereksinim) gebe kalma riskini yükseltmektedir

  20. Dünyada Adolesanların Durumu • Kadınlarda 20 yaş öncesi cinsel ilişki (evlilik içi ve ya dışı) Sahra Altı Afrika %83 Asya, Kuzey Afrika ve Orta Doğu %48 Latin Amerika%56 • Brezilya, Macaristan ve Kenya’da yapılmış çalışmalar, 15-19 yaş arasındaki erkeklerin, dörtte birinden fazlasının 15 yaşından önce cinsel ilişkide bulunduğunu ortaya koymuştur.

  21. Evlilik Öncesi Sex Yapma Düzeyi Büyük Ölçüde Değişti • 15-19 yaş grubunda evlilik öncesi sex 30 gelişmekte olan ülkede 1990’dan beri aynı kaldı. • 20-24 yaş grubunda ise: • 16 Güney Afrika ülkesinde çok az arttı. • Karibik ve Latin amerika’da 1990’larda %8 civarında arttı.

  22. Yaş ortalaması 25 20 15 10 Latin America Asia North America Erkeklerde ilk cinsel ilişki yaşı Kadınlarda ilk cinsel ilişki yaşı Kadınlar-da evlilik yaşı Evlilik öncesi ilk cinsel ilişki ortalama yaşı Kaynak: CDC Surveys; WHO, 1997; AGI, 1995.

  23. Sex Başlangıcı İle Evlilik Arası Süre Artıyor. • Güney Afrika’da ortalama süre 1.7 yıl. • 1990’dan beri süre 3 ay uzamış (gecikmiş evlilikler nedeniyle). • Latin Amerika veKaribik:Ortalama süre 1.4 yıl • Süre 1990’dan beri 8 ay uzamış (sekse erken başlama nedeniyle) • Doğu Avrupa’da ortalama süre 3yıl uzamış.

  24. Evlilik öncesi fertil yıllar artıyor 1890 EVLİLİK Menarş 7.2 yıl 10 30 14.8 22.0 14.8 22.0 Age 1988 Menarş EVLİLİK 11.8 yıl 24.3 12.5 10 30 Age KAYNAK: U.S. data: adapted from Alan Guttmacher Institute, 1995.

  25. Evlenmemişlerde 15-19 yaş grubundakiler, 20-24 yaş grubundakilere göre daha az sex yapmaktadırlar

  26. Adolesanlarda Kontraseptif kullanımı • Kontraseptif kullanımı ergenlerde ilk doğumdan önce nadir • Evlenmemiş ergenler cinsel aktiviteden yaklaşık 1 yıl sonra kontraseptif kullanımına başlıyorlar • Evlenmemiş ergenlerde kontraseptif kullanmama nedenleri: • Sex yapma beklentileri yok • Kontrasepsiyonla ilgili yetersiz bilgileri var • Kontaseptif edinme sorunları var

  27. Ergenlerde kontraseptif kullanımı artmıştır. • En yüksek kontraseptif kullanım düzeyi : • Evlenmemiş 20-24 yaş arası cinsel aktif kadınlar • En düşük kontraseptif kullanım düzeyi : 15-19 yaş arası evli adölesanlar. • 15-19 yaş arası evli olmayan kadınlarda kontraseptif kullanımı Güney Afrika’da %5, Latin Amerika’da %21 oranında artmıştır. • Bu artıştan kondom kullanımındaki artış sorumludur.

  28. İlk ilişkide kontraseptif kullanma yüzdesi Kaynak:FFS.UN 2000-2002,Darooch ve ark. 2001, Bender.S. 1999, Hodzic ve ark. 2003, Sedlecki ve ark. 2001, Donati ve ark. 2000, Wellings ve ark. 2001.

  29. ADOLESANLARDA SINIRLI KONTRASEPTİF KULLANIMI: • Kontraseptif eğilimleri yok.Sonuçlarını tahmin edemiyorlar • Risk grubunda olmadıklarını düşünüyorlar • Kullanım konusunda yeterli güven ve motivasyonları yok • Kırılgan ve utangaçlar • Kullanım gücü ve yetenekleri sınırlı • Sosyokültürel beklenti ve inançlar

  30. 15-19 yaş grubu evli veya beraberliği olan kadınlarda mevcut kontraseptif kullanım yüzdesi Ukrayna Arnavutluk Türkiye Moldova Cumh. Kazakistan BosnaHersek Modern yöntem Geleneksel yöntem Kırgızistan Türkmenistan Özbekistan Ermenis. Azerbaycan Tajikistan 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 Source:MICS,RHS, DHS 2000/2002/2003

  31. Türkiye’de Adolesanların Durumu • 2003 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırmasına göre; • 15-19 yaş grubundaki kadınların %8’inin doğurganlık davranışına başladığı anlaşılmaktadır. • Bu yaş grubundaki kadınlarda, doğurganlık davranışının, öğrenim düzeyinin artmasıyla birlikte azalma gösterdiği görülmektedir. • 15-19 yaş grubundaki evlenmiş kadınların sadece %37’si HIV/AIDS’i önlemenin bir yolu olduğuna inanmaktadır.

  32. YÜKSEK RİSKLİ DAVRANIŞLAR YETERLİ BİLGİ EKSİKLİĞİ YÖNTEMLERİN SÜREKLİ VE DÜZGÜN KULLANILMAMASI BEKLENMEDİK SPORADİK CİNSEL AKTİVİTE ACİL KONTRASEPSİYONDA BİLGİSİZLİK ADOLESANLARDA

  33. Gebelik ve CYBH önlemede en etkin yöntem Hiç cinsel beraberlik yok Sexual expression un diğer formlarını içerir Cinsel aktivite başlasada tüm ergenler için seçenek Yüksek motivasyon, bireysel-kontrol,kominikasyonve sosyal destek gerektirir MUTLAK ABSTİNENS

  34. Kanıtlar, cinsel abstinens kampanyalarının, ergenlerin ilk cinsel beraberliğini geciktirmekle birlikte, sexe ilk başladıklarında korunmasız cinsel ilişkinin arttığını göstermektedir. Tripp & Viner, 2005

  35. Coitus interruptus • Geri çekme • 74% etkin • Erkeklerin çoğu zamanı kontrol edemiyor • CYBH’dan korumaz • Ereksiyondaki penisten gelen az miktardaki semen dahi CYBH ve gebelikle sonuçlanabilir.

  36. ADOLESANLAR İÇİN UYGUN KONTRASEPTİF • ETKİNLİĞİ YÜKSEK • GÜVENLİ • YAN ETKİLERİ SINIRLI • UCUZ • YAYGIN • CİNSEL İLİŞKİDEN BAĞIMSIZ • UZUN ETKİLİ • GERİ DÖNÜŞÜMLÜ OLMALI

  37. KONTRASEPTİF YÖNTEMLER ACİL KONTRASEPSİYON ÇİFT YÖNTEM KULLANIMI POSTPARTUM VE POSTABORTİF KONTRASEPSİYON ADOLESAN KONTRASEPSİYON

  38. ADOLESAN KONTRASEPSİYONDA YENİLİKLER Yeni oral formulasyonlar Varolan ürünlerde yeni uygulamalar Hormonların vücuda yeni uygulama biçimleri Kanıtlanmış yöntemlere yeni bakışlar Eski ürünlerle ilgili yeni kavramlar

  39. Kontraseptif Yöntemlerin Birinci Yılda Kuramsal ve Gerçek Etkinlik Yüzdeleri

  40. Kontraseptif Uygunluk Kriterleri Kontraseptif yöntemlerin kimlere uygun olup olmadığı ile ilgili bilgiler, farklı yayınlarda farklı başlıklar altında veriliyor. "Endikasyonlar", "kimler kullanabilir"; "kontrendikasyonlar", "kimler kullanamaz", "kullanım için uyarılar" ve "rölatif kontrendikasyonlar", "önlem gerektiren durumlar"

  41. Aile planlaması programlarını desteklemek ve nitelikli hizmetleri güçlendirmek üzere kontraseptif kullanımı ile ilgili uygunlukkriterlerinin gözden geçirildiği uluslararası çalışmalar WHO tarafından 1994 yılında başlatılmıştır.

  42. WHO Kontraseptif Uygunluk Kriterlerinin Gelişme Kronolojisi • 1994 İki ayrı bilimsel grupta yürütülen toplam 21 ülke adına katılan uzmanların katılımı ile çalışmaların başlaması • 1996  İlk çalışmaların dökümantasyonlarının yayınlanması • 2000  Seçilmiş durumlarda kontraseptif kullanımının ağırlıklı olduğu çalışmaların derlenmesiyle 1996 yayınının güncellenmesi • Ekim 2003  İsviçre’de WHO merkezinde 35’ten fazla uzmanın kontraseptif uygunluk kriterleri rehberini geliştirmesi

  43. Uzman çalışma grubunun kontraseptif uygunluk kriterlerini geliştirirken göz önünde bulundurduğu kaynaklar • 1. Medline, Premedline, Popline ve /veya benzeri bibliyografik databaseler • 2. 1966'dan 2003'e kadar yayınlanmış ve tekrar değerlendirilmiş yayınlar • 3. Raporlanmış verilerin sistematik olarak tekrar değerlendirilmiş çalışmaları veya metaanalizleri (spesifik sağlık durumunda olan kadınların kontraseptif yöntem kullanımı ile ilgili sağlık durumundaki değişmeleri gösteren çalışmaların metaanalizi)

  44. WHO KATEGORİLERİ • 1.Kategori: Güvenle kullanılabilir-yöntem kullanımı için hiçbir sınırlama yok • 2.Kategori:Kullanılabilir- yöntem kullanımının olumlu yönleri, genel olarak teorik ve kanıtlanmış risklerden fazla (kararda diğer yöntem seçeneklerinin varlığı ya da izlem sıklığına dikkat edilmeli) • 3.Kategori:İlk seçenek değil -teorik ve kanıtlanmış riskler genel olarak olumlu yönlerinden fazla (karar diğer seçeneklerin varlığı/ulaşılabilirliği, yakın izleme olanakları ve durumun şiddeti değerlendirilerek verilmeli) • 4.Kategori:Kullanılmamalı- kabul edilemez sağlık riski

  45. ADOLESANLARA DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE KONTRASEPTİF SEÇENEKLER BARİYER YÖNTEMLER HORMON İÇEREN YÖNTEMLER A-ESTOJEN+PROGESTERON B-PROGESTERON RAHİM İÇİ ARAÇLAR FERTİLİTE BİLİNCİNE DAYALI YÖNTEMLER

  46. BARİYER YÖNTEMLER

  47. Servikal kap,diyafram,spermisid,kadın ve erkek kondomunu içerir Doğru ve düzenli kullanıldıklarında daha etkilidirler Tipik kullanımda gebelik oranları spermisitler için %21,condom için %12 dir Sistemik etkilerinin olmaması nedeni ile güvenlidirler Bariyer Yöntemler

  48. Kondom • Kondomlar, ince lateks kılıflardır. • Kuzu derisi ve poliüretandan üretilenler vardır. • 85-98% etkindir. CYBH için risk varsa korunma için kullanılır. CYBH korumasında diğer metodlarla kullanılır Ejekulasyonu geciktirebilir

  49. KONDOM KULLANIMI • Son KullanmaTarihi üzerinde yazan üretim tarihinden itibaren 5 yıldır. • Paket açarken tırnak ve dişle kondom yırtılabilir. • Penise takmadan açmayınız • Ereksiyonda penise takınız • Ucunda boşalma için 1-2 santim boşluk bırakılmalıdır. • Ejekulasyon sonrası çıkarırken kondom kenarlarından tutarak meni akmasını engelleyin • Su bazlı kayganlaştırıcı kullanınız

  50. Kondom KİMLER KULLANMAMALIDIR? Uterus prolapsusu Sistosel veya rektoseli olanlar Uterus retroversiyonu olanlar Tekrarlayan üriner sistem enfeksiyonu olanlar Spermisid ve lateks rubbere alerjisi olanlar

More Related