Rehberlik

1. Rehberlik

2. Çağdaş Eğitim Sisteminde Rehberlik • Çağdaş anlayışa göre eğitimin genel amacı: • Bedensel ve psikolojik olarak sağlıklı, topluma etkin bir şekilde uyabilen bireyler yetiştirmek

3. Çağdaş Örgün Eğitim Öğretim hizmetleri Öğrenci Kişilik Hizmetleri Yönetim hizmetleri Sağlık hizmetleri Sosyal yardım hizmetleri Sosyal ve kültürel hizmetler Rehberlik ve psikolojik danışma Özel eğitim ve özel yerleştirme

4. Öğretim hizmetleri • Öğrenciye bilgi ve beceri kazandırarak bilişsel güçleri geliştirmek

5. Yönetim hizmetleri • Öğretim ve öğrenci kişilik hizmetlerinin iyi bir şekilde yürütülmesi için gerekli personel, araç, gereç, vb. Sağlama ve programı yürütmekle yükümlü örgüt.

6. Öğrenci Kişilik Hizmetleri • Öğrencilerin faaliyetlerinden en etkili biçimde faydalanabilmeleri ve kendilerini her yönüyle bütün olarak geliştirmeleri için uygun ortan sağlamaya yönelik hizmetlerin tümü

7. ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ SAĞLIK HİZMETLERİ ÖZEL YETİŞTİRME HİZMETLERİ REHBERLİK HİZMETLERİ SOSYAL YARDIM HİZMETLERİ SOSYAL ve KÜLTÜREL HİZMETLER Öğrenci Kişilik Hizmetlerinin Kapsamı

8. Öğrenci Kişilik Hizmetleri SAĞLIK HİZMETLERİ • Sağlıkla ilgili önlemler alma • Sağlık eğitimi verme • Sağlık kontrolleri ve taramaları yapma • Tedavi hizmetleri

9. Öğrenci Kişilik Hizmetleri ÖZEL YETİŞTİRME HİZMETLERİ • Başarısızlığı giderici, yetiştirme kursları • Özel yetenekleri geliştirme çalışmaları • İhtiyaca göre gerekli hazırlıklar

10. Öğrenci Kişilik Hizmetleri SOSYAL YARDIM HİZMETLERİ • Parasal yardım hizmetleri (burs) • Ek görev iş bulma • Barınma hizmetleri (pansiyon, yurt) • Beslenme hizmetleri(yemekhane)

11. Öğrenci Kişilik Hizmetleri SOSYAL ve KÜLTÜREL HİZMETLER • Boş zaman eğitimi verme • Boş zamanları değerlendirme olanakları hazırlama • İlgilere göre çeşitli etkinlikleri planlama ve yürütme

12. Öğrenci Kişilik Hizmetleri REHBERLİK HİZMETLERİ • Psikolojik danışma hizmeti • Oryantasyon hizmeti • Bireyi tanıma hizmeti • Bilgi toplama ve yayma hizmeti • Yöneltme ve yerleştirme hizmeti • İzleme ve değerlendirme hizmeti

13. Öğrenci kişilik hizmetlerinin amacı: • Öğrencinin eğitim ortamından en yüksek düzeyde yarar sağlayabilmesi için gerekli imkanları hazırlamak • Bunun önünde var olan engelleri ortadan kaldırmak • Öğrenci kişilik hizmetleri, eğitim kurumlarında öğretim ve yönetim faaliyetlerinin amacına ulaşmasına yardımcı faaliyetlerdir

14. Öğrenci kişilik hizmetlerinin özellikleri • Profesyonel kişiler/bu konularda uzman kişiler önderliğinde yürütülür. • Bu kapsamdaki hizmetler, genel olarak eğitim süreci içindeki öğrencinin ihtiyaçlarını karşılamaya, öğretimi güçleştiren sorunları ortadan kaldırmaya yöneliktir. • Öğretim ve yönetim alanından ayrı bir hizmet alanıdır. • Öğrenci kişilik hizmetleri ve rehberlik hizmetleri sistemli ve sürekli örgütlü bir yönetim ister

15. Rehberlik ve Psikolojik Danışma • Rehberlik, psikolojik danışmadan daha geniş bir kavram ve uygulamadır. • Psikolojik danışma, rehberlik hizmetlerinin özünü ve merkezini oluşturmaktadır.

16. Rehberlik, seçimler ve uyum yapmada, problem çözmede bir kişinin diğerine verdiği yardımdır • Rehberlik, problem çözebilmesi, bağımsız hale gelebilmesi ve içinde yaşadığı toplumun sorumlu bir üyesi olabilmesi için bireye verilen yardım sürecidir • Rehberlik, demokratik ortam içinde bireyin kapasite ve yeteneklerini en uygun biçimde geliştirmeyi amaçlayan ve uzman kişilerce verilen tüm eğitim programının bir parçası olarak sunulan hizmetlerdir

17. Rehberlik, bireye kendini anlaması, çevredeki olanakları tanıması ve doğru kararlar vererek özünü gerçekleştirebilmesi için yapılan sistematik ve profesyonel yardım sürecidir • Rehberlik, bireye, kendini anlaması, problemlerini çözmesi, gerçekçi kararlar alması, kapasitelerini kendine en uygun düzeyde geliştirmesi, çevresine dengeli ve sağlıklı bir uyum yapması ve böylece kendini gerçekleştirmesi için uzman kişilerce verilen psikolojik yardımdır

18. REHBERLİĞİN AMACI BİREY Kendini anlama ve kabul etme Kendini tanıma Bulunduğu ortamı ve çevreyi tanıma Ben ne yapabilirim? Ne yapmalıyım? KENDİNİ GERÇEKLEŞTİRME SONAL AMAÇ

19. KENDİNİ GERÇEKLEŞTİRMEK; Kim olduğunu, neler yapabileceğini, neler yapması gerektiğini bilmektir. Ahlaki değerleri benimser, insanlara ve kendine saygı duymaktır. Zamanı iyi kullanır, değişime ve gelişime daima açık olmaktır. Çevresiyle iyi iletişim kurabilmektir. Olumlu ve olumsuz özelliklerini iyi bilmektir. “BEN” anlayışından çok; “BİZ” anlayışına sahip olmaktır…

20. Kendini gerçekleştirme Maslovv'un ihtiyaçlar hiyerarşisinin en üst basamağında yer alır. Kendini gerçekleştirme yaşam boyu süren bir süreçtir

21. Bu tanımlardan hareketle: • 1. Rehberlik bir süreçtir. • 2. Rehberlik bireye yardım etme işidir. • 3. Rehberlik yardımı bireye dönüktür. • 4. Rehberlik bilimsel ve profesyonel bir yardımdır. • 5. Rehberliğin esası bireyin kendini gerçekleştirmesine yardım etmektir.

22. Psikolojik danışma • Bireyin karar verme ve problem çözme ihtiyaçlarını karşılayarak gelişim ve uyumunu sürdürmesine yardımcı olmak amacıyla bireyle yüzyüze kurulan psikolojik yardım ilişkisidir • Yardımı alan kişiye “danışan”, yardımı verene de “psikolojik danışman” denir.

23. 23 Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerinin Amacı Madde 6 — Türk Eğitim Sisteminin genel amaçları çerçevesinde eğitimde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri temelde; öğrencilerin kendilerini gerçekleştirmelerine, eğitim sürecinden yetenek ve özelliklerine göre en üst düzeyde yararlanmalarına ve gizilgüçlerini en uygun şekilde kullanmalarına ve geliştirmelerine yöneliktir. Öğrencilere yönelik olarak düzenlenen her türlü rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bu amaçlar doğrultusunda bütünleştirilerek verilir.

24. REHBERLİK NE DEĞİLDİR? • Rehberlik çocuğun elinden tutup yürütmek, bütün ihtiyaçlarını karşılamak değildir. • Rehberlik öğrenciyi korumak, her sıkıntıdan kurtarmak, problemlerini çözmek için doğrudan yardım yapma değildir. • Rehberlik öğrenciye öğüt vermek, telkinde bulunmak, tavsiye yapmak değildir. • Rehberlik öğrencilere test uygulamak, anket yapmak, fiş doldurmak dosya tutmak gibi rutin işler değildir. • Rehberlik okulda disiplini sağlama, öğrencileri tehdit etme, kontrol altında bulundurma, onları yargılama işi değildir.

25. Rehberlik idarenin istek ve arzularını öğrencilere dayatmak, öğrenci ile okul idaresi arasında aracılık etmek işi değildir. • Rehberlik öğrencilerin devamsızlıklarını incelemek, karne yazmak sekreterlik yapmak değildir. • Rehberlik öğrenciyle ahbaplık etmek, sohbet yapmak, dertleşmek değildir. • Rehberlik bilgi vermek, ikna etmek inandırarak ve önderlik ederek çocukların davranışlarını etkilemek değildir. 

26. Rehberliğin Amacı • a)- Rehberlik öğrencinin kendisine yardım etmesi ağırlıklı çalışmalardır. • b)- Rehberlik öğrencinin kendisini tanıması ortaya koyması, kendi kararlarını kendisi vermesi, kendi hayatını kendisi yönlendirmesi ve sonuçlarında sorumlu olması işidir. • c)- Rehberlik isteklilik ve gönüllülüğe dayalı bir yardımdır. • d)- Rehberlikte öğrenci hakkında hazırlanan test, anket, bilgi toplama amaç değil, öğrencilere yardımcı olmak için kullanılan araçtır.

27. Rehberliğin Amacı (devam) • e)- Rehberlikte danışan öğrencilerin özellikleri ne olursa olsun, hasta olarak algılanmaz ve özelliklerine kişiliklerine saygı duyularak yürütülen çalışmalardır. • f)- Rehberlikte ilişkiler tek yönlü olmayıp, rehber ile öğrencinin karşılıklı saygı, hak, sorumluluk işbirliğine dayalı bir etkileşim ilişkisidir. • g)- Rehberlikte öğrenci hakkında edinilen bilgiler açık yakalama, tehdit etme baskı aracı olarak kullanılmayıp gizli ve özel her türlü bilgiler onun en verimli gelişimi için kullanılır ve gizli tutulur.

28. Rehberliğin Amacı (devam) • h)- Rehberlik öğrencinin karşılaştığı veya ileride karşılaşacağı problemler için öngörü kazandırmak, problemlere hazır hale getirmek, çözüm için beceri ve anlayış oluşturmaktır. • I)- Rehberlik bireyin benlik ve kişilik gelişimine yardımcı olmaktır. • j)- Rehberlik disiplin işi değildir. Yalnız öğrencilere her türlü uyumları için, program ve birlikte yaşama, bilmeden hatalara düşmemeye yönelik kurallar hakkında bilgi verilebilir.

29. Rehberliğin Amacı (devam) • k)- Rehberlik öğrencilerin her türlü eğitimi ve gelişimi için uygun ortam yaratmaktır. • l)- Rehberlik sadece sorunlu olan öğrencilerin problemlerinin çözümüne yardımcı olma, onlara bir takım hizmetler sunmayla sınırlı değildir. Önleyici, yönlendirici, uyum sağlayıcı, geliştirici, bütünleştirici,  aydınlatıcı fonksiyonlarıyla diğer öğrencilere de hitap etmektedir. • m)- Rehberlik sadece psikolojik danışma değildir, rehberlik aynı zamanda bir kişilik hizmetleri topluluğu olarak sağlık, sosyal kültürel v.b hizmetleri de içermektedir. 

30. Rehberliğin temel amacı; • Bireyin kendini gerçekleştirmesidir. • Yani bireyin her yönüyle potansiyelini sonuna kadar geliştirebilmesi, daha verimli ve mutlu bir düzeye ulaşabilmesidir.

31. REHBERLİĞİN DAYANDIĞI İLKELER • 1- Her birey seçme özgürlüğüne sahiptir, • 2- İnsan, saygıya değer bir varlıktır, • 3- Rehberlik hizmetlerinden yararlanmak isteğe bağlıdır. • 4- Rehberlik hayat boyu yararlanılabilecek bir hizmettir, • 5- Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde gizlilik esastır, • 6- Rehberlik tüm öğrencilere açık bir hizmettir,                  

32. 7- Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. • 8- Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde bireysel farklara saygı esastır. • 9- Rehberlik ve psikolojik danışma hem bireye hem de topluma karşı sorumludur. • 10-Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri ilgililerin işbirliği ile yürütülmelidir. 

33. Eğitim-Öğretim ve Rehberlik Arasındaki Farklılıklar • 1. Öğretim hizmetleri öğrencilerin bilişsel yeteneklerinin rehberlik, öğrencilerin duyuşsal yeteneklerine yardımcı olur. • 2. Öğretim, gruplara yönelik bir hizmettir. Rehberlik, doğrudan doğruya bireylere yönelik bir hizmettir. Bazı alanlarda rehberlik uygulamaların da grup süreçlerinden yararlanılsa da rehberliğin özünde bireye yardım esastır. • 3. Öğretim, bireye kendi dışında olup biten olaylar hakkında bilgi verir. Rehberlik, bireye kendini tanıma, kendine ve topluma yararlı ve uyumlu olmada gerekli davranış ve değerler geliştirmesine yardım eder.

34. 4. Rehberlik bireyin iç dünyasına öğretim kişinin dış dünyasına yöneltir. • 5. Rehberlik, hizmeti bireyin gönüllü olarak katılımını gerektirir. Öğretimde böyle bir gönüllülük söz konusu değildir. • 6. Öğretim konusu programlarla belirlenmiştir. Rehberliğin konusu bireyin özel gereksinimlerine yöneliktir.

35. 7. Öğretimde not verme, değerlendirme vardır. Oysa rehberlikte bu anlamda bir not verme ve değerlendirme yoktur. Rehberlikteki değerlendirme bireyin psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri yoluyla sağladığı gelişmenin yine ölçüt olarak bireyin kendisi alınarak değerlendirilmesidir. • 8. Eğitimde bir disiplin olgusu vardır. Belirlenen kurallara uyulmadığında öğrenciye ceza verilir. Oysa rehberlikte böyle bir disiplin anlayışı, ceza verme yoktur. • 9. Öğretim ve rehberlik bilimsel temellere dayanır.

36. Rehberliğin tarihsel gelişimi İlk rehberlik uygulamaları mesleki rehberliğe yönelik olarak başlamıştır. ABD’DEKİ GELİŞMELER Öğrencileri iş olanaklarından haberdar etmek anlamında ilk rehberlik denemesi 1895 yıllarında başlatılmıştır. • 1908 yılında Boston' da Frank Parsons ilk mesleki büroyu kurmuştur. • Parsons 1909 yılında “Meslek Seçimi” adlı kitabı yayınlamıştır. • 1913 yılında Amerikan eğitim sistemine dahil olmuştur.

37. 1915'te öğrencilere, öğretmenlere ve velilere meslekler hakkında bilgi vermek üzere "Baston İnformasyon Dairesi“nden sonra 1915'te "Boston Mesleki Rehberlik Dairesi" kurulmuştur. • Rehberlik hizmetleri öncelikle orta öğretimde başlamış sonra ilk ve yüksek öğretimi kapsayacak şekilde genişlemiştir.

38. İlk mesleki rehberlik kongresi 1910'da Boston da toplanmıştır. Ardından "Ulusal Mesleki Rehberlik Derneği " kurulmuştur. • 1958'de kabul edilen "Ulusal Savunma Eğitim Yasası" ile P.D.R. hizmetleri parasal desteğe kavuşmuştur. • 1950’lerde Amerika’da PDR alanındaki dernekleri çatısı altında toplayan Amerikan Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik Örgütü (American Personel and Guidance Ass.-APGA) kurulmuş ve bu alanda çalışacakların eğitim ve çalışma standartları oluşturulmuştur

39. Ülkemizde rehberliğin tarihçesi • Ülkemizde rehberlik çalışmaları 1950'li yıllarda başlamıştır. Bu yıllarda Amerikalı uzmanlar eğitim sistemimizde incelemeler yapmak üzere Türkiye'ye davet edilmiş, yaptıkları incelemeler sonucu raporlar hazırlayarak yeni uygulamaların başlatılmasını sağlamışlardır. • Ülkemizde Psikolojik Danışma ve Rehberlik (PDR) hizmetlerinin 50 yılı aşkın bir geçmişi bulunmaktadır. • 1950’li yıllarda kavram olarak Türk Eğitim Sistemine giren PDR hizmetleri, günümüzde yoğunlukla okul ortamında gerçekleştirilmekle birlikte, özellikle son yıllarda serbest olarak icrası ile Adalet, Sağlık ve Endüstri kurumlarında sunulması da giderek artmaktadır.

40. 1950’li yıllarda Türk-Amerikan işbirliği anlaşması kapsamında (Marshall Planı) ülkemize davet edilmiş olan Amerikalı uzmanların öncülüğünde bu alandaki ilk çalışmalar başlatılmıştır. • Bu uzmanlar eğitim sistemimizi inceleyerek aksaklıklar üzerine raporlar hazırlayıp yeni uygulamalar için konferanslar, seminerler düzenlemişler ve rehberlik alanında ilk pilot uygulamaları başlatmışlardır.

41. Bu arada ABD’ye gönderilmiş olan Türk Eğitimcileri de oradaki bilgi ve yaşantılarını, yurda döndüklerinde uygulama alanına sokarak rehberlik hizmetlerinin gelişmesine yardımcı olmuşlardır. • Türk eğitimciler arasında Prof. Dr. Feriha BAYMUR ve Prof. Dr. Hasan TAN ilk öncü çalışmaları yapanlardandır.

42. Başlangıç aşamaları içinde 1953–1954 yılında ilk defa Gazi Eğitim Enstitüsü, Pedagoji ve Özel Eğitim bölümleri ders programlarına Rehberlik dersinin konulması • ve 1955’de Ankara Demirlibahçe İlkokulunda ilk Rehberlik Merkezinin açılması sayılabilir.

43. 1960’dan sonra kalkınma planlarında ve Milli Eğitim Şura çalışmalarında özellikle “Yöneltme” hizmetleri esas eksen olmak üzere Rehberlik anlayışı ve hizmetlerine yer verildiği görülmektedir. • Bu anlayışla 8. Milli Eğitim Şurasında ortaöğretimin yeniden düzenlenmesi çerçevesinde 9. sınıfın “Yöneltme” sınıfı olması, gençlerin ilgi ve yeteneklerine uygun olan programlara yönlendirilip yerleştirilmesi, yatay ve dikey geçişlerin yapılması gibi kurallar ile rehberlik anlayışına uygun bir düzenlemeye gidildiğini görüyoruz.

44. Bu kararlar doğrultusunda Milli Eğitim Bakanlığı 1970–71 öğretim yılında 24 okulda rehberlik uygulamalarını resmen başlatmış ve her yıl bu sayıyı arttırmıştır • Nihayet 9. Milli Eğitim Şurasında alınan kararlar gereğince 1974–75 öğretim yılında bütün orta dereceli okullarda “yaygın” olarak rehberlik çalışmaları başlatılmıştır. • Türkiye’de PDR alanında çalışanlar, mesleki bir derneğe ise 1989 yılında kavuşmuştur.

45. Rehberliğin ortaya çıkmasını gerektiren gelişmeler: rehberliğin temelleri • Rehberliğin dayandığı temeller • A) PSİKOLOJİK TEMELLER • B) TOPLUMSAL (SOSYOLOJİK) TEMELLER • C) FELSEFİ TEMELLER

46. PSİKOLOJİK TEMELLER • Bireysel farklılıklar • Duyguların yaşamdaki önemi • Kişilik ve benlik gelişimine verilen önemin artması • Psikoloji ve psikometrideki gelişmeler

47. TOPLUMSAL (SOSYOLOJİK) TEMELLER • Kültür boşluğu • Yabancılaşma • Kuşak çatışması • Madde kötü kullanımını artması • Aile yapısında meydana gelen değişmeler • Kadının çalışma yaşamına katılması • İş yaşamındaki değişiklikler

48. FELSEFİ TEMELLER • Toplumda demokratik fikir ve düşüncelerin gelişmesi • Demokrasinin eğitime katkısı

49. Rehberlik modelleri • Parsonian model: • Bireylerin imcelenmesi • İşlerin çözümlenmesi • Bu iki kaynakdan alınan verilerin karşılaştırılıp eşleştirilmesi • Klinik yaklaşım:özellik-faktör modeli • Neden-sonuç ilşkisi üzerinde durur. Sorunların nedenini ortaya çıkarmanın çözüm için önemini vurgular. • Bireyin özelliklerini ortaya koymanın meslek seçiminde önemini kabul eder. Bu özellikleri testlerle ortaya koyabileceklerini savunurlar.

50. Rehberlik modelleri • Karar vermeye yardım süreci olarak rehberlik • Kriz yönelimli rehberlik yaklaşımı • İyileştirici-çare bulucu yaklaşım • Önleyici rehberlik yaklaşımı • Gelişimsel rehberlik