EMN Polska I emn.pl

1. WEWNĄTRZUNIJNA MOBILNOŚĆ OBYWATELI PAŃSTW TRZECICH KAROLINA ŁUKASZCZYK EMN Polska I www.emn.gov.pl

2. …cel badania • lepsze zrozumienie krajowych przepisów, polityk i praktyk, w tym rozpoznanie, które grupy obywateli państw trzecich trafiają w luki w dorobku prawnym UE, • zidentyfikowanie kluczowych wyzwań/przeszkód, które mogą wpływać na wewnątrzunijną mobilność obywateli państw trzecich związaną z pracą, • analiza zakresu dostępności statystyk dotyczących skali legalnej wewnątrzunijnej mobilności obywateli państw trzecich, • krytyczna analiza niektórych założeń kształtujących dotychczas przygotowywany dorobek prawny UE. EMN Polska I www.emn.gov.pl

3. FI NO 21 PAŃSTW WZIĘŁO UDZIAŁ W BADANIU ESM EE SE LV DK LT IE UK PL NL DE BE CZ LU SK AT RO HU FR SI BG IT ES PT GR CY MT

4. FI NO 6 PAŃSTW DOSTARCZYŁO PEŁNE STATYSTYKI ZA OKRES 2007-2011 EE SE LV DK LT 14 PAŃSTW POSIADA CZĘŚCIOWE DANE IE UK PL NL DE 1 PAŃSTWO NIE POSIADA ŻADNYCH DANYCH BE CZ LU SK AT RO HU FR SI BG IT ES PT GR CY MT

5. …skala zjawiska wewnątrzunijnej mobilności • liczba obywateli państw trzecich przemieszczających się z jednego państwa UE do drugiego jest relatywnie niska (DE – ok. 35 tys., Szwecja – ok. 2,5 tys.), • mobilność obywateli państw trzecich stanowi niewielki odsetek wewnątrzunijnej mobilności wszystkich cudzoziemców (1,2% - 8,7%) i jest proporcjonalnie mniejsza w porównaniu do mobilności obywateli UE, EMN Polska I www.emn.gov.pl

6. …skala zjawiska wewnątrzunijnej mobilności (2) EMN Polska I www.emn.gov.pl

7. …skala zjawiska wewnątrzunijnej mobilności (3) • tendencja wzrostowa, z kilkoma wyjątkami (największy wzrost w Niemczech i Wielkiej Brytanii), • cudzoziemcy – spoza krajów UE – bardziej skłonni migrować do kraju sąsiedniego, niezależnie od obowiązującego w nim języka urzędowego, • profil mobilnych obywateli państw trzecich: wykwalifikowani oraz wysoko wykwalifikowani, w wieku 25-44, głównie mężczyźni, • głównie obywatele Indii, Chin, państw Afryki Północnej oraz USA, • mobilni rezydenci długoterminowi UE → 0 - 3.3 tys. (najwięcej we Francji, Szwecji i Niemczech), EMN Polska I www.emn.gov.pl

8. …ułatwienia w zakresie wewnątrzunijnej mobilności dotyczą 6 kategorii cudzoziemców • ułatwienia w zakresie wewnątrzunijnej mobilności przysługują, w ramach dorobku prawnego UE, jedynie niektórym kategoriom obywateli państw trzecich: • członkowie rodzin obywateli UE, • rezydenci długoterminowi UE, • posiadacze „Niebieskiej Karty UE”, • studenci, • naukowcy, • pracownicy delegowani. • w przyszłości również: cudzoziemcy przeniesieni w ramach przedsiębiorstwa oraz migranci sezonowi, studenci i naukowcy. EMN Polska I www.emn.gov.pl

9. …kryteria w zakresie wjazdu i pobytu – przykłady ograniczeń i ułatwień • rezydenci długoterminowi UE w innym PCz: • Niemcy: wyłącznie środki na utrzymanie się i ubezpieczenie zdrowotne, • Niderlandy: brak konieczności ubiegania się o krajowy tytuł pobytowy, • Cypr: nieograniczony okres ważności krajowego zezwolenia pobytowego, Słowacja: krajowe zezwolenie wydawane na 5 lat, • Irlandia, Wlk. Brytania: brak jakichkolwiek ułatwień, • posiadacze Niebieskiej Karty UE w innym PCz: • zróżnicowany pułap wymaganego wynagrodzenia: 15 300 € (PL), 52 500 € (AT), • Niderlandy: brak konieczności ubiegania się o krajowy tytuł pobytowy, • Litwa: brak wymogu posiadania zezwolenia na pracę, • Irlandia, Wlk. Brytania: brak jakichkolwiek ułatwień, EMN Polska I www.emn.gov.pl

10. …kryteria w zakresie wjazdu i pobytu – przykłady ograniczeń i ułatwień (2) • naukowcy (pobyty powyżej 3 miesięcy): • CY, CZ, DE, EE, FR: wymóg podpisania nowej umowy z jednostką badawczą, • Czechy: dokumentacja medyczna i wypis z rejestru karnego, • Francja: wymóg posiadania minimalnych kwalifikacji, • Niemcy, Polska: deklaracja jednostki badawczej o pokryciu kosztów wydalenia, • Estonia: złożenie wniosku o wizę lub zezwolenie pobytowe w placówkach zagranicznych za granicą, • CZ, PL, SE: brak wymogu posiadania zezwolenia na pracę, EMN Polska I www.emn.gov.pl

11. …kryteria w zakresie wjazdu i pobytu – przykłady ograniczeń i ułatwień (3) • studenci: • PL: brak ograniczeń dot. typu studiów oraz okresu zamieszkania w 1 PCz, • wymagana dokumentacja – taka sama jak przy wjeździe z kraju spoza UE, • Cypr: obecność w innym PCzmoże być wzięta pod uwagę w procedurze legalizacyjnej • pracownicy delegowani: • AT, BE, CZ, FR, IE, IT, LV, LT, MT, NL, PL, SE, UK: brak wymogu posiadania zezwolenia na pracę, przy spełnieniu określonych warunków (pobyt do 3 miesięcy), • Grecja: wjazd na podstawie oddelegowania nie jest wliczany w kwoty imigracyjne • Czechy, Cypr: prawa do mobilności zrównane z prawami przyznanymi obywatelom UE EMN Polska I www.emn.gov.pl

12. …kryteria w zakresie wjazdu i pobytu – przykłady ograniczeń i ułatwień (4) • pozostałe grupy migrantów: • pracownicy transgraniczni: • BE, FR, DE, IE, IT: brak konieczności ubiegania się o zezwolenie pobytowe, • pracownicy sezonowi: • Austria: wyłącznieświadectwo odprawy celnej, • Finlandia: brak konieczności ubiegania się o zezwolenie pobytowe, • Włochy: wyłącznie zaraportowanie swojego pobytu pod groźbą kary, • Belgia (Flandria): brak testu rynku pracy, przyspieszona procedura wydania zezwolenia na pracę, EMN Polska I www.emn.gov.pl

13. …kryteria w zakresie wjazdu i pobytu – przykłady ograniczeń i ułatwień (5) • pozostałe grupy migrantów: • zawody regulowane: • Irlandia: historia migracyjna może być brana pod uwagę w procedurze legalizacyjnej, • Luksemburg: ułatwienia dot. uznawania kwalifikacji, • pracownicy wysoko wykwalifikowani (Austria, Niderlandy), • zawody deficytowe w danym PCz (Czechy), • przedsiębiorcy (Słowacja). EMN Polska I www.emn.gov.pl

14. …pozostałe ograniczenia • w zakresie dostępu do rynku pracy: • zasada preferencji pracowników UE/EFTA, • test rynku pracy, • roczne limity dotyczące migracji zarobkowych, • zezwolenie na pracę przypisane jednemu pracodawcy, określonej profesji, określonemu obszarowi geograficznemu, • w zakresie mobilności: • roczne limity dotyczące wjazdu, • w zakresie wynagrodzenia: • wyższa praca minimalna dla obywateli państw trzecich, • płaca minimalna dla migrantów długoterminowych, posiadaczy Niebieskiej Karty UE, naukowców, EMN Polska I www.emn.gov.pl

15. …pozostałe ograniczenia (2) • w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej: • minimalny kapitał zakładowy, • korzystność dla krajowej gospodarki, • plan wykonalności przedsięwzięcia i dowód rentowności działalności, • tworzenie nowych miejsc pracy, • określone środki na utrzymanie, • doświadczenie w prowadzeniu działalności, • znajomość języka, • określony dochód za ubiegły rok przy ubieganiu się o kolejne zezwolenie • w zakresie uznawalności wykształcenia: • długość i koszt procedury, • uciążliwe wymagania dot. niezbędnej dokumentacji EMN Polska I www.emn.gov.pl

16. …pozostałe ograniczenia (3) • w zakresie do świadczeń z systemu ubezpieczeń i pomocy społecznej • ograniczenie dostępu do świadczeń nieskładkowych, • niskie świadczenia, • ograniczenie do określonych kategorii cudzoziemców, • w zakresie prawa do łączenia rodzin: • ograniczenie dostępu do rynku pracy dla członków rodziny, • niskie zarobki w danym kraju, • brak programów integracyjnych. • koszt procedury o wydanie zezwolenia. EMN Polska I www.emn.gov.pl

17. …konkluzje • stopień, w którym transpozycja dyrektyw ułatwiła dostęp cudzoziemców do mobilności, wydaje się być niewielki, • nieliczne przepisy krajowe ułatwiające mobilność osób, których prawo do mobilności nie zostało uregulowane w dorobku prawnym UE, • regulacje kształtujące mobilność obywateli państw trzecich - pomiędzy przepisami krajowymi dot. wjazdu cudzoziemców bezpośrednio z kraju pochodzenia oraz bardzo korzystnymi warunkami dot. przemieszczania się obywateli UE, EMN Polska I www.emn.gov.pl

18. Dziękuję Państwu za uwagę! KAROLINA ŁUKASZCZYK Krajowy Punkt Kontaktowy Europejskiej Sieci Migracyjnej w Polsce e-mail:karolina.lukaszczyk@msw.gov.pl EMN Polska I www.emn.gov.pl