1 / 43

DE KNOPEN VAN HET VAK

DE KNOPEN VAN HET VAK. Nascholing Antwerpen 4 oktober 2004 Joke Maex. OPZET. Vergelijking oude – nieuwe leerplan - Een nieuwe visie op leren - Een nieuwe theologie - Een nieuwe godsdienstpedagogiek Illustratie vanuit een ‘in de kijker’ op www.godsdienstonderwijs.be.

misha
Download Presentation

DE KNOPEN VAN HET VAK

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. DE KNOPEN VAN HET VAK Nascholing Antwerpen 4 oktober 2004 Joke Maex

  2. OPZET • Vergelijking oude – nieuwe leerplan - Een nieuwe visie op leren - Een nieuwe theologie - Een nieuwe godsdienstpedagogiek • Illustratie vanuit een ‘in de kijker’ op www.godsdienstonderwijs.be

  3. EEN NIEUWE VISIE OP LEREN

  4. Oude opvatting van leren • Cognitivisme • Leerling als informatieverwerker • Cognitieve voorkennis en ontwikkeling • Productgericht: belang van kennisoverdracht volgens schema input–mentaal proces–output • Receptief en repetitief leren (productevaluatie) leerprocessen en leerresultaten

  5. Cognitivisme • Uitgangspunt: leerling als actieve informatie-verwerker (belang van mentale processen) • Doel: verwerken en integreren van informatie (kennisreproductie) en het kunnen toepassen in andere situaties (belang van basisinzichten) • Leeromgeving: goed gestructureerde lessen, aansluitend bij en voortbouwend op reeds opgedane kennis en ontwikkelingsfase

  6. Cognitivisme en onderwijs • Algemene doelstelling van onderwijs: “Onderwijzen heeft o.m. tot doel de leerlingen toe te rusten met de intellectuele capaciteiten om zelfstandig en kritisch de wereld en zichzelf te exploreren.” (J. Lowyck)

  7. CARTOON

  8. Nieuwe opvatting van leren • Constructivisme • Leerling als subject van eigen leerproces • Leren leren; begeleid zelfstandig leren; actief probleemoplossend leren; coöperatief leren • Procesgericht: kennis als proces van betekenis(d/re)constructie (schema: input-interpretatieve filter-output) • Het belang van voorkennis als leeromgeving (beginsituatie)

  9. Constructivisme • Uitgangspunt: leerling als interpretatief subject • Doel: aanwezige interpretatiekaders activeren, uitbreiden, corrigeren (kennis(d/re)constructie) informatieverwerving- en verwerking • Leeromgeving: klasgroep als hermeneutisch veld waar leerlingen van en aan elkaar kunnen leren, begeleid door leerkracht

  10. Constructivisme en onderwijs • Algemene doelstelling van onderwijs: “Leren is wezenlijk het koppelen van nieuwe informatie aan bestaande voorkennis; het is het construeren van representaties met behulp van reeds aanwezige representaties.” (W. van Walstijn)

  11. Verschuiving van de te leren inhoud naar het leren zelf

  12. CARTOON

  13. NIEUWE THEOLOGIE

  14. OUDE THEOLOGISCHE OPVATTING • Context van secularisering: groeiende kloof tussen ervaringen leerlingen – christelijke traditie • Mono-correlatie: subject als gericht op religiositeit (P. Tillich) • Uniperspectivistische hermeneutiek: harmonie- en continïteitsgedachte

  15. CARTOON

  16. NIEUWE THEOLOGISCHE OPVATTING • Schatplichtig aan de oude • Context van levensbeschouwelijke pluralisering en de-traditionalisering • Mens als levensbeschouwelijk wezen • Narratieve hermeneutiek: zelf en de ander (P. Ricoeur) • Multiperspectivistische hermeneutiek vanuit voorkeursoptie voor de christelijke traditie

  17. CARTOON

  18. Verschuiving van continuïteits- naar dis-continuïteitsgedachte met aandacht voor verhaal van de ander als uitdagend voor mijn verhaal

  19. EEN NIEUWE GODSDIENSTPEDAGOGIEK

  20. HERMENEUTISCH-COMMUNICATIEF • Narratieve identiteit • Klasgroep als hermeneutisch veld • Hermeneutische knooppunten • Hermeneutisch leerproces • Communicatie als constitutief voor het onderwijsleerproces

  21. HET OUDE LEERPLAN • Leerplan per jaar • Context van secularisering • Godsdienstonderricht als schoolvak • Exemplarisch onderricht • Existentiële catechese • Schoolcatechese als leren gelovend mens worden

  22. BASISDOELSTELLINGEN • Geen algemene basisdoelstelling • Geloofswaarheden van de kerk doorgeven • Vroomheidspraktijken en acten van geloof, hoop, liefde en berouw inoefenen • Bijbel en zijn invloed op wereldgeschiedenis inleiden • Theologisch reflecteren over geloof • Informeren over godsdiensten

  23. BASISDOELSTELLINGEN • Ruimte scheppen voor gelovend mensworden • Vertrouwd maken met de religieuze dimensie van het leven • Zich evangelisch engageren voor een betere wereld. doelstellingen zijn cognitivistisch geformuleerd, maar beperken zich niet tot cognitieve doelstellingen

  24. DE LEERLINGEN • Weinig homogene (christelijke) groep: sommigen vijandig, anderen onverschillig, velen rustig gelovend, enkelen geëngageerd • Continuïteit met geloofsopvoeding thuis • Subject in ontwikkeling (veel aandacht voor ontwikkelingspsychologie)

  25. DE LEERKRACHT • Getuigend/overtuigende gelovige (persoonlijke verkondiging van de christelijke traditie, belang v/d houding) • Informatieverstrekker (overdracht) met aan-dacht voor de zelfwerkzaamheid v/d leerling • Gelijkwaardige gesprekspartner • Evaluator (belang van de controle achteraf)

  26. STRUCTUUR • Hoofdlijn (normatief) en uitwerking • Hoofdlijn: optiek, samenvatting leerinhoud, overzicht en doelstellingen • Uitwerking: uitgewerkte beginsituatie, doel-stellingen, uit te werken leerstof (existentieel/ verdiepend/heils-historisch/engagerend) per leseenheid • Onderscheid eerste en tweede – derde graad

  27. THEOLOGIE EN PEDAGOGIE • Cognitivisme: sterke aandacht voor doelstellingen, leerstof aangepast aan doelstellingen, belang van evaluatie • Correlatie: belang van ervaringen van de leerlingen, existentieel gekoppeld aan de christelijke traditie in zijn volheid

  28. HET NIEUWE LEERPLAN • Raamplan • Context van radicale pluralisering, de-traditionalisering en nieuwe spiritualiteit • Belang van de dubbele beginsituatie • Narratieve benadering • Communicatief proces • Proces- en productevaluatie

  29. BASISDOELSTELLINGEN • Bewust worden en levensbeschouwelijk uitge-daagd weten door levensbeschouwelijke pluraliteit • Zinaanbod van christelijk geloof kennen en situeren in context van pluraliteit • Levensbeschouwelijke identiteitsvorming in dialoog met christelijke traditie en levens-beschouwelijke pluraliteit

  30. DE LEERLINGEN • Beginsituatie: kind van zijn/haar tijd • Christen, moslim, atheïst, bricoleur; gelovige (25,43%); ongelovige (37,94%); twijfelend gelovige (36,62%) • Actieve betrokkenheid in een interactief zingevingsproces • Informatiebron

  31. DE LEERKRACHT • Getuige als gelovige • Theologisch en pedagogisch specialist • Moderator van het levensbeschouwelijk interactieproces • Duizendpoot met nood aan ondersteuning

  32. STRUCTUUR • Doelstellingen: 3 normatieve basisdoelstelling-en voor het hele secundair onderwijs; kern-doelen per graad; terreindoelen per jaar • Terreinen of levendomeinen per graad; gekoppeld aan terreindoelen • Ingrediënten ter verrijking v/d leeromgeving • Wenken als suggesties

  33. THEOLOGIE EN PEDAGOGIE • Levensbeschouwelijke bedachtzaamheid: vorming van een persoonlijk levens-beschouwelijk interpretatiekader • Narratieve hermeneutiek: van de mens als religieus wezen naar de mens als inter-pretatief wezen en van een uni-perspectivistische naar een multi-perspectivistische hermeneutiek

  34. PRAKTIJKVOORBEELD In de kijker omtrent zelfdoding

  35. STRUCTUUR IDK • Beginsituatie • Hermeneutische knooppunten • Aanknopingspunten bij het leerplan • Achtergrondinformatie en basisliteratuur • Lesimpulsen • Didactische suggesties • Reacties en ervaringen collega’s

  36. STRUCTUUR V/E SCHOOL-CATECHETISCH PAKKET • Beginsituatie • Doelstellingen • Inhoudsselectie, basisideeën, structurerende inzichten (bordschema’s) • Didactische werkvormen • Leermiddelen • Toetsen en evaluatie

  37. BEGINSITUATIE • Belang van de maatschappelijke context • Aandacht voor onderwerp in de media • Aandacht voor verschillende godsdiensten en levensbeschouwingen • Aandacht voor jongeren

  38. HERMENEUTISCHE KNOOPPUTEN • Interpretatieconflicten: - maatschappelijk - theologisch - in de klas • Aansluiten bij aanwezig voorkennis

  39. AANKNOPING BIJ LEERPLAN • Aandacht voor de verschillende graden • Aandacht voor de verschillende richtingen • Trefwoorden

  40. ACHTERGRONDINFORMATIE EN BASISLITERATUUR • Bedoeld voor de leerkracht (expert) • Aansluiting bij hermeneutische knooppunten • Vanuit multiperspectivistisch-hermeneutisch oogpunt geselecteerd

  41. LESIMPULSEN EN DIDACTISCHE SUGGESTIE • Onderling gelinkt • Aandacht voor levensbeschouwelijke pluraliteit • Materiaal voor alle jaren en richtingen • Thematisch ingevuld • Theologisch en/of levenbetrokken

  42. REACTIES • Mogelijkheid tot posten van persoonlijke ervaringen • Vaak uitbreidende informatie • Eén van de vele gespreksfora

  43. BIBLIOGRAFIE • J. Maex, Een hermeneutisch-communicatief concept vakdidactiek godsdienst, in D. Pollefeyt (red.), Leren aan de werkelijkheid. Geloofs-communicatie in een wereld van verschil, Leuven, Acco, 2003, 67-80. • J. Maex, Bijbel en rituelen in het vak rooms-katholieke godsdienst: een probleem?, in P. Kevers & J. Maex, Toekomst voor verhalen en rituelen?,Leuven, 2005. (te verschijnen) • D. Pollefeyt, D. Hutsebaut, H. Lombaerts, M. Devlieger, A. Dillen, J. Maex, W. Smit, Godsdienstonderwijs uitgedaagd. Jongeren en (inter)-levensbeschouwelijke vorming in gezin en onderwijs, Leuven, Peeters, 2004. • D. Pollefeyt; H. Lombaerts, Hermeneutics and Religious Education, Leuven, Peeters, 2004. (in druk) • D. Pollefeyt, Uittocht en utopie. Een godsdienstpedagogiek voor een interreligieuze en interlevensbeschouwelijke wereld, L. Braekmans (red.), Het schoolvak godsdienst, Antwerpen, 2004 (in druk).

More Related