De eeuw van het oude

1. De eeuw van het oude Samenvatting Examen Nederlands Havo 2004 2e tijdvak

2. Om te beginnen Eerst lees je de tekst globaal

3. Om te beginnen Eerst lees je de tekst globaal, daarna lees je de tekst intensief .

4. Om te beginnen Eerst lees je de tekst globaal, daarna lees je de tekst intensief . En ja: dat kost tijd!! Veel leestijd. Voordat je ook maar een woord of zin op papier zet.

5. Om te beginnen Eerst lees je de tekst globaal, daarna lees je de tekst intensief . En ja: dat kost tijd!! Veel leestijd. Voordat je ook maar een woord of zin op papier zet. Want als het goed is, heb je die tijd.

6. Na het lezen van de tekst Ken je de tekst zo goed, dat je weet waar wat staat en …

7. Na het lezen van de tekst lees je de opdracht goed.

8. De opdracht Maak een goedlopende samenvatting in correct Nederlands van maximaal 180 woorden van de tekst De eeuw van het oude. Zorg ervoor dat je samenvatting begrijpelijk is voor iemand die de oorspronkelijke tekst niet kent. Uit je samenvatting moet duidelijk worden: • hoe men vandaag de dag tegen het verschijnsel ‘oud’ en ‘jong’ aankijkt, welke ontwikkeling wordt verwacht en welk probleem zich daarbij voordoet; • welke belangrijke veranderingen zich in het denken over het verschijnsel ‘oud’ hebben voorgedaan in de loop der tijd; • welke paradox zich voordoet met betrekking tot het verschijnsel ‘oud’ en welke maatschappelijke problemen daaruit zouden kunnen voortvloeien; • hoe deze maatschappelijke problemen kunnen worden voorkomen

9. 4 verschillende opdrachten dus: maak 4 alinea’s!

10. Alinea 1 (1e punt) A. hoe men vandaag de dag tegen het verschijnsel ‘oud’ en ‘jong’ aankijkt, B. welke ontwikkeling wordt verwacht en C. welk probleem zich daarbij voordoet;

11. Alinea 2 (2e punt) D. welke belangrijke veranderingen zich in het denken over het verschijnsel ‘oud’ hebben voorgedaan in de loop der tijd;

12. Alinea 3 (3e punt) E. welke paradox zich voordoet met betrekking tot het verschijnsel ‘oud’ F. en welke maatschappelijke problemen daaruit zouden kunnen voortvloeien;

13. Alinea 4 (4e punt) G. hoe deze maatschappelijke problemen kunnen worden voorkomen.

14. Na het lezen van de opdracht gaan we de inhoud van die vier alinea’s (de vier punten) eens nader bekijken.

15. Alinea 1 A. hoe men vandaag de dag tegen het verschijnsel ‘oud’ en ‘jong’ aankijkt, B. welke ontwikkeling wordt verwacht en C. welk probleem zich daarbij voordoet;

16. Alinea 1, 1e vraag: A A. hoe men vandaag de dag tegen het verschijnsel ‘oud’ en ‘jong’ aankijkt,

17. Alinea 1, 1e vraag: A • hoe men vandaag de dag tegen het verschijnsel ‘oud’ en ‘jong’ aankijkt, LET OP: er staat ‘oud’ en ‘jong’, niet ‘oud en jong’, dus begin je antwoord met: Vandaag de dag kijkt men aan tegen oud… en jong …

18. Begin van alinea 1 (A): Vandaag de dag kijkt men aan tegen oud… en jong …

19. 1 Oud. Oud en der dagen zat. Wie durft er nog trots op te zijn dat iets oud is, dat hij of zij zélf oud is? Natuurlijk, we koesteren onze oude schilderijen en onze oude boerderijen, we zwelgen nostalgisch in onze oude Gouden Eeuw. En de historische feesten, waarbij even in de Middeleeuwen gegriezeld of Romeintje gespeeld kan worden, mogen zich in de belangstelling van het grote publiek verheugen. Het verleden, het oude en voorbije, wordt in ere gehouden, al was het maar voor de toeristen-industrie. Nederlanders gaan graag naar Rome om het Forum te bezoeken; omgekeerd komen Italianen echt niet naar Nederland om een treurigstemmende nieuwbouwwijk in Zoetermeer-Oost te bekijken. 2 Maar voor het overige? Voor het overige staat ‘oud’ al snel voor achterlijk en achterhaald. Een oude gedachte, een oude opvatting, een oude methode van lesgeven, een oude manier om een bedrijf te runnen? Ajakkes, nee! Oude Politiek, er schijnt sinds het volksopstootje bij de verkiezingen van vorig jaar niets gruwelijkers te zijn dan dat. Kennis en ervaring zijn uit: hoe minder je van vroeger weet, hoe minder je ook door al die kennis gehinderd kunt worden bij het onbevangen beoordelen van de problemen van de maatschappij. Zoek in de juiste alinea’s naar de kernzinnen. En het antwoord van de eerste vraag staat in de eerste alinea’s!

20. 1 Oud. Oud en der dagen zat. Wie durft er nog trots op te zijn dat iets oud is, dat hij of zij zélf oud is? Natuurlijk, we koesteren onze oude schilderijen en onze oude boerderijen, we zwelgen nostalgisch in onze oude Gouden Eeuw. En de historische feesten, waarbij even in de Middeleeuwen gegriezeld of Romeintje gespeeld kan worden, mogen zich in de belangstelling van het grote publiek verheugen. Het verleden, het oude en voorbije, wordt in ere gehouden, al was het maar voor de toeristen-industrie. Nederlanders gaan graag naar Rome om het Forum te bezoeken; omgekeerd komen Italianen echt niet naar Nederland om een treurigstemmende nieuwbouwwijk in Zoetermeer-Oost te bekijken. 2 Maar voor het overige? Voor het overige staat ‘oud’ al snel voor achterlijk en achterhaald. Een oude gedachte, een oude opvatting, een oude methode van lesgeven, een oude manier om een bedrijf te runnen? Ajakkes, nee! Oude Politiek, er schijnt sinds het volksopstootje bij de verkiezingen van vorig jaar niets gruwelijkers te zijn dan dat. Kennis en ervaring zijn uit: hoe minder je van vroeger weet, hoe minder je ook door al die kennis gehinderd kunt worden bij het onbevangen beoordelen van de problemen van de maatschappij. Zoek in de juiste alinea’s naar de kernzinnen

21. Begin van alinea 1 (A): Vandaag de dag kijkt men aan tegen oud… staat ‘oud’ al snel voor achterlijk en achterhaald en jong …

22. Begin van alinea 1 (A): Vandaag de dag staat oud al snel voor achterlijk en achterhaald en jong …

23. En wat zegt de tekst over ‘jong’? 3 Jong en nieuw: dat zijn de trefwoorden waardoor in deze flitsende tijden de harten sneller gaan kloppen. Jong staat voor spannend en dynamisch, voor verandering, voor het zoeken van nieuwe uitdagingen en het verbreden van de horizon. Nu nog nieuwer! Volledig vernieuwd! Dat schreeuwen niet alleen de wasmiddelenfabrikanten van de daken, maar ook de politici. 4 Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst, en dus wil iedereen jong lijken, en wat oud is, moet daarom zo jeugdig mogelijk worden verpakt. Ook degenen die niet meer zo jong zijn, kleden zich jong, gedragen zich jong en hun taalgebruik passen zij eveneens aan dat van de jongeren aan. Veelzeggend is de opeenvolgende reeks termen die in de afgelopen decennia werden gehanteerd: ouden van dagen, bejaarden, zestigplussers, ouderen, senioren. De jeugd bleef daarentegen gewoon de jeugd. Elke nieuwe term moest vergeefs verhullen wat de vorige evenmin verhullen kon: het feit dat het leven eindig is en mensen van zeventig nu eenmaal gemiddeld wat dichter bij de dood staan. Vraag niet naar de leeftijd van een vrouw, en als je die moet raden, gok dan altijd laag, want zij is dodelijk beledigd als je vijftig zegt, terwijl ze pas negenenveertig is.

24. En wat zegt de tekst over ‘jong’? 3 Jong en nieuw: dat zijn de trefwoorden waardoor in deze flitsende tijden de harten sneller gaan kloppen. Jong staat voor spannend en dynamisch, voor verandering, voor het zoeken van nieuwe uitdagingen en het verbreden van de horizon. Nu nog nieuwer! Volledig vernieuwd! Dat schreeuwen niet alleen de wasmiddelenfabrikanten van de daken, maar ook de politici. 4 Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst, en dus wil iedereen jong lijken, en wat oud is, moet daarom zo jeugdig mogelijk worden verpakt. Ook degenen die niet meer zo jong zijn, kleden zich jong, gedragen zich jong en hun taalgebruik passen zij eveneens aan dat van de jongeren aan. Veelzeggend is de opeenvolgende reeks termen die in de afgelopen decennia werden gehanteerd: ouden van dagen, bejaarden, zestigplussers, ouderen, senioren. De jeugd bleef daarentegen gewoon de jeugd. Elke nieuwe term moest vergeefs verhullen wat de vorige evenmin verhullen kon: het feit dat het leven eindig is en mensen van zeventig nu eenmaal gemiddeld wat dichter bij de dood staan. Vraag niet naar de leeftijd van een vrouw, en als je die moet raden, gok dan altijd laag, want zij is dodelijk beledigd als je vijftig zegt, terwijl ze pas negenenveertig is.

25. Begin van alinea 1 CA): Vandaag de dag staat ‘oud’ al snel voor achterlijk en achterhaald en jong …Jong staat voor spannend en dynamisch

26. Begin van alinea 1 (A): Vandaag de dag staat oud al snel voor achterlijk en achterhaald en jong voor spannend en dynamisch.

27. Begin van alinea 1 (A): Vandaag de dag staat oud al snel voor achterlijk en achterhaald en jong voor spannend en dynamisch. Het kan misschien nog iets korter:

28. Begin van alinea 1 (A): Tegenwoordig staat oud al snel voor achterlijk en achterhaald en jong voor spannend en dynamisch.

29. En wat zegt het antwoordmodel?

30. Het antwoordmodel: (hoe men vandaag de dag tegen het verschijnsel ‘oud’ en ‘jong’ aankijkt) A • ‘Oud’ staat (doorgaans) (al snel) voor achterlijk/achterhaald / Kennis en ervaring zijn ‘uit’ 1 • tegenwoordig / vandaag de dag / in onze tijd / in onze samenleving 1 • ‘Jong’ en ‘nieuw’ is ‘in’ / staat voor spannend/dynamisch / voor vooruitgang 1

31. Tegenwoordig staat oud al snel voor achterlijk en achterhaald en jong voor spannend en dynamisch. A (3) • ‘Oud’ staat (doorgaans) (al snel) voor achterlijk/achterhaald / Kennis en ervaring zijn ‘uit’ 1 • tegenwoordig / vandaag de dag / in onze tijd / in onze samenleving 1 • ‘Jong’ en ‘nieuw’ is ‘in’ / staat voor spannend/dynamisch / voor vooruitgang 1 Onze tekst: Antwoordmodel:

32. Herinnering: in alinea 1 moesten drie punten komen. A. hoe men vandaag de dag tegen het verschijnsel ‘oud’ en ‘jong’ aankijkt, B. welke ontwikkeling wordt verwacht en C. welk probleem zich daarbij voordoet;

33. Alinea 1, punt B B. welke ontwikkeling wordt verwacht

34. Alinea 1, punt B B. welke ontwikkeling wordt verwacht De ontwikkeling die wordt verwacht is… of direct korter: Men verwacht dat …

35. Alinea 1, punt B B. welke ontwikkeling wordt verwacht Men verwacht dat …

36. Je zoekt nu in de volgende alinea(’s) Alinea 1, 2, 3 en 4 had je al gehad, dus:

37. Je zoekt nu in de volgende alinea(’s) naar een ontwikkeling die men verwacht 5 De twintigste eeuw was in het Westen de eeuw van de jongeren, maar er is reden om aan te nemen dat de eenentwintigste die van de ouderen zal zijn. Van hen zijn er de komende decennia namelijk steeds meer. Jeugd wordt straks in Europa schaars, en wie niet op grote schaal jeugd van elders wil importeren, moet zich instellen op een vergrijsde maatschappij. De toekomst is niet aan het skateboard maar aan de rollator. De ouderen zullen zich minder makkelijk als uitgerold aan de kant laten schuiven.

38. Je zoekt nu in de volgende alinea(’s) naar een ontwikkeling die men verwacht 5 De twintigste eeuw was in het Westen de eeuw van de jongeren, maar er is reden om aan te nemen dat de eenentwintigste die van de ouderen zal zijn. Van hen zijn er de komende decennia namelijk steeds meer. Jeugd wordt straks in Europa schaars, en wie niet op grote schaal jeugd van elders wil importeren, moet zich instellen op een vergrijsde maatschappij. De toekomst is niet aan het skateboard maar aan de rollator. De ouderen zullen zich minder makkelijk als uitgerold aan de kant laten schuiven.

39. Alinea 1, punt B B. welke ontwikkeling wordt verwacht Men verwacht dat … er is reden om aan te nemen dat de eenentwintigste die van de ouderen zal zijn

40. Alinea 1, punt B B. welke ontwikkeling wordt verwacht Men verwacht dat de eenentwintigste eeuw de eeuw van de ouderen zal zijn.

41. B. welke ontwikkeling wordt verwacht Men verwacht dat de eenentwintigste eeuw de eeuw van de ouderen zal zijn. Antwoordmodel: (verwachte ontwikkeling) B (2 ) • De eenentwintigste eeuw zal (naar het zich laat aanzien) de eeuw van de ouderen zijn / De samenleving/Europa zal vergrijzen / Het aantal ouderen zal (relatief) toenemen / Het aantal jongeren zal (relatief) afnemen / wordt schaars 1 Alinea 1, punt B

42. Alinea 1, punt C C. welk probleem zich daarbij voordoet;

43. Alinea 1, punt C C. welk probleem zich daarbij voordoet; Het volgende probleem doet zich daarbij voor:

44. Je zoekt nu in de volgende alinea(’s) naar een probleem dat zich daarbij voordoet 6 Door de huidige overwaardering van nieuw en jong lijkt de samenleving mentaal nog niet goed voorbereid op die onvermijdelijke vergrijzing. De grote vraag is namelijk welk effect dit toenemende getalsmatige overwicht van ouderen in cultureel opzicht zal hebben. Wat wordt het ijkpunt en criterium? Wordt jeugdigheid door de toenemende schaarste aan echte jeugd nog gewilder? Of zal in plaats van de diskjockey van de Amsterdamse club iT de dia-avondpresentator uit het Willem Dreeshuis sterallures verwerven? Wordt oud de nieuwste trend? Nu nog ouder! Volledig verouderd! Welke pr-functionaris durft deze slogan straks als eerste aan? Zal de belangrijkste mentale vernieuwing van de komende decennia niet juist blijken te zijn dat de waardering voor het oude in het Westen weer terugkomt?

45. Je zoekt nu in de volgende alinea(’s) naar een probleem dat zich daarbij voordoet 6 Door de huidige overwaardering van nieuw en jong lijkt de samenleving mentaal nog niet goed voorbereid op die onvermijdelijke vergrijzing. De grote vraag is namelijk welk effect dit toenemende getalsmatige overwicht van ouderen in cultureel opzicht zal hebben. Wat wordt het ijkpunt en criterium? Wordt jeugdigheid door de toenemende schaarste aan echte jeugd nog gewilder? Of zal in plaats van de diskjockey van de Amsterdamse club iT de dia-avondpresentator uit het Willem Dreeshuis sterallures verwerven? Wordt oud de nieuwste trend? Nu nog ouder! Volledig verouderd! Welke pr-functionaris durft deze slogan straks als eerste aan? Zal de belangrijkste mentale vernieuwing van de komende decennia niet juist blijken te zijn dat de waardering voor het oude in het Westen weer terugkomt?

46. Alinea 1, punt C C. welk probleem zich daarbij voordoet; Het volgende probleem doet zich daarbij voor:lijkt de samenleving mentaal nog niet goed voorbereid op die onvermijdelijke vergrijzing

47. Alinea 1, punt C C. Het probleem is dat de samenleving mentaal niet goed voorbereid lijkt op die onvermijdelijke vergrijzing.

48. C. Het probleem is dat de samenleving mentaal niet goed voorbereid lijkt op die onvermijdelijke vergrijzing. (probleem) C (2) • De maatschappij lijkt nog niet goed voorbereid op de naderende vergrijzing 1 • in mentaal opzicht 1 Alinea 1, punt C

49. Alinea 1 (punt A, B, C) Tegenwoordig staat oud al snel voor achterlijk en achterhaald en jong voor spannend en dynamisch. Men verwacht dat de eenentwintigste eeuw de eeuw van de ouderen zal zijn. Het probleem is dat de samenleving mentaal niet goed voorbereid lijkt op die onvermijdelijke vergrijzing.

50. Alinea 1 kan misschien nog iets korter: Tegenwoordig staat oud al snel voor achterlijk en achterhaald en jong voor spannend en dynamisch. Men verwacht dat de eenentwintigste eeuw de eeuw van de ouderen zal zijn. Het probleem is dat de samenleving daarop mentaal niet goed voorbereid lijkt.