270 likes | 805 Views
Rim u doba carstva. Principat (30.p.n.e.-284.). Principat je prikrivena ili umerena monarhija; postoji privid republikanskih institucija Začetnik principata je Oktavijan On je bio princeps , što u prevodu znači “prvi senator”, odatle naziv principat
E N D
Principat (30.p.n.e.-284.) • Principat je prikrivena ili umerena monarhija; postoji privid republikanskih institucija • Začetnik principata je Oktavijan • On je bio princeps, što u prevodu znači “prvi senator”, odatle naziv principat • Senat mu je 27.god. p.n.e. dodelio titulu Augustus (Avgust), što znači “uzvišeni”
Formalne osnove vlasti • Doživotna konzulska ovlašćenja (davala su mu komandu nad vojskom i provincijama) • Doživotna tribunska ovlašćenja (davala su mu najvišu gradjansku vlast)
Avgustova unutrašnja politika • Reforma Senata (iz njega su isključeni svi oni koji nisu bili dostojni titule senatora) • U vršenju vlasti se oslanjao na dobro plaćene činovnike iz aristokratskih slojeva- birokratiju • Popularnost je stekao držeći se čuvene izreke: “hleba i igara” (najsiromašnijim Rimljanima je delio besplatno žito i priredjivao je gladijatorske borbe • Osnovao je pretorijansku gardu, kao vrstu lične garde, u njoj su služili samo podanici iz Italije
Avgustova spoljna politika • Dovršio je osvajanje Španije • Vlast na Balkanskom poluostrvu je proširio do Dunava • Težak poraz u ratu sa Germanima; pokušao je da proširi vlast Rima istočno od Rajne, ali je rimska vojska pretrpela težak poraz od Germana u Teutoburškoj šumi 9.god. • Početkom naše ere rimska vlast se proteže linijom Rajna-Dunav-Eufrat
Naslednici-dinastija Julijevaca-Klaudijevaca • Oktavijan Avgust bio je osnivač dinastije Julijevaca-Klaudijevaca • Tiberije (14-37) učvrstio je poredak koji je uspostavio Oktavijan; u vreme njegove vladavine je na krst razapet Isus Hrist • Kaligula (37-41) istočnjačke monarhije je smatrao idealnim državama, prezirao je Senat (u Senat je uveo svog konja i proglasio senatorom)
Klaudije (41-54) osvojio je Britaniju 43.god. • Neron (54-68) u napadu ludila ubio je majku, ženu i svog učitelja filozofa Seneku • Navodno je zapalio Rim da bi dobio inspiraciju za pisanje novog epa, sličnog Ilijadi
Dinastija Flavijevaca • Smrću Nerona kraj dinastije Julijevaca-Klaudijevaca • Tokom 68.god. gradjanski rat • Pobednik je 69.god. car Vespazijan-osnivač dinastije Flavijevaca • Ugušio je veliki ustanak Jevreja (66-71); podigao je čuveni rimski Koloseum
Poslednji period uspona • Poslednji period uspona carstva, kraj 1. i prva polovina 2.veka, za vreme vladavine careva Trajana i Hadrijana, iz dinastije Antonina • Trajan (98-117) je poslednji rimski car, koji je proširio granice Rima; osvojio je Dakiju (Rumunija) i Mesopotamiju • Hadrijan (117-138) posvetio se odbrani granica carstva; u Britaniji je sagradio čuveni Hadrijanov zid • Karakalin edikt iz 212.god.: Svi slobodni stanovnici rimskog carstva dobili su rimsko gradjansko pravo.
Dominat (284-476) • 284.god. za cara je postavljen Dioklecijan. On je ukinuo principat i carstvo pretvorio u apsolutnu i neograničenu monarhiju-dominat, uzor su mu bile istočnjačke despotije • On je bio dominus-gospodar
Tetrarhija • Tetrarhija ili četvorovlašće: Dioklecijan je vladao u istočnom delu carstva, u Nikomediji; a sebi je odredio savladara u zapadnom delu carstva (car Maksimijan u Mediolanumu) sa titulama avgusta • Oba “avgusta” su zatim imenovali svoje savladare “cezare” Dioklecijan Galerija (Sirmijum) a Maksimijan Konstancija Hlora (Trijer) • Jedan čovek nije mogao kontrolisati ogromno carstvo, to je bio razlog za uvodjenje tetrarhije; zato su cezari izabrali prestonice u blizini granica carstva • Posledice: Rim je izgubio svoj značaj, nijedan vladar ga nije izabrao za prestonicu, status Italije je izjednačen sa ostalim provincijama
Dioklecijanova vladavina • Pokušao je da obnovi staru rimsku religiju, zato je proganjao sve religije i kultove koji su došli sa Istoka • Posebno je proganjao hrišćanstvo, sproveo je poslednji veliki progon hrišćana • 305.god. je napustio vlast i povukao se u svoju palatu u Splitu.
Konstantin • Nakon Dioklecijanovog povlačenja sa vlasti usledio je gradjanski rat, iz kojeg je kao pobednik izašao car Konstantin ž • Ukinuo je tetrarhiju i postao jedini vladar • U periodu dominata težište carstva se premešta na istok • Uzroci: istočne provincije su bile ekonomski razvijenije i gušće naseljene; istočne provincije su bile izložene napadima varvara, koji su prelazili na Balkan preko Dunava; Persija obnavlja u 3.veku svoju moć pod novom dinastijom Sasanida
Osnivanje Konstantinopolisa • Navedene okolnosti su Konstantina navele da na istoku osnuje novu prestonicu • Konstantinopolis je osnovan na evropskoj obali Bosfora, moreuza koji spaja Mramorno i Crno more, na mestu nekadašnje grčke kolonije Vizanta. • Grad je svečano otvoren 330.god. Zvali su ga “Novi Rim”. • Grad se našao na raskrsnici trgovačkih puteva izmedju Evrope i Azije i Sredozemlja i Crnog mora