SKARBY NA BURSZTYN0WYM SZLAKU

1. SKARBY NA BURSZTYN0WYM SZLAKU

2. SPIS TREŚCI 1. Kościół św. Jana Chrzciciela - Architektura 2. Żółw błotny – pomnik przyrody 3. Stanisław Wanarski – Postać historyczna 4. Zofia i Marian Rzepeccy – Postać żyjąca 5. Mach - Muzyka 6. Herody – Boże Narodzenie 7. Duch Bieluch – Dzieło sztuki 8. Prażocha (potrawa kulinarna) – Życie społeczne 9. Pawłów od strony północnej – Punkt widokowy 10. Jarmark Pawłowski – Skarb specjalny

3. Kościół św. Jana Chrzciciela – Architektura Pierwszy kościół drewniany wybudowany w Łyszczu pw. św. Marcina przeniesiony przed 1531r. do Pawłowa, spalił się w 1650 r. Następny wzniosła rodzina Rejów ( ok. 1670). Trzecia z kolei świątynię drewnianą wybudowano w 1744 r. W 1912 r. przeniesiono ją do Lublina-Bronowic. Obecny kościół murowany, wybudowany w latach 1909-1912, pw. św. Jana Chrzciciela wg projektu arch. Stefana Szyllera ( budował arch. Dzieńkowski z Warszawy). Konsekrował go bp F. Jaczewski 28.07.1912 r. W 1915 r. kościół został zniszczony - spalił się dach i wieża, po I wojnie światowej odrestaurowany, malowany wewnątrz w 1947 r.; w 1973 i 1975 r. renowacja dachu i wieży. Budynek murowany, 1-nawowy, neogotycki, ołtarz główny drewniany ( T. Turowicz, Chełm 1913). W ołtarzu figura MB Różańcowej i na zasuwie św. Jana Chrzciciela. Ołtarzy bocznych - 5: po prawej - z obrazami MB Częstochowskiej, św. Antoniego, MB z Dzieciątkiem z XVII w. przeniesiony z dawnego kościoła unickiego, restaurowany i przemalowany w Moskwie w 1895 r. Po lewej - Ukrzyżowania, Matki Bożej. Ołtarze stylem dostosowane do kościoła. Na chórze 11-głosowe organy, liczące ok. 200 lat, renowacja w 1925 i 1974 r. Przy prezbiterium 2 zakrystie, nad nawą wieżyczka na sygnaturkę, na frontonie kościoła duża wieża. Obok kościoła dzwonnica z 3 dzwonami odlanymi w 1968 r., w tym samym roku poświęcił je bp P. Kałwa. Miejsce: ul. Szkolna 1522-172 Pawłów

5. Żółw błotny - Pomnik przyrody   Gatunek gada z rodziny żółwi błotnych z podrzędu żółwi skrytoszyjnych. Jedyny rodzimy gatunek żółwia żyjący w Polsce, a żyje w środowisku naturalnym nawet powyżej 120 lat.  Karapaks barwy oliwkowo-brązowej , jest średnio wypukły, pokrywają go gładkie, regularne rogowe tarcze. Na każdej większej tarczy rozchodzą się promieniście od jednego punktu żółte kreski. Plastron pokryty dużymi nieregularnymi jasnymi plamami jest dobrze wykształcony, u samców środkowa część nieco wklęsła. Głowa, szyja i odnóża pokryte licznymi małymi żółtymi plamkami. Zdarzają się okazy czarne i bezplamiste. Źrenice oczu okrągłe. Samce mają z reguły tęczówkę rudopomarańczową lub brązową, a samice mają oczy upstrzone żółtymi plamkami z niekiedy całkiem żółtą tęczówką. Jest gatunkiem nizinnym, a jego środowiskiem jest woda, którą opuszczają tylko samice dla złożenia jaj. Zamieszkuje nieduże, zarastające jeziorka, leśne oczka wodne, bagna, gęsto zarośnięte i trudno dostępne starorzecza, duże stawy oraz wolno płynące rzeczki z gęstą roślinnością. Większość czasu spędza w wodzie, ale oddycha powietrzem atmosferycznym przy pomocy płuc. Pod powierzchnią wody może przebywać nawet do jednej godziny. Jest bardzo płochliwy, doskonale pływa, nurkuje, widzi oraz wyczuwa zbliżającego się intruza, stąd bardzo trudno go spotkać. Kiedy nie jest płoszony, lubi wychodzić z wody i wygrzewać się na słońcu. Zimuje zagrzebany głęboko w mule na dnie zbiornika wodnego przez około 5 miesięcy. Ze snu budzi się w kwietniu lub maju, w zależności od pogody. Miejsce: Pawłów, ścieżka dydaktyczna - Kotlina Pawłowa, stanowisko V - Stawy rybne.

7. Stanisław Wanarski - Postać historyczna Porucznik Wanarski Stanisław Teofil - Kombatant, biorący udział w Pacyfikacji Pawłowa, Członek klubu Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari. 21.12.2006r. otrzymał nominację na stopień kapitana. Miejsce: Pawłów

8. Zofia i Marian Rzepeccy – Postać żyjąca Drewniane beczki i inne wyroby bednarskie wytwarza się w Rejowcu Fabrycznym. To właśnie tutaj powstała w 1993 r. niewielka firma rodzinna Państwa Zofii i Mariana Rzepeckich, która z sukcesem reaktywowała tradycyjne rzemiosło. Przedsiębiorstwo przejęło nazwę dawnej, upadłej spółdzielni rzemieślniczej z sąsiedniego Pawłowa. Właściciele zatrudnili kilku bednarzy ze starej spółdzielni i reaktywowali produkcję beczek, z których (obok glinianych garnków) Pawłów był znany w całej Polsce. Przedsiębiorstwo Pawłowianka z Rejowca Fabrycznego wytwarza beczki i kadzie głównie dla przemysłu. W beczkach z Pawłowianki leżakują m. in. miody pitne lubelskiego Apisu i Żołądkowa Gorzka z Polmosu Lublin. Firma zajmuje się też rzemiosłem artystycznym i wyrobem tradycyjnych drewnianych naczyń używanych w gospodarstwie domowym. Wszystkie wyroby nadają się do użytku - w beczułkach i antałkach jak najbardziej można przechowywać wino, gatunkowe wódki i nalewki. W kufach, dzieżach, beczkach można przechowywać żywność. "Pawłowianka" pokazuje swoje produkty na międzynarodowych, ogólnopolskich i regionalnych targach i wystawach, promując jednocześnie rodzimy Rejowiec Fabryczny. Wspólnie z Pracownią Garncarską "CERAMIT" z Pawłowa Ziemię Rejowiecką prezentowano m. in. na Międzynarodowych Targach Poznańskich - Festiwal Przedmiotów Artystycznych 2004 czy Międzynarodowych Targach Rolniczo - Ogrodniczych Horti Expo 2005.     Firma działa od kilku lat i współpracuje z zakładami przetwórstwa owocowo-warzywnego, spirytusowego, octowego oraz z garbarniami z terenu całego kraju. Przedsiębiorstwo zatrudnia najbardziej wykwalifikowanych, zdolnych i doświadczonych pracowników, których pozyskaliśmy z upadłej Spółdzielni Rękodzieła Ludowego i Artystycznego "Pawłowianka" w Pawłowie. Jesteśmy jedyną firmą w Polsce, która korzysta z doświadczeń i umiejętności bednarskich, przekazywanych tradycyjnie z pokolenia na pokolenie. Miejsce: 22-170 Rejowiec Fabryczny, ul. Lubelska 48

10. Mach – Muzyka Taniec. Prezentowany w naszej szkole 26.04 2007r. podczas Dnia Kultury. Mach – taniec weselny, popisowy,  którym występuje kilka wodzirejów. Składa się z 4 części, każda różni się od poprzedniej tempem. Pierwsza część – dostojna, druga – szybsza, trzecia – jeszcze szybsza, czwarta – bardzo szybka z zatrzymaniem. W obrzędzie weselnym taniec ten poprzedza oczepiny panny młodej.

11. Herody – Boże Narodzenie Po Pawłowie tradycyjnie od pierwszego dnia po świętach do Nowego Roku chodzą  kolędnicy. Herody to kolędnicy przebrani za Żołnierzy, występujący m.in. ze Śmiercią, z Żydem, z Diabłem i z Aniołami. Obecnie tradycję kultywuje młodzież z  Publicznego Gimnazjum w Pawłowie. Śpiewają  kolędy i pastorałki,  wystawiają w ludowej wersji scenki na temat dramatycznych okoliczności Narodzenia Chrystusa. Odwołują się głównie do rozkazu króla Heroda, dotyczącego tzw. rzezi niewiniątek. Uczniowie  chętnie uczestniczą w herodach, a kolędowanie sprawia im wielką przyjemność. Gospodarze częstują słodyczami i obdarzają grosiwem. Jak przystało na dobrze zorganizowaną grupę, kasę trzyma Żyd. Grupę kolędujących tworzą: Król, Żołnierze, Marszałek, Śmierć, Żyd,  Diabeł i Anioły.     W 2007r. chodzą kolędnicy (uczniowie klasy I gimnazjum): Król - Patrycja Cechmistrzuk, Marszałek - Beata Kalita, Żołnierze - Norbert Zduńczuk i Łukasz Krzysiak, Żyd - Karolina Klin, Śmierć - Joanna Nestorowicz, Diabeł - Monika Kosz, Anioł - Paulina Borysiuk Miejsce: Publiczne Gimnazjum w Pawłowie ul. Szkolna 4 22-172 Pawłów

13. Miejsce:Publiczne Gimnazjum w Pawłowie w Pawłowie ul. Szkolna 4, 22-172 Pawłów

14. Legenda o Duchu Bieluchu – Dzieło sztuki Chełm jest jedynym miastem w Europie dysponującym unikalnymi podziemiami wykutymi w kredowej skale. Chełmskie Podziemia Kredowe są związane ściśle z dziejami miasta. Kryją do dzisiaj wiele zagadek, niespodzianek i tajemnic. Owiane są też licznymi, pięknymi legendami. Najbardziej znaną i najciekawszą chełmską legendą jest ta o duchu Bieluchu, jednym z najsłynniejszych duchów polskich. Ten dobrotliwy opiekun kredowych podziemi jest duchem herbowego białego niedźwiedzia. To mityczny władca i opiekun kredowego labiryntu oraz strażnik ukrytych skarbów. Bieluch jest łagodny i dobrotliwy, sprzyja ludziom, bielą swojego futra rozjaśnia mroczne labirynty. Często zdarza się, że dzięki jego dobrotliwości, w podziemnej ciszy i ciemności spełnić się mogą najbardziej skryte marzenia.     Duch Bieluch jest duchem białego niedźwiedzia, który jeszcze w czasach przedchrześcijańskich mieszkał w kredowej jaskini na Chełmskiej Górze pod trzema wielkimi dębami. Niedźwiedź był postrachem okolicy i kiedy wybrał się pewnego dnia na łowy, ludzie u wejścia do jego pieczary zbudowali chram i zapalili wieczny znicz. Niedźwiedź wrócił i porażony blaskiem świętego ognia zapadł się w kredowych podziemiach. Od tej pory nad bezpieczeństwem cudownego znicza czuwał biały niedźwiedź. Z podziemnych grot wychodził tylko wtedy gdy ziemi chełmskiej groziło nieszczęście. Pewnego razu najeźdźcy spalili gród i chcieli zdobyć chram ze świętym ogniem. Gdy obrońcy ulegli już przewadze wroga pojawił się biały niedźwiedź i rozgromił napastników. Zmęczony walką stanął na chwilę pomiędzy trzema pniami drzew. Od tego czasu biały niedźwiedź pomiędzy pniami trzech dębów stał się godłem Chełma. Legenda głosi dalej, że władca podziemnego świata, duch białego niedźwiedzia Bieluch strzeże również skarbów ukrytych w podziemiach. Miejsce: Chełm

16. Prażocha (potrawa kulinarna) – Życie społeczne Prażocha - tradycyjna potrawa kulinarna, przekazywana z pokolenia na pokolenie. Składniki: - 1 kg ziemniaków - 0,5 kg cebuli - 4 buraki ćwikłowe - 30 dag mięsa wieprzowego - sól, pieprz czarny, pieprz ziołowy Przygotowanie: Ziemniaki, cebulę, buraki kroimy w cienkie talarki, a mięso w drobną kostkę. Wszystkie produkty układamy warstwami w garnku żeliwnym, posypujemy przyprawami. Przykrywami liśćmi buraków oraz wyciętym krążkiem darni wielkości otworu garnka. Tak przygotowaną potrawę stawiamy w żar wcześniej rozpalonego ogniska i prażymy do miękkości. Miękkość potrawy sprawdzamy długim, wystruganym drewnianym patykiem. Smacznego!!! Miejsce: Pawłów

17. Pawłów od strony północnej (widziany spod krzyża na Płuskach) – Punkt widokowy Miejscowość Pawłów, dawniej miasteczko, które utraciło prawa miejskie po powstaniu w 1863 r. Miasteczko Pawłów jako siedziba biskupa było ważnym ośrodkiem gospodarczym znanym z rzemiosła bednarskiego i garncarskiego, którego resztki pozostały do dnia dzisiejszego. Z pewnością sporo mieszkańców województwa lubelskiego i nie tylko zna wyroby rzemieślników z tej miejscowości tj. tzw. siwaki czy też beczki dębowe.Pawłów to także w przeszłości siedziba gminy Pawłów obejmująca obszar obecnej gminy Rejowiec Fabryczny, a także części sąsiednich gmin Rejowiec Lubelski, Łopiennik, Siedliszcze.W chwili obecnej sam Pawłów liczy niecałe 1000 mieszkańców natomiast zachował się zespół urbanistyczny z charakterystycznym dla miast układem ulic i niewielkim rynkiem. Niestety większość zabudowy została zniszczona podczas pożaru a także w okresie II wojny światowej w tym szczególnie podczas bombardowani a w 1944 r. jako kara za aktywny udział w ruchu oporu skierowanego przeciwko okupantowi hitlerowskiemu.Jako pamiątka dawnej świetności pozostał kościół zbudowany z czerwonej cegły (także specjalność miejscowych rzemieślników) z okresu początków XX wieku - obecnie częściowo odnowiony. Jako ciekawostkę można podać, że stary kościół drewniany z Pawłowa został rozebrany i od tamtego momentu służył wiernym w kilku miejscowościach w okolicy Lublina, np. przez długi okres stał w Lublinie przy ul. Kunickiego do chwili oddania do użytku nowej świątyni. Obecnie służy wiernym w Kazimierzówce koło Świdnika.     Z punktu widokowego, położonego na rozstajach dróg polnych koło krzyża, postawionego przez mieszkańców Pawłowa możemy podziwiać panoramę wsi. Przed nami rozpościerają się zabudowania, wieża kościoła parafialnego, który powstał w latach 1909-1912. Miejsce: Pawłów

18. Jarmark Pawłowski – skarb specjalny Impreza organizowana corocznie w pierwszą niedzielę sierpnia na wzór staropolskich jarmarków, promującej sztukę i rzemiosło ludowe z regionu Lubelszczyzny. Miejscem imprezy jest miejscowość Pawłów / od 1470 r. do 1869r. miasto biskupie / - ośrodek garncarstwa - o którym pierwsze wzmianki pochodzą ze spisanych powinności mieszczan ustalonych za sprawą bpa chełmskiego Stanisława Jacka Święcickiego mówiące " Garncarze aby swey roboty Prostey Sztuki Siedemdziesiąt na każde Czwie Roku Garnków odnosili do dworu". Przed II wojną światową bardzo prężny i znany ośrodek rzemieślniczy ( w latach 1935 -36 na nieco ponad 300 gospodarstw około 200 stanowili rzemieślnicy) W połowie lat 30 XX wieku powstała spółdzielnia garncarska "Wyzwolenie". Impreza Jarmark Pawłowski - Ginące Zawody została "powołana do życia", aby prezentować i przybliżać twórczość ludową Lubelszczyzny. Na jarmarku oprócz wymienionych wcześniej zawodów prezentujemy również inne dziedziny tradycyjnego dla naszego regionu rzemiosła i sztuki ludowej (bednarstwo, wikliniarstwo, słomkarstwo, haft a także tradycyjne potrawy oraz kapele i zespoły folklorystyczne). Specjalnie dla uczestników jarmarku twórcy ludowi niektórych zawodów na żywo demonstrują wykonywanie swoich wyrobów, można również osobiście usiąść za kołem garncarskim czy warsztatem tkackim i popróbować jak wygląda praca twórcy ludowego. Dla uczestników organizowane są również liczne konkursy przybliżające rzemiosło ludowe (konkursy garncarskie, "stawiania" (montaż) beczek i inne. Dowodem na to, że JARMARK PAWŁOWSKI - GINĄCE ZAWODY jest wydarzeniem zauważalnym i znaczącym w województwie lubelskim jest nagroda "Perełka Lubelszczyzny" przyznana organizatorom przez Urząd Marszałkowski i Polskie "Radio Lublin" w 2004r. Od roku 2005 patronat nad naszą imprezą sprawuje Minister Kultury. Miejsce: Pawłów

19. .

20. Zapraszamy Publiczne Gimnazjum w Pawłowie Ul. Szkolna 4 22-172 Pawłów Tel.(082)5664110 Email gimpawlow@interia.eu Strona internetowa www.gimpawlow.eu.interia.pl