120 likes | 346 Views
Bölüm 16 Hükümet Harcaması ve Geliri. David Begg, Stanley Fischer and Rudiger Dornbusch, Economics , 8th Edition, McGraw-Hill, 2005 PowerPoint presentation by Alex Tackie and Damian Ward. Türkiye’de Hükümet Harcamalarının Ulusal Gelir İçindeki Payı (%).
E N D
Bölüm 16Hükümet Harcaması ve Geliri David Begg, Stanley Fischer and Rudiger Dornbusch, Economics, 8th Edition, McGraw-Hill, 2005 PowerPoint presentation by Alex Tackie and Damian Ward
Türkiye’de Hükümet Harcamalarının Ulusal Gelir İçindeki Payı (%)
Hükümet Harcaması • EŞİTLİK (EQUITY) • Kazançla birlikte artan bir vergi oranı ve transfer sistemi ile gelir zenginden fakire tekrar dağıtılabilir. • ETKİNLİK (EFFICIENCY) • Piyasanın tam anlamıyla altından kalkamayacağı işleri devlet yapmak suretiyle, kaynak dağılımının etkinliği arttırabilir. Hükümet harcamasını iki temel üzerinde haklı kılabiliriz.
Özel (Private) Mallarve Kamu (Public) Malları • Özel Mallar • Ancak bir kişi tarafından tüketilebilen mallar • Örneğin: Elbise • Kamu Malı • Bir kişi tarafından kullanılsa da diğer insanlarca da kullanılabilen mallardır. • Örneğin: Sokak aydınlatması Kamu mallarının yolaçtığı önemli dışsallıklar uygun sunumun yapılabilmesi için hükümetin müdahalesini haklı kılabilir.
Hak görülen/iyi mallar ve kötü mallar • Hak görülen/iyi mallar (merit goods) • Toplumda, bireylerce istensin ya da istenmesin, herkesin sahip olması gerektiği düşünülen mallardır. • Eğitim, sağlık hizmetleri. • Hükümet zorunlu eğitim ve aşı programları şart koşarak, bireylerin gelecekte aldıkları kararlardan dolayı pişman olmalarının önüne geçer. • Kötü mallar (bads/demerit goods) • Sigara, kumar
Vergi Çeşitleri • Dolaysız Vergiler (Direct taxes) • Emek kazancı, kira, faiz ve temettü gelirlerinden alınan vergi. • Gelir vergisi, kurumlar vergisi • Dolaylı Vergiler (Indirect taxes) • Ürün ve hizmet harcamalarına konulan vergilerdir. • KDV, ÖTV • Servet Vergisi (Wealth tax) • sermaye transferivergisi, emlak vergisi
Türkiye’de Dolaylı ve Dolaysız Vergilerin Toplam Vergi Gelirleri İçindeki Payı (%) * 6 aylık
SS' Vergi ile birlikte, emek arzı SS’ olur,işçiler W’’ kazanır, ancak firmaların ödediği miktar W’ dir, ve vergi aradaki farktır. W' W'' İşveren mavi bölgeyi öderken, işçiler yeşil bölgeyi öderler. Turuncu bölge toplumun refah kaybını gösterir. L' Ücretlerden Alınan Vergiler Emek piyasası, vergi yokken, W ücretine karşılık gelen L saat düzeyinde dengededir. SS ücret W DD L Çalışılan saat
Vergi Yükü • Vergiyi kimin ödeyeceği malın talep ve arz esnekliğine bağlıdır. • Bu aynı zamanda vergiden ötürü ortaya çıkan kayıpların büyüklüğünü etkiler.
SS' Ancak bu malın tüketimi negatif bir dışssalığa sebep oluyorsa (sigara içmek gibi), toplumsal olarak optimal tüketim noktası Q* dır. F E* E*F kadar bir vergi bu optimum noktaya ulaşmamızı sağlar. DD' Q* Dışsallığı önlemeye yönelik vergi DDtalebi ve SS arzı veriyken, serbest piyasa dengesi Q noktasında oluşur. SS fiyat DD Q miktar