Power, legitimacy and ‘Democratization’ in Africa

1. Power, legitimacy and ‘Democratization’ in Africa Michael Schatzberg

2. Inngangur • Stjórnmál í Afríku eru ekki eins og stjórnmál á Vesturlöndum. • Stjórnmálamenningu – hægt að sjá það á stjórnmálahugsun og tungutaki stjórnmála. • Ríki í Afríku leyfa ekki hin venjulegu vestrænu pólitísku tjáningarform og því verður að leita annars staðar til þess að finna pólitíska tjáningu - til að mynda í hagkerfinu, trúnni, félagslegum venjum og fjölskyldumynstri, bókmenntum og listum.

3. Inngangur • Schatzberg segir því nauðsynlegt að skoða menninguna þar sem sömu norm gildi ekki endilega í Afríku og á vesturlöndum. • Hann vill meina að menning sé samansett af ‘Structure of Meaning’ sem við gætum kallað Gildisgrunn, og að reynsla fólks mótist af því. • Schatzberg telur tungutak stjórnmála meðal annars gefa til kynna hvernig fólk skilur vald og lögmæti stjórnvalda.

4. Nature of Power • Á vesturlöndum snýst vald um að fá fólk til þess að gera eitthvað. • Í Afríku hefur vald hins vegar þrjár birtingarmyndir: að borða, hið yfirnáttúrulega og að það er eitthvað sem er ekki hægt að deila. • Þeir sem geta borðað og þeir sem geta það ekki • Þeir sem stjórna því yfirnáttúrulega og þeir sem gera það ekki • Þeir sem neita að deila valdi sínu með öðrum • Þeir sem hafa allt þetta eru venjulega þeir sem eru innan ríkisins – þeir sem starfa fyrir stjórnvöld eða eru stjórnvöld. Þeir sem hafa ekki eru fyrir utan ríkið.

5. The Moral Matrix of Legitimate Governance • ‘Moral Matrix’ gætum við kallað Gildiskerfi. Það samanstendur af ómeðvituðum hugmyndum fólks um ákveðin norm í samfélaginu, hvað viðgengst og hvað ekki. • Schatzberg lýsir síðan því hvernig stjórnmálaleiðtogar lýsa sér sem feðrum og þegnum sínum sem börnum sínum eða fjölskyldu sinni. Feður sjá fyrir fjölskyldum sínum og fólk ætlast til þess að þeir geri það.

6. The Moral Matrix of Legitimate Governance • Til dæmis er algengt að fólk trúi því að feður eigi rétt á hluta af arði barna sinna þar sem það voru þeir sem ólu þau upp og sáu til þess að börnin liðu ekki skort. • Feðraveldi er því það sem Schatzberg er að tala um. Hann segir að fólk búist við því að stjórnmálamenn sjái um sína, rétt eins og feður sjái um börnin sín. • Þegar sjálfstæði var náð fór kakan sem var deilt að minnka þar sem fáir voru nógu hæfir til þess að stjórna heilu löndunum. • Óánægja varð því þegar hinir pólitísku feður gátu ekki séð fyrir landsmönnum. • Þetta segir Schatzberg að sé ein ástæða þess að óeirðir og byltingar urðu stuttu eftir lönd í afríku fengu sjálfstæði.

7. The Moral Matrix of Legitimate Governance • Eins gildir að feður lifa ekki að eilífu – fólk vill endurnýjun eins og í eðlilegri fjölskyldu en þegar það gerist ekki verður óánægja. • Nú er Gildiskerfið (Moral Matrix) orðið tvívítt en Schatzberg bætir síðan við þriðju stoðinni. Hver er hún? • Matur eða að borða • Fólk ætlaðist til þess að leiðtogar þess njóti velgengni og því finnst fólki allt í lagi að þeir berist á – svo lengi sem að fólkið hefur nóg að bíta og brenna og í sig og á. En um leið og það fer að líða skort og leiðtogarnir að fitna enn meira, finnst sólki að þeir hafi étið of mikið. Og þá tapa þeir lögmæti.

8. The Moral Matrix of Legitimate Governance • Enn bætir Schatzberg við og gerir Gildiskerfið fjórvítt. Hver er fjórða stoðin? • Konur og hlutverk þeirra. • Ef ekki er hlustað á þær, þeim ógnað eða farið illa með þær hefur viðkomandi brugðist fjórðu stoð Gildiskerfisins. En hvernig? • Jú því höfuð fjölskyldunnar á að vernda og sjá um alla sína. Hann á líka að hlusta á konu sína.

9. Lögmæti Stjórnvalda • Hugtökin faðir, fjölskylda og matur segir Schatzberg eiga við í gjörvallri Afríku og hafa eitthvað útskýringargildi. Lögmæti stjórnvalda víða í afríku byggir á þeirri hugmynd að samband forseta og þegna sé eins og faðirs og barna. • Þegar leiðtogar hegða sér eftir þeim normum sem að ríkja í þjóðfélaginu þá er allt í góðu. Um leið og þeir gera það ekki, og fara þá út fyrir Gildiskerfið og brjóta stoðir þess, verða vandræði.

10. Niðurstöður • Mobutu – 1997 • Houphouet-Boigny – 1993 (dó) • Bongo – enn við völd (setti á fjölflokkakerfi um 1992) (vegna olíupeninga og spillingar) • Biya – enn við völd (setti á fjölflokkakerfi um 1992) • Eyadéma – var við völd til dauðadags árið 2005. kosningar fyrst 1993 • Moi – var við völd til dauðdags. Fyrstu kosningar 1992 • Habyarimana – forseti Rúanda. Lést í flugslysi árið 1994 og talið er að tútsar hafi borið ábyrgð á því. Varð kveikjan að þjóðarmorði.