Jak nauczać o zmianach klimatu?

1. Jak nauczać o zmianach klimatu? Praktyczne wskazówki metodyczne

2. Edukacja dt. zmian klimatu urodziła się w 1992 r. w Rio de Janerio

3. Konferencja ONZ „Środowisko i Rozwój” w Rio de Janeiro w 1992 zainicjowała rozwój edukacji dla zrównoważonego rozwoju kładącej nacisk na konieczność zmian systemowych - wykraczających poza działania indywidualne i harmonizujących rozwój społeczny i ekonomiczny z możliwościami środowiska. Całościowe podejście do problemów, które łączy w edukacji, zgodnie z filozofią zrównoważonego rozwoju, sprawy środowiska i zagadnień społecznych oraz ekonomicznych jako bezwzględnie współzależne znalazło odzwierciedlenie we wszystkich przyjętych w Rio dokumentach od Agendy 21 poczynając.

4. Dokumenty konferencji ONZ w Rio de Janeiro Środowisko i Rozwój(1992 r. ) • Deklaracja z Rio zawierającą 27 zasad, w których określono prawa i obowiązki państw na rzecz rozwoju ludzkości i dobrych warunków życia. • Globalny program działań Agenda 21 • Konwencja w sprawie zmian klimatu • Konwencja o różnorodności biologicznej • Deklarację zasad nt. kierunku rozwoju, ochrony i użytkowania lasów.

5. Ramowa Konwencja NZ w sprawie zmian klimatu.Artykuł 6: Edukacja, szkolenia i świadomość społeczna nakazuje państwom - Stronom Konwencji: • popierać i ułatwiać na poziomie narodowym oraz, o ile jest to możliwe na poziomie regionalnym i subregionalnym, zgodnie z narodowymi prawami i regulacjami oraz w ramach perspektywicznych możliwości: rozwój i wdrażanie programów edukacyjnych i świadomości społecznej w sprawie zmian klimatu i ich skutków oraz zapewniać: a) powszechny dostęp do informacji na temat zmian klimatu i ich skutków • b) powszechny udział w działaniach dotyczących zmian klimatu i ich skutków i rozwijać odpowiednie sposoby postępowania • c) szkolenie personelu naukowego, technicznego i zarządzającego

6. Współpracować i popierać na poziomie międzynarodowym przy zaangażowaniu istniejących organów: a) rozwój i wymianę materiałów służących edukacji i podnoszeniu świadomości społecznej w sprawie zmian klimatu i ich skutków • b) rozwój i wdrażanie programów edukacyjnych i szkoleniowych, uwzględniając umacnianie krajowych instytucji i wymianę lub wspieranie personelu w celu szkolenia fachowców w tej dziedzinie.

8. Wyzwania dla edukacji • Sprzeczne opinie ekspertów • Szum informacyjny • Tradycyjne podejście do roli nauczyciela jako ostatecznego autorytetu i źródła wiedzy • Rozbieżność między rozwiązaniami służącymi ochronie klimatu: podejmowaniem działań indywidualnych a stosowaniem rozwiązań systemowych (instrumentów ekonomicznych) • Edukacja nie tylko nt. zapobiegania zmianom, ale konieczność przygotowania się do efektów zmian klimatu

9. Jak pokonywać trudności w edukacji nt. zmian klimatu ? • Czerpanie informacji z wiarygodnych źródeł (np. otwarte wykłady organizowane przez Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym (są dostępne na stronach: www.ekoedu.uw.edu.pl • Rozwijanie umiejętności wyrabiania sobie własnej opinii i prezentowania jej (rozwijanie krytycznego myślenia): korzystanie z metod aktywizujących typu: analiza SWOT, linie czasu, drzewko decyzyjne, ustalanie hierarchii itp. • Uczestniczenie w programach i kampaniach edukacyjnych organizowanych przez sprawdzone instytucje i organizacje pozarządowe.

10. Rola jaką w edukacji na rzecz klimatu odgrywają organizacje pozarządowe Programy edukacyjne nt. zmian klimatu można podzielić na takie, które są związane z propagowaniem zmiany stylu życia, z edukacją konsumencką, z rozwojem „bezemisyjnego” transportu i takie które przez nagłaśnianie problemów klimatycznych kształtują opinię publiczną

11. Przykłady programów edukacyjnych dt. zmian klimatu i materiałów dydaktycznych dostępnych w internecie.

12. Ty też masz wpływ na zmiany klimatu- http://ec.europa.eu/environment/climat/campaign/index_pl.htm • Kampania Komisji Europejskiej, która ma pomóc wszystkim zainteresowanym wnieść osobisty wkład w ograniczanie zmian klimatu. Strona zawiera wiele zasobów w formie gotowych do ściągnięcia broszur: informacje na temat skutków ocieplenia się klimatu i poradniki jak oszczędzać energie również. Kalkulator CO2, który pozwoli oszacować wielkość emisji dwutlenku węgla, film tematyczny a także, plakaty i karty pocztowe.

14. Fundacja Aeris Futuro – Kalkulator CO2http://www.aeris.eko.org.pl/?dz=4&poddz=0&lang=pl Fundacja zajmuje się projektami rekompensującymi emisje gazów cieplarnianych do powietrza (carbon offsets) . Wspiera działania zapobiegające zmianom klimatu poprzez następujące projekty: • Projekt CZAS NA LAS daje możliwość rekompensaty własnej emisji dwutlenku węgla poprzez sadzenie drzew i bioróżnorodnych lasów w różnych regionach naszego kraju. • Kalkulator CO2 pozwola na wyliczenie własnego wpływu na środowisko - emisji dwutlenku węgla oraz ilości drzew lub powierzchni lasu która zneutralizuje ów odcisk.

15. Fundacja GAP-Polska prowadzi edukację związaną ze zmianami stylu życia i oszczędnością energii w programie Eko - Zespołów, który obejmuje szkoły w całej Polsce.

17. Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. realizuje od początku 2007 r. projekt "Kids4Future - Zintegrowanie działania mające na celu wzrost świadomości ekologicznej dzieci w zakresie oszczędzania energii poprzez różne formy edukacji na rzecz zrównoważonej przyszłości". Projekt ten współfinansowany jest przez Komisję Europejską w ramach programu Intelligentna Energia - Program dla Europy.

18. Fundacja GAP Polska

19. Serwis kampanii pt. "Klimat dla Ziemi", prowadzonej przez Fundację Nasza Ziemia wspólnie z firmą Vattenfall Heat Poland.

20. Ziemia na rozdrożu – znakomity portal poświecony zagadnieniom klimatu. Zawiera bardzo ciekawe materiały edukacyjne. Polecamhttp://ziemianarozdrozu.pl/

21. Strony Uniwersyteckiego Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym – Portal Edukacja dla Zrównoważonego Rozwojuhttp://www.ekoedu.uw.edu.pl • Wykłady poświęcone tematyce klimatu (zagrożenia i ochrona) wygłaszane w cyklu „wybrane zagadnienia z ekologii i ochrony środowiska”. • Liczne scenariusze zajęć i gry edukacyjne dt. różnych aspektów edukacji nt. zmian klimatu. • Angielsko – Polski Słowniczek terminów dt. klimatu

23. DEKADA EDUKACJI DLA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU 2005-2014 • „Celem tej wielkiej międzynarodowej inicjatywy jest promowanie takiej edukacji, która będzie służyła wdrażaniu zasad zrównoważonego rozwoju kładąc nacisk zarówno na aspekty środowiskowe jak i ekonomiczne i społeczne oraz ich pełną współzależność. Dekada ma być wzmocnieniem i inspiracją dla wspólnego poszukiwania nowych programów i zadań oraz ustalania nowych standardów edukacji niezbędnych w stawianiu czoła podstawowym problemom ludzkości do których coraz wyraźniej należą zmiany klimatu” (Kalinowska 2007).

24. Dziękuję za uwagę Anna Batorczak Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym Kontakt: a.batorczak@uw.edu.pl