1 / 33

Trobbija fil-Valuri

Trobbija fil-Valuri. Professor Anthony M. Abela. Fil-qosor. Fi zminijietna, is-sehem ewlieni tal-genituri fit-trobbija tal-ulied ikollu jhabbatha ma’ qawwijiet socjali ohra.

nau
Download Presentation

Trobbija fil-Valuri

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Trobbija fil-Valuri Professor Anthony M. Abela

  2. Fil-qosor Fi zminijietna, is-sehem ewlieni tal-genituri fit-trobbija tal-ulied ikollu jhabbatha ma’ qawwijiet socjali ohra. L-ommijiet u l-missirijiet jinhtigilhom jgharblu l-valuri li jhaddnu huma stess u jqabbluhom ma’ dawk ta’ agenti socjali ohra, bil-ghan li jtellghu lil uliedhom biex jghixu tajjeb f’dinja li qed tinbidel.  

  3. It-taghrif miksub mill-Istudju tal-Valuri f’Malta u fi tletin pajjiz tal-Ewropa matul dawn l-ahhar ghoxrin sena jurina ’l fejn sejrin.Nezaminaw il-bidla fil-valuri u fl-orjentazzjoni ghall-hajja li tmexxi l-imgieba ta’ irgiel u nisa differenti minn xulxin. B’dan it-taghrif inkunu nistghu nqisu ahjar x’jista’ isir biex jithares il-wirt nisrani u jitkattar il-gid ta’ kulhadd fis-socjeta`.

  4. Werrej • Thassib tal-genituri: • Problemi socjali • Hbieb u hrug • Sess u sesswalita` • Egoizmu, individwalizmu, nuqqas ta’ rispett • Problemi fil-familja • Ghamliet ta’ trobbija mill-genituri • Familji f’sitwazzjonijiet differenti. Qafas socjali. Valuri nsara • L-iStudju tal-Valuri. Surveys fl-Ewropa u f’Malta; Caritas • Bidla fil-valuri • Nisa u Irgiel tradizzjonali u post-tradizzjonali • Nisa u irgiel post-tradizzjonali u eta` ta’ uliedhom • Nisa u irgiel tradizzjonali u regjuni f’Malta • Gender issues • Bilda fl-identita` tal-‘mara-omm’ • ‘Mara omm’ u edukazzjoni ta’ nisa u irgiel • ‘Mara-omm’ u ‘Ragel-missier’ bl-eta` ta’ nisa u rgiel • X’jista’ jsir ahjar

  5. Thassib tal-genituri • avolja rabbejthom bil-ghaqal… idumu biex jifhmu dakli nghidulhom ghalgid taghhom [58] • … meta jikbru jaghmlu li jridu u hafna minn dak li tkun ghallimthom jinsewh jew ma jaghtux kasu [35] • kultant inhossni ma nifhimhomx bizzejjed lit-tfal [5] • nuqqas ta` ftehim … egoizmu …bla pacenzja bla apprezzament [3] • ninkwetaw fuq il-futur tat-tfal: edukazzjoni, peer groups, zwieg, droga etc. …min jaf jekk uliedna jkomplux fuq il-pedamenti li tajnihom?[25] • forsi minhabba l-problemi li jezistu ghal daz-zmien m’ahniex inrabbu sew [39] • ma nistax naccetta li dak li hu importanti ghalina mhuwiex l-istess ghat-tifla taghna [57]

  6. Problemi socjali • …uliedna ser jitrabbew f’ambjent li qed jehzien [15] • facilita` ta’ droga, sigarretti u xorb [27] • bidla fil-mentalita` … l-hbiberija, il-hrug, hinijiet u postijiet tal-hrug fl-eta` tat-13 sat-18-il sena [49] • l-effett tal-mediau tal-hbieb fuq l-adoloxxenti [56] • Stress zejjed fl-istudju, u ghalhekk nibza’ li jaqbdu l-vizzju tad-drogi jew vizzijiet ohrajn. Tfal minn ckunithom qeghdin jigu ittimbrati min hu tajjeb jew le mill-iskola u ghalhekk l-istima taghhom tista’ tkun baxxa ghal-hajjithom kollha [50] • It-tifla ta` 14-il sena m’ghandhiex ‘self esteem’. Ghaliha ir-religjon - cioe` il-quddiesa u t-talb - hija bla sens. Mohhha kif se tidher... [37]

  7. Hbieb u hrug • Li jbezzaghni hu l-kumpanija li ghad jiltaqghu maghha t-tfal la jikbru u jibdew johorgu wehidhom [21] • li jghamluha ma’ kumpanija li jwaqqawhom f’xi vizzji[16] • … li tista’ twassalhom ghal xi drogi, serq jew sess [06] • Jahsbu li jafu kollox … jisimghu izjed mill-hbieb [12] • … t-tfal qed jigu impressjonati wisq mill-hbieb … qed jigu sfurzati li bilfors irid ikollhom bhal shabhom [34] • Meta it-tfal jikbru u jasal iz-zmien biex johorgu ma’ shabhom [08] • Il-hrug tard bil-lejl, ghalkemm s’issa ghad ghandna kontroll [26]

  8. Sess u sesswalita` • wahda minn uliedi hija gay u idecidiet li ma tmurx knisja aktar, xorta titlob, pero` sagramenti xejn. Tghid li l-ipokresija tan-nies ma tiflahhiex. Din tweggani u tinkwetani hafna. Nixtieq nghid li jien u l-familja accettajna lil din it-tifla kif inhi u nhobbuha hafna u hi dan tafu. [04] • ghandi guvni ta’ 25 sena, kellu xi tliet tfajliet li suppost kienu bis-serjeta` imma wara li jkunu xebghu jkollhom is-sess flimkien jispicca kollox … ma baqa’ sens ta` xejn, kollox xejn m’hu xejn. [40]

  9. Egoizmu, individwalizmu, nuqqas ta’ rispett • … kulhadd jahseb fih innifsu. Hadd ma jaghmel xejn jekk ma jigix mitlub [53] • …ghalkemm go familja wahda qisu kulhadd ghalih [22] • egoizmu u nuqqas ta` ubbidjenza, tollerenza u rispett [24] • nuqqasta koperazzjoni [10] • nuqqas ta` djalogu u nuqqas ta` responsabbilta` [29] • … kulhadd irid jaghmel tieghu u jghid tieghu [48] • Hafna drabi l-ulied jiehdu kollox ‘for granted’ – kollox jigi bla tbatija u sagrificcju [17] • nuqqas ta` rispett fit- tfal lejn il-kbar u bla pacenzja [43] • l-attitudni tat-tfal lejn il-genituri xi kultant jirrispondu b’hafna arja u ma jqisu xejn dak li jghidu [44]

  10. Problemi fil-familja • fid-darmeta nitkellmu ninsew ir-rispett lejn l-ohrajn u nibdew nghollu lehinna [2] • …hadd ma jcedi xejn. … noholqu argument fuq xejn [9] • glied mat-tifla minhabba: (1) traskuragni, ghal xejn tghidilha. (2) inkejja biex taghmel dak li tikkmandha (3) Tahseb li hemm preferenza ma huha (4) Ma tridx taf bl-iskola. [42] • glied bejn missier u iben: ma jiltaqghux nofs triq [32] • glied bejn il-genituri u l-ulied .Li jghid ‘hu’ biss tajjeb! • nuqqas ta` flus f’idejn il-mara [28] • nuqqas ta` djalogu u nuqqas ta` responsabbilta` [29] • il-missier jaghmel hafna hin fuqxoghol biex inlahhqu mal-familja; u l-piz tat-tfal jaqa` kollu fuq l-omm [41] • kulhadd ghandu x’jaghmel, sirna wisq materjalisti [11] • xoghol, TV, muzika, hobbies ifixklu d-djalogu [55]

  11. 1. Awtoritattivi 2. Awtoritarji 3. Indulgenti 4. Traskurati, abbuzivi Dixxiplina soda, jfehmu r-regoli, jaghtu appogg Distakk, ma tantx juru mhabba, jesigu ubbidjenza ghamja Jaghtu appogg, bla regoli Ma jaghtux appogg, bla regoli u bla dixxiplina Ghamliet ta’ trobbija mill-genituri

  12. Familji f’sitwazzjonijiet differenti • Omm u missier b’wild wiehed jew izjed subien u/jew bniet • Genituri b’ulied u tfal adottati jew fostered • Genituri b’ulied hafna izghar minnhom • Genituri b’wiehed jew izjed minn uliedhom b’dizabilta` • Omm jew missier marid/b’dizabilta’ bi tfal b’sahhithom • ‘Single parents’: Omm/missier mhux mizzewga b’ulied • ‘Lone/solo parents’: omm/missier irabbu l-ulied bla zwieghom (romol, separati, annullati, traskurati … ) • Step-parents: genituri fit-tieni zwieg irabbu tfal mill-ewwel zwieg • Dual earner families: zewg genituri jahdmu bi qliegh • Omm mara-tad-dar; missier jahdem biex izomm il-familja • Familji fuq skala ta’: gid … faqar; sahha … mard; edukazzjoni gholja … baxxa; religjuzi … mhux religjuzi; Nsara … jhaddnu religjon ohra; inkluzi … eskluzi fis-socjeta` …

  13. qafas socjali familja suq hieles media valuri religjon u knisja tal-bniedem hin hieles edukazzjoni hbieb politika globalizazzjoni

  14. Valuri nsara • X’inhuma l-valuri nsara? Kristjani? Kattolici? • Liema valuri ghandhom prijorita`? U ta’ min? • Valuri tradizzjonali  valuri post-tradizzjonali • Wirt nisrani  imhaddem, mghix, imfassal mill-gdid, mgedded mill-qiegh f’kuntest socjali u globali gdid • Post-tradizzjonali = kull tradizzjoni trid tigi mahduma u mfissra mill-gdid, ma tistax tistrieh fuqha nnifisha jew fuq xi awtorita` ta’ l-imghoddi • Ezempji ta’ valuri nsara: helsien, fidwa, hena, imhabba, ghaqda, mahfra, hniena, rebh fuq it-tbatija u l-mewt, hajja gdida, bniedem gdid …

  15. Studju tal-Valuri • Fi 30 pajjiz Ewropej: fl-1981, 1991, 1999/2000 • F’Malta: 1983, 1991, 1995, 1999 • Kampjun rappresentattiv ta’ 1000 ruh f’kull pajjiz • Mistoqsijiet fuq il-valuri u l-imgieba tal- • Familja, generu u sesswalita` • Xoghol u hin hieles • Religjon u moralita` • Socjeta’ u politika • Ambjent, droga u problemi socjali ohra

  16. AGHZEL HAMES VALURI ta siwi specjali fit-trobbija ta’ l-ulied • Manjieri tajba • Indipendenza • Bzulija • Sens ta' responsabbilta` • Immaginazzjoni • Tolleranza w rispett ghal nies ohra • Ma jkunux halja, jibzghu ghall-flus u l-affarijiet • Determinazzjoni, perseveranza • Twemmin religjuz • Ma jkunux egoisti • Ubbidjenza

  17. TRADIZZJONALI: Ubbidjenza Manjieri tajba Bzulija Twemmin religjuz Ma jkunux halja, jibzghu ghall-flus u l-affarijiet POST-TRADIZZJONALI: Indipendenza Sens ta' responsabbilta` Determinazzjoni, perseveranza Tolleranza w rispett ghal nies ohra Ma jkunux egoisti Immaginazzjoni TIP TA’ VALURI

  18. CARITAS SURVEY (N = 65) Trobbija fil-valuri

  19. Trobbija fil-valuri (%) EVS, Malta, Caritas

  20. EVS: Trobbija fil-valuri

  21. Bidla fil-valuri

  22. Nisa u Irgiel tradizzjonali u post-tradizzjonali f’Malta u fl-Ewropa

  23. Valuri u eta`

  24. Valuri u edukazzjoni

  25. Nisa u irgiel post-tradizzjonali u edukazzjoni

  26. Nisa u irgiel post-tradizzjonali u eta` ta’ uliedhom

  27. Nisa u irgiel tradizzjonali u regjun f’Malta

  28. Gender issues

  29. Bilda fl-identita` tal-‘mara-omm’

  30. ‘Mara omm’ u edukazzjoni ta’ nisa u irgiel

  31. ‘Mara-omm’ u eta` ta’ nisa u rgiel

  32. ‘Ragel-missier’ u eta` ta’ nisa u rgiel

  33. X’jista’ jsir ahjar • gharfien tal-valuri: tal-genituri, tas-socjeta` … • gharfien ta’ xi jqisul-ulied bhala valuri f’hajjithom [54] • izjed djalogu bejn il-genituri u l-ulied [30] • trobbija ta’ l-uliedsa minn ckunithom b’sens ta` responsabbilta` u indipendenza anke kif jesprimu ruhhom – minghajr ma jiehdu arja zejda [31] • iktar tolleranza u rispett ghal nies ohra [33] • iktar ftehim • ghanjuna mis-socjeta`: iktar taghlim, laqghat ghal u mal-genituri, wahedhom u ma’ uliedhom … • infittxu ghajnuna specjalizzata, f’kazi partikulari … • jinholqu u/jew jissahhu networks ta’ genituri li jiehdu azzjoni flimkien fuq issues socjali permess tal-media, istituzzjonijiet u ghaqdiet, NGOs, hidma politika • glieda kontra l-kriminalita` u l-konsum ta’ droga, xorb, sess u divertiment bla razan

More Related