700 likes | 962 Views
Poslovna informatika. Osnove hardvera - periferije. Periferije. Ciljevi: Ulazni uređaji i njihova uloga u procesu unošenja različitih tipova informacija u računar Izlazni uređaji i način na koji oni čine računar korisnijim Funkcionalnost različitih tipova uređaja za memorisanje
E N D
Poslovna informatika Osnove hardvera - periferije Glava 3
Periferije Ciljevi: Ulazni uređaji i njihova uloga u procesu unošenja različitih tipova informacija u računar Izlazni uređaji i način na koji oni čine računar korisnijim Funkcionalnost različitih tipova uređaja za memorisanje Način na koji se komponente računarskog sistema povezuju u jedinstvenu celinu Glava 3
Periferije Ulazni uređaji Tastatura (keyboard) Najčešći oblik ulaznog uređaja Koristi se za unos slova, brojeva i specijalnih znakova Nekada(istorija) Unos u računar putem prekidača – unos jednog bita u vremenu Unos pomoću bušenih kartica Glava 3
Periferije Glava 3
Periferije Tastatura Standardna tastatura – QWERTY raspored Ergonomska tastatura Preventiva za moguće zdravstvene probleme Bežična tastatura (wireless) Infracrveni zraci Rasklapajuća tastatura Koristi se za palm-računare Jednoruke tastatura (half) Tastature štampane na membrani Glava 3
Periferije Tastatura Konektor za tastaturu: PS/2, USB Broj tastera: 101 standardno 104 Windows tatstatura <90 kod notebook računarara Glava 3
Periferije Ulazni uređaji Uređaji za pokazivanje (Pointing Devices) Miš Touchpad Pointing stick Trackball Joystick Graphics tablet Touch screen Neefikasni su za velike unose Glava 3
Periferije Ulazni uređaji Uređaji za očitavanje Čitaju oznake koje prezentuju kodove posebno dizajnirane za računarski unos Glava 3
Periferije Uređaji za očitavanje Optički čitači Čitač znakova napisanih magnetnim mastilom Čitači bar-kodova - POS (point-of-sale) terminali Pen scanners Tablet PC Pametne table (Smart whiteboard ) Čitač radio identifikacionih kodova Glava 3
Periferije Ulazni uređaji Skeneri prihvataju i digitalizuju štampane slike i druge štampane materijale Ravni skeneri (Flatbed) Skeneri negativa i slajdova Dobošni skeneri (Dram scanners) Portabl skeneri (Sheet-fed scanners) OCR – Optical character recognition Glava 3
Periferije Ulazni uređaji Digitalna kamera Snimci se prihvataju kao digitalne slike Digitalne slike se memorišu kao nizovi bita na disk ili neki drugi digitalni memorijski medijum Glava 3
Periferije Ulazni uređaji Video digitalizator Prihvata ulaz sa: Video kamere Video kasetnog snimača ili televizije Vrši konverziju u digitalni signal Zapisuje se u memoriju i prikazuje na računarskom ekranu Ljudi se mogu čuti i videti iako se nalaze na različitim fizičkim lokacijama - videoconferencing Koristi se za vođenje daljinskih sastanaka Video slike se prenose kroz računarsku mrežu Glava 3
Periferije Ulazni uređaji Audio digitalizator Digitalizuje zvuk sa Mikrofona Ostalih ulaznih uređaja Digitalni signali mogu biti Memorisani Naknadno procesirani specijalizovanim softverskim alatima Glava 3
Periferije Softver za prepoznavanje govora Vrši konverziju govornog signala u digitalni oblik, koji se zatim može editovati, memorisati i štampati. Glava 3
Periferije Ulazni uređaji Senzori Dizajnirani su u cilju monitorisanja fizičkog okruženja i uslova Temperatura, vlažnost, pritisak Obezbedjuje podatke za potrebe: Robotike Kontrole klime okoline Vremenske prognoze Medicinskog monitoringa Naučnih istraživanja, ... Glava 3
Periferije Izlazni uređaji Ekranski izlaz Monitor (video displej) prikazuje znake, grafiku, fotografske slike, animaciju i video Video adapter - povezuje monitor sa računarom VRAM ili video memorija - poseban deo RAM-a u kome se drže video slike što je više video memorije, to je moguće prikazati više detalja na jednoj slici Glava 3
Monitori 70-ih monitori su bili sa zelenim ekranom 1981 – CGA – Color Graphics Adapter 4 boje – 320x200 1984 – EGA – Enhanced Graphics Adapter - 16 boja – 640x350 1987 – VGA – Video Graphics Array 1990 – XGA – Extended Graphics Array- do 16.8milionaboja i 1024x768 Danas – UXGA – Ultra Extended Graphics Array- do 16.8milionabojai 1600x1200 rezolucijom 25.8.2014. Glava 3 Glava 3 17
Konektori za monitor VGA – Starija tehnologija DVI – Razvijen da omogući veliku rezoluciju na digitalnim ravnim ekranima VGA – Video Graphics AddaptorDVI – Digital Video Interface VGA DVI Single Link DVI Dual Link 25.8.2014. Glava 3 Glava 3 18
Periferije Monitori Veličina monitora: meri se kao dužina dijagonale ekrana (tipično 15-21 inč) Rezolucija: broj piksela koji se može prikazati na ekranu Piksel: osnovne tačke koje čine sliku Što je rezolucija veća ove tačke su sve bliže jedna drugoj Rezolucija: npr. 1024 x 768 = 786.432 piksela Kvalitet slike zavisi od rezolucije i tzv. dubine boja (ili bitske dubine) Dubina boje (Color depth) se odnosi na broj različitih boja koje monitor može da prikaže u jednom trenutku Glava 3
Periferije Klase monitora CRT (zasnovani na katodnim cevima) TFT - LCD (Liquid Crystal Displays) su savremeni popularni monitori Projektori folija (Overhead projection panels) Video projektori Glava 3
Periferije Papirni izlaz Štampači produkuju papirni izlaz ili štampani materijal (hard copy) na bazi statičkih informacija Dve osnovne grupe štampača: Sa dodirom Bez dodira Štampači sa dodirom Linijski štampači Matrični štampači Glava 3
Periferije Štampači bez dodira Laserski štampači Laserski snop reflektovan od rotirajućeg doboša formira odgovarajuću sliku Brži je (5 do 30 str/min) i skuplji od matričnog štampača Izlazni materijal je visoke rezolucije Inkdžet štampači Ubrizgavanjem mastila na papir produkuje štampani tekst ili grafičke slike Štampa manje stranica/minuti nego laserski štampač Obezbeđuje boje visoke rezolucije i niže cene od laserskog štampača Glava 3
Periferije Multifunkcionalni (MFP) štampač kombinuje skener, štampač, faks, fotokopir i sl. (all-in-one) Ploter: produkuje velike, inženjerske šeme i mape Glava 3
Periferije Izlazni uređaji Faksimil (fax) mašine Slanje: faks skenira svaku stranicu, transformiše skenirane slike u nizove digitalnih signala, koji se zatim šalju preko telefonske linije do prijemnog faksa Prijem: faks mašina nakon prijema signala rekonstruiše i štampa crno beli faksimil ili kopiju originalne stranice Faks modem Transformiše dokument u digitalne signale koji se prenose preko telefonske linije da bi se zatim dekodovali u prijemnoj faks mašini Glava 3
Modemi Modulator i Demodulator Modulacija nosioca u cilju prilagođenja digitalnog signala analognoj telefonskoj liniji Brzina prenosa Nekada – 300bps Danas – 56Kbps 25.8.2014. Glava 3 Glava 3 26
KablovskiiADSL modemi Kablovski 30-40Mbps ADSL Asymmetric Digital Subscriber Line 8 Mbps – 100MBps 25.8.2014. Glava 3 Glava 3 27
Periferije Audio ulaz/izlaz Audio kartice Omogućava da PC: Prihvata mikrofonski ulaz Reprodukuje muziku i druge zvuke preko zvučnika Obrađuje zvuk na različite načine Sintisajzeri Koristi se za generisanje muzike, šuma i drugih zvučnih efekata Glava 3
Periferije Kontrola drugih uređaja Izlazni uređaji mogu transformisati digitalne signale u ne-digitalne (analogne) pokrete Robotska ruka Telehonska centrala Transporni uređaji Automatizovani industrijski sistemi Svemirski brodovi Glava 3
Periferije Ergonomija i zdravlje Izabrati uređaje koji su ergonomski dizajnirani Kreirati zdravo radno okruženje Ugraditi fleksibilnost u radno okruženje Odmarati oči Skupljati i opuštati napete mišiće Slušati svoje telo Tražiti pomoć kad je to potrebno Glava 3
Periferije Uređaji za smeštanje podataka (storrage devices) Osnovni parametri: Lokacija, kapacitet, brzina, metod pristupa Vrste Magnetne trake Magnetni diskovi Optički diskovi Fleš memorije ... Glava 3
Periferije Magnetne trake Mogu da memorišu veliku količinu informacija na malom prostoru uz relativno nisku cenu Ograničenja: sekvencijalan pristup podacima Koriste se uglavnom za potrebe pravljenje sigurnosnih kopija (backup) Glava 3
Periferije Magnetni diskovi Slobodan pristup podacima preko disk drajva Flopi disk Omogućava jeftino, prenosivo memorisanje Hard disk Neprenosiv, čvrst disk koji se okreće konstantnom velikom brzinom Omogućava mnogo brži pristup nego flopi disk Standardan kapacitet: 120 GB, 200 GB, 500 GB... Prenosivi medijumi (Zip diskovi) Omogućavaju memorisanje informacija na prenosivim medijumima velikog kapaciteta Glava 3
Periferije HDD – hard disk drive NVM RAM - Non-volatile memory Sekundarna memorija računara Osnovni delovi: Magnetna ploča Glava za čitanje/pisanje Pobuđivačka kazaljka Pobuđivač Osovina Glava 3
Periferije Ploča Glava za pisanje/čitanje Osovina Pokretač glava-ručka Kućište Mrežni konektor PCB Glava 3
Periferije HDD – hard disk drive Važni delovi: Glave za čitanje i pisanje Motor za pogon glava Motor za pokretanje diskova Svaki od diskova ima dve površine Broj diskova zavisi od kapaciteta, najčešće do 10 Prečnik ploča je od 2,5 do 3,5 inča Kapacite HD se izražava u GB i zavisi od broja i prečnika diskova i od gustine zapisivanja podataka Glava 3
Periferije • Podaci se snimaju na jednu ili obe površine svake ploče (diska), u koncentričnim krugovima). • Jedan takav krug (na jednoj površini) se naziva staza, trag ili traka). HDD – hard disk drive Glava 3
Periferije Skup svih staza jednake udaljenosti od centra rotacije (pa time i prečnika) se naziva “cilindar”. HDD – hard disk drive Glava 3
Periferije • Podaci nisu kontinualni već je svaka staza ugaono podeljena u više blokova koje nazivamo sektorima. • Uobičajena dužina sektora je 512 bajtova, ne računajući dodatne podatke za pozicioniranje i kontrolu i korekciju greške. HDD – hard disk drive Glava 3
Periferije • Radi relativnog održavanja gustine podataka preko cele površine diskova, spoljni cilindri mogu imati više sektora nego unutrašnji. • Skup susednih cilindara sa jednakim brojem sektora se naziva “zona”. HDD – hard disk drive Glava 3
Periferije Strane ili glave Cil = 79 Cil = 0 Dvostrani disk 1 Trag 0 Strana 1 0 Trag 0 Strana 0 Osovinamotora Čini cilinder 0 Disk Drive Glava 3
Kretanje glava Periferije Strane ili glave Ručka Osovinamotora Glave za pisanje/ čitanje spojene na zajedničku ručku kreću se zajedno Disk Drive Glava 3
Periferije HDD – hard disk drive Povezivanje na matičnu ploču: PATA SATA SCSI Povezivanje eksternih HDD eSATA Firewire USB Seagate tvrdi disk Glava 3
Glava/Klizač Periferije Vlas kose Čestica prašine Čestica dima Otisak prsta Visina lebdeće glave Glava 3
Periferije HDD – hard disk drive Najpoznatiji proizvođači: Seagate Maxtor Hitachi Western Digital IBM Samsung Fujitsu Glava 3
Periferije Optički diskovi Koriste laserske zrake za čitanje i upisivanje informacionih bita na površinu diska Nisu tako brzi kao magnetni diskovi Velikog su kapaciteta Vrlo pouzdani (za dugotrajna čuvanja) Glava 3
Periferije CD – Compact Disk Pojavili su se krajem 80. godina XX veka Snimanje audio materijala Proizvođači Philips i Sony Krajem XX veka koristi se za kao medijum za snimanje svih vrsta podataka Glava 3
Tipovi CD media Generalnopostoje tri tipa CD medija: Read-Only: samo za čitanje, (“Factory Pressed”) CD-Digital Audio (CD-DA) – “muzički” CD CD-ROM CD-Recordable (CD-R): za snimanje CD-ReWritable (CD-RW): za višekratno snimanje Razlikuju se po fizičkoj kompoziciji, načinu skladištenja podataka i fizičkom izgledu 25.8.2014. Glava 3 Glava 3 48
Opšti atributi Svi mediji su debeli 1.2mm “Standardni” diskovi su 12cm u pečniku Svi formati skladište podatke u spiralnim tragovima počevši iznutra Podaci se čitaju laserskim snopom i merenjem količine reflektovane svetlosti 25.8.2014. Glava 3 Glava 3 49
Fabričkipresovani CD (samo za čitanje) Podaci su uskladišteni kao mikroskopska uzvišenja Laser za čitanje detektuje uzvišenja na inače perfektnomm ogledalu Nema uzvišenja = “1” Uzvišenje = “0” CD-Audio / CD-ROM 25.8.2014. Glava 3 Glava 3 50
CD–Recordable (CD-R) Laser ‘pali’rupice u obojenom sloju – reflektuju manje svetlosti nego nespaljene površine Podaci se upisuju u sesijama – jedna ili više sesija 25.8.2014. Glava 3 Glava 3 51