Prof. Dr. Aysen MÜEZZİNOĞLU

1. LIFE00/TCY/TR/009TÜRKİYE’DE KOKU YARATAN EMİSYONLARIN VE İMİSYONLARIN YÖNETİM POLİTİKASININ GELİŞTİRİLMESİ01.01.2002-01.01.2005 Prof. Dr. Aysen MÜEZZİNOĞLU

2. EMİSYON VE İMİSYON • Emisyon, koku kaynağından çıkan yoğun kokulu maddelerin oluşturduğu gaz huzmesidir. Bu gaz huzmesi kaynağı terkederken içerisinde bulunan kokulu maddeler de, tıpkı diğer hava kirleticiler gibi davranarak çevreye yayılır. Böylece konsantrasyonları azalır. • Bu gaz huzmesi dış havada belirli oranlarda seyrelir, bir yandan konsantrasyonlarını imisyon (=hava kalitesi) adı verilen daha düşük seviyelere kadar düşürerek, rüzgarın sürüklediği istikamette ilerler. İmisyonların insanların kabul edebileceği kadar düşük seviyelere kadar indirilmesi, çevre korumacılığın kuralıdır. • Koku veren maddeler açık alanlarda bulunduğunda, bunlardan meydana gelen kötü koku, imisyon önlemenin çalışma alanına girer.

3. KOKU YÖNETİMİ • Bir veya daha fazla maddeden kaynaklanan kokularda, kokunun belirleme ve ölçülmesinin hava kirliliği ölçümünde kullanılan analitik metodlarla yapılması pratik olmaz. Bunun birinci nedeni kokunun bir çok maddenin ortak etkisiyle oluşmuş olabileceği, ikinci nedeni ise bir tek kaynaktan yayılan kokunun konsantrasyon ölçümünün çok zahmetli ve pahalı olmasıdır. Genellikle kokulu maddeler ölçümleri çok pahalıya mal olacak kadar düşük seviyelerde bile sorun yaratırlar. Bunun yanında, kokulu maddelerin konsantrasyon ölçüm sonuçları algılanan koku seviyesi ile biribirini pek tutmayabilir

4. YASAL DURUM • Ülkemizdeki hava kalitesi kontrol mevzuatı, kokunun kontrolu için gereken özellikli hükümlere sahip değildir. • Ülkemizde insanlarımız hava kirlenmesi başta olmak üzere birçok çevre kirlenmesi türünü koku duyusu ile karıştırmaktadır. Bu nedenle koku şikayetleri önemli boyutlara ulaşmaktadır. • AB ülkelerinin çoğunda yasalarla konmuş koku kontrol mevzuatı vardır, AB mevzuatı uyumlaştırma sürecinde bu konu gündeme gelmektedir.

5. Devam • Koku emisyon ve imisyon standartları, ölçüm yöntemleri ile birlikte yasalaşacaktır. Halkın şikayetlerine konu olan şiddetli kötü kokular ortadan kaldırılmadıkça bunları yaratan kaynakların faaliyetlerini sürdürmelerine izin verilmemesi kısa süre sonra gündeme gelecektir. • Koku emisyon ve imisyon problemlerinin endüstriyel faaliyetler vb. için hazırlanan ÇED çalışmaları sırasında ve tesisleri ruhsatlandırmada halkın şikayetlerine yol açmayacak şekilde çözümü beklenmektedir.

6. PROJE GEREKÇESİ • AB yasal uyumlaştırma sürecinde AB direktiflerine uygun eksik çevre mevzuatının tamamlanabilmesi için gereken hazırlık çalışmalarından birisidir. • Koku şikayetleri konusunda toplumun ihtiyaçlarına cevap verecek bilgi birikimi ve altyapının hazırlanması için gereklidir. • Turizm yörelerinde ve yerleşim alanlarında endüstriyel kaynaklı olanlar başta olmak üzere koku tehditlerinin boyutlarını belirlemek ve sorunu ortadan kaldırmak için gereken mevzuat yapısını ortaya koymayı amaçlar. • Koku ölçüm ve kontrolunda kullanılacak rehber dokümanların hazırlanması için bu proje gereklidir.

7. PROJENİN AMAÇLARI • Koku örneklemesi, ölçümü, sonuçların değerlendirilmesi ve uygulama alanına aktarılması için proje elemanı yetiştirmek, • Stuttgart Üniversitesi’nin bu konudaki bilgi birikiminden istifade etmek, • Koku sorunlarının yönetimi konusunda gerekli yönetici, teknik eleman ve benzeri idari yapının oluşumuna ışık tutmak, • Türkiye’de geçerli koku eşik değerlerini endüstri sektörleri bazında belirleyerek, konması gereken limit ve alınması gereken önlemlerle beraber rehber dokümanları hazırlamak, • Koku Kontrol Yönetmelik taslağını hazırlamak.

8. PROJE ve SONUÇLARININ SÜRDÜRÜLMESİ • Proje sonunda ODTÜ, DEÜ ve Çevre ve Orman Bakanlığı koku yönetimi konusunda uzman kuruluşlar olacaktır. • Bu kuruluşlar, daha sonraki yıllarda da şimdi olduğu gibi daha fazla sayıda uzman yetiştirilmesi için faaliyetlerini sürdüreceklerdir. • Projede elde edilen veriler gelecek yıllarda da yararlı olacak veri tabanını oluşturacaktır. • Proje çerçevesinde kurulan laboratuvarlar ileride de sanayi ve idare için hizmet verecek, ulusal veya yerel projeler hazırlayacaktır. • Bu proje kapsamında elde edilecek yönetmelik hazırlık çalışması metodolojisi, rehber dokümanlar ve taslak yönetmelik, diğer ülkelerde de referans olarak kullanılabilecektir.