M. Vandecandelaere, G. Vanlaar, B. De Fraine, J. Van Damme, & J.P. Verhaeghe (2011)

2. M. Vandecandelaere, G. Vanlaar, B. De Fraine, J. Van Damme, & J.P. Verhaeghe (2011) Invloed van etnische en sociale samenstelling en diversiteit van schoolpopulatie op prestaties en leerwinst voor wiskunde in 1ste leerjaar Centrum voor onderwijseffectiviteit en –evaluatie KULEUVEN

3. Inhoud Inleiding Omschrijving van variabelen Methode Resultaten Besluit

4. Inhoud Inleiding Algemene inleiding Samenstelling en diversiteit van schoolpopulatie Onderzoeksvragen Steekproef Omschrijving van variabelen Methode Resultaten Besluit

5. Algemene Inleiding Eerder onderzoek toonde aan dat klassamenstelling en schoolpopulatie een effect heeft op leerlingresultaten, bovenop individuele achtergrondkenmerken van leerlingen Dit onderzoek Effect van samenstelling en diversiteit van schoolpopulatie Op vlak van sociale en etnische achtergrond Data SiBO, 1e leerjaar Wiskunde: aanvangsprestaties en leerwinst

6. Inhoud Inleiding Algemene inleiding Samenstelling en diversiteit van schoolpopulatie Onderzoeksvragen Steekproef Omschrijving van variabelen Methode Resultaten Besluit

7. Samenstelling en diversiteit van schoolpopulatie Gebaseerd op onderzoek van Dronkers (2010) Grotere etnische diverstieit van scholen in secundair onderwijs belemmert onderwijsprestaties Gemiddeld opleidingsniveau van ouders van leerlingen op school is belangrijke predictor voor onderwijsprestaties Sociale samenstelling = gemiddelde SES Etnische samenstelling = % lln per thuistaal Sociale diversiteit = spreiding SES Etnische diversiteit = grote variëteit aan thuistalen

8. Inhoud Inleiding Algemene inleiding Samenstelling en diversiteit van schoolpopulatie Onderzoeksvragen Steekproef Omschrijving van variabelen Methode Resultaten Besluit

9. Onderzoeksvragen Is er samenhang tussen: sociale en etnische samenstelling en diversiteit van schoolbevolking wiskundeprestaties in begin van 1e leerjaar, en leerwinst gedurende 1e leerjaar (bovenop de samenhang met individuele achtergrondkenmerken)? Beïnvloedt een bepaalde etnische samenstelling van scholen wiskundeprestaties of leerwinst van leerlingen met dezelfde etnische achtergrond?

10. Inhoud Inleiding Algemene inleiding Samenstelling en diversiteit van schoolpopulatie Onderzoeksvragen Steekproef Omschrijving van variabelen Methode Resultaten Besluit

11. Steekproef Scholen: N = 165 Referentiesteekproef (118 scholen) Oversampling GOK-scholen (27 scholen) Oversampling Gentse scholen (20 scholen) Niet: oversampling methodescholen Leerlingen: N = 5027 In 2003-2004 in 1e leerjaar Minimum 5 lln per school Wiskundescore op zowel begin- als eindtoets

12. Inhoud Inleiding Omschrijving van variabelen Methode Resultaten Besluit

13. Inhoud Inleiding Omschrijving van variabelen Afhankelijke variabele: prestaties wiskunde Instroomkenmerken Groepscompositievariabelen Methode Resultaten Besluit

14. Afhankelijke variabele: prestaties wiskunde Per leerling twee metingen: M0 (begin) en M1 (einde) Leerwinst = M1-M0

15. Inhoud Inleiding Omschrijving van variabelen Afhankelijke variabele: prestaties wiskunde Instroomkenmerken Groepscompositievariabelen Methode Resultaten Besluit

16. Inhoud Inleiding Omschrijving van variabelen Afhankelijke variabele: prestaties wiskunde Instroomkenmerken Geslacht Leeftijd Socio-economische status Thuistaal Groepscompositievariabelen Methode Resultaten Besluit

17. Instroomkenmerken Geslacht 49.7% meisjes 50.3% jongens Leeftijd Geboortemaand: januari = 0, februari = 1, … , december = 11

18. Instroomkenmerken: Leeftijd Geboortejaar: 1998 = 1, 1997 = 0, 1996 = -1, …

19. Instroomkenmerken: SES • Continue variabele socio-economische status: geconstrueerd o.b.v.: • Opleiding moeder • Opleiding vader • Beroep moeder • Beroep vader • Inkomsten gezin Van 485 lln: SES onbekend

20. Instroomkenmerken: Thuistaal

21. Inhoud Inleiding Omschrijving van variabelen Afhankelijke variabele: prestaties wiskunde Instroomkenmerken Groepscompositievariabelen Methode Resultaten Besluit

22. Groepscompositievariabelen Sociale samenstelling: Per school werd gemiddelde SES berekend (o.b.v. SES-scores van lln met begin- en eindscore wiskunde). Sociale diversiteit: Standaarddeviatie van SES van lln per school alle ll hebben dezelfde SES  sociale diversiteit = 0. Hoe hoger sociale diversiteit, hoe meer uiteenlopend de SES van de lln op die school

23. Groepscompositievariabelen Etnische samenstelling: percentage lln van elke thuistaalcategorie in de school: % Nederlandstalig % West-Europees % Oost-Europees % Arabisch / Berber % Turks % Andere (strikt genomen werken we met proporties)

24. Groepscompositievariabelen Etnische diversiteit Herfindahl-index = 1 - [ (% Nederlands)² + (% West-Europees)² + (% Oost-Europees)² + (% Turks)² + (% Arabisch of Berbers)² + (% Andere)² ] Herfindahl-index = 0 Alle lln op school spreken dezelfde thuistaal Herfindahl-index = 1 Alle lln op school spreken een andere thuistaal

25. Groepscompositievariabelen

26. Inhoud Inleiding Omschrijving van variabelen Methode Resultaten Besluit

27. Methode Multiniveau-analyse Uitbreiding van meervoudige lineaire regressie Houdt rekening met hiërarchische structuur van onderwijs  3 niveaus: Metingen Leerlingen Scholen

28. Inhoud Inleiding Omschrijving van variabelen Methode Resultaten Besluit

29. Inhoud Inleiding Omschrijving van variabelen Methode Resultaten Variantieverdeling over leerling- en schoolniveau Leerlingkenmerken als voorspeller Sociale diversiteit op school als predictor Etnische diversteit op school als predictor Sociale samenstelling op school als predictor Etnische samenstelling op school als predictor Interacties tussen etnische schoolsamenstelling en thuistaal van de leerling Besluit

30. Variantieverdeling over leerling- en schoolniveau Aanvangsniveau wiskunde 74% van verschillen situeren zich op leerlingniveau 26% ligt op schoolniveau Leerwinst wiskunde 80% van verschillen situeren zich op leerlingniveau 20% situeert zich op schoolniveau Negatieve covariantie tussen intercept en leerwinst Hoe hoger aanvangsscore, hoe minder leerwinst wordt geboekt, zowel op leerling- als schoolniveau.

31. Inhoud Inleiding Omschrijving van variabelen Methode Resultaten Variantieverdeling over leerling- en schoolniveau Leerlingkenmerken als voorspeller Sociale diversiteit op school als predictor Etnische diversteit op school als predictor Sociale samenstelling op school als predictor Etnische samenstelling op school als predictor Interacties tussen etnische schoolsamenstelling en thuistaal van de leerling Besluit

32. Samenhang met geslacht

33. Samenhang met leeftijd Geboortemaand Invloed op aanvangsscore Januarikinderen hebben hogere score dan decemberkinderen Invloed op leerwinst Decemberkinderen boeken meer leerwinst dan januarikinderen Voorbeeld Gemiddelde niet-vertraagde januarileerling start met score van 58 en boekt 11 punten leerwinst. Gemiddelde niet-vertraagde decemberleerling start met score van 54 punten en boekt 12 punten leerwinst.

34. Samenhang met thuistaal

35. Inhoud Inleiding Omschrijving van variabelen Methode Resultaten Variantieverdeling over leerling- en schoolniveau Leerlingkenmerken als voorspeller Sociale diversiteit op school als predictor Etnische diversiteit op school als predictor Sociale samenstelling op school als predictor Etnische samenstelling op school als predictor Interacties tussen etnische schoolsamenstelling en thuistaal van de leerling Besluit

36. Sociale diversiteit op school Geen significante voorspeller voor aanvangsscores, noch voor leerwinst Of school bevolkt wordt door leerlingen met dezelfde SES achtergrond, of met zeer uiteenlopende SES achtergrond, maakt geen verschil voor aanvangsscores, noch voor leerwinst.

37. Inhoud Inleiding Omschrijving van variabelen Methode Resultaten Variantieverdeling over leerling- en schoolniveau Leerlingkenmerken als voorspeller Sociale diversiteit op school als predictor Etnische diversiteit op school als predictor Sociale samenstelling op school als predictor Etnische samenstelling op school als predictor Interacties tussen etnische schoolsamenstelling en thuistaal van de leerling Besluit

38. Etnische diversiteit op school Significante samenhang met aanvangsscore Hoe meer verschillende talen er gesproken worden op school, hoe lager aanvangsscore wiskunde Geen significante samenhang met leerwinst

39. Inhoud Inleiding Omschrijving van variabelen Methode Resultaten Variantieverdeling over leerling- en schoolniveau Leerlingkenmerken als voorspeller Sociale diversiteit op school als predictor Etnische diversiteit op school als predictor Sociale samenstelling op school als predictor Etnische samenstelling op school als predictor Interacties tussen etnische schoolsamenstelling en thuistaal van de leerling Besluit

40. Sociale samenstelling op school Significante samenhang met aanvangsprestaties wiskunde Hoge gemiddelde SES op school heeft (bovenop effect van individuele SES-niveau) postief effect op aanvangsprestaties Niet significant voor leerwinst

41. Inhoud Inleiding Omschrijving van variabelen Methode Resultaten Variantieverdeling over leerling- en schoolniveau Leerlingkenmerken als voorspeller Sociale diversiteit op school als predictor Etnische diversiteit op school als predictor Sociale samenstelling op school als predictor Etnische samenstelling op school als predictor Interacties tussen etnische schoolsamenstelling en thuistaal van de leerling Besluit

42. Etnische samenstelling Hoe hoger % Nederlandstaligen Hoe hoger aanvangsprestaties Hoe kleiner leerwinst % andere West-Europese talen Negatieve samenhang met aanvangsprestaties Geen samenhang met leerwinst % Oost-Europese talen Geen significante samenhang; noch met aanvangsprestaties, noch met leerwinst

43. Etnische samenstelling % Turkstaligen Negatieve samenhang met aanvangsprestaties Positieve samenhang met leerwinst % leerlingen die Arabisch / Berber spreken Negatieve samenhang met aanvangsprestaties Geen samenhang met leerwinst % andere talen Geen significante samenhang; noch met aanvangsprestaties, noch met leerwinst

44. Clusteranalyse met drie categorieën scholen Hoge SES-school (W-Eur) Modale school (NL – gem. SES) Kansarme school (lage SES en etnisch divers) Kansarme scholen: lagere aanvangsscore maar meer leerwinst. Modale scholen: hogere aanvangsscore maar minder leerwinst

45. Inhoud Inleiding Omschrijving van variabelen Methode Resultaten Variantieverdeling over leerling- en schoolniveau Leerlingkenmerken als voorspeller Sociale diversiteit op school als predictor Etnische diversiteit op school als predictor Sociale samenstelling op school als predictor Etnische samenstelling op school als predictor Interacties tussen etnische schoolsamenstelling en thuistaal van de leerling Besluit

46. Interacties tussen etnische schoolsamenstelling en thuistaal van leerling Beïnvloedt een bepaalde etnische samenstelling van scholen wiskundeprestaties of leerwinst van leerlingen met dezelfde etnische achtergrond? Aanvangsscore Turkstalig * %Turkstalige leerlingen: significant Vb: Alle leerlingen hebben lagere aanvangsscore naarmate er meer Turkstalige leerlingen op school zitten, maar voor Turkstaligen is deze samenhang minder negatief. Leerwinst Geen significante interactie-effecten Vb: Voor Turkse leerling maakt het geen verschil voor leerwinst of er veel of weinig Turkse leerlingen op school zitten (idem voor andere taalgroepen).

47. Interacties tussen etnische schoolsamenstelling en thuistaal van leerling Significant interactie-effect 0% 20% 40% 60% 80%

48. Interacties tussen etnische schoolsamenstelling en thuistaal van leerling Studiedag XXX Ter vergelijking (Geen significant interactie-effect)

49. Inhoud Inleiding Omschrijving van variabelen Methode Resultaten Besluit

50. Inhoud Inleiding Omschrijving van variabelen Methode Resultaten Besluit Significante groepscompositie-effecten Beperkingen en suggesties vervolgonderzoek Beleidsimplicaties