Panel – IV Kongres”Nowego Przemysłu” 21czerwca 200 7 r.

1. Energetyka jądrowa, nowoczesne technologie atomoweMaciej JurkowskiDyrektor Departamentu Bezpieczeństwa Jądrowego i Radiacyjnego,Państwowa Agencja Atomistyki Panel – IV Kongres”Nowego Przemysłu” 21czerwca 2007 r.

2. Elektrownia jądrowa różni się od innych źródeł wytwarzania energii elektrycznej: • wykorzystuje paliwo jądrowe, które wymaga zabezpieczenia przed wykorzystaniem niezgodnym z przeznaczeniem • reżim zabezpieczeń przed proliferacją ma zasięg globalny • odpowiedzialność za nieproliferację spoczywa na Rządach Państw • realizacja odpowiedzialności za zabezpieczenia przed proliferacją i bezpieczeństwo jądrowe wymaga kontroli Państwa • Musi istnieć organ państwowy – niezależny od wykonujących kontrolowana działalność – wyposażony w odpowiednie uprawnienia, wykwalifikowany i fachowy personel, oraz odpowiednie środki finansowe i techniczne

3. Polska jest stroną: • Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej ... • Konwencji o ochronie fizycznej materiałów jądrowych • Konwencji bezpieczeństwa jądrowego • Konwencji o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej • Konwencji o pomocy w przypadku awarii jądrowej • Wspólnej konwencji bezpieczeństwa w postępowaniu z wypalonym paliwem jądrowym i bezpieczeństwa w postępowaniu z odpadami promieniotwórczymi • Konwencji wiedeńskiej o odpowiedzialności cywilnej za szkody jądrowe • podstawą prawa krajowego - • ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe

4. I. ODDZIELENIE FUNKCJI PROMOCYJNYCH OD NADZORCZYCH • Minister Gospodarki • wykorzystanie energii atomowej na potrzeby społeczno – gospodarcze kraju • Prezes PAA • bezpieczeństwo jądrowe i ochrona radiologiczna

5. Ustawa Prawo atomowe z dnia 29 listopada 2000 r. i akty wykonawcze  Zezwolenia w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej • Bezpieczeństwo jądrowe i ochrona radiologiczna oraz ochrona zdrowia pracowników • Obiekty jądrowe • Materiały jądrowe • Źródła promieniowania jonizującego • Odpady promieniotwórcze i wypalone paliwo jądrowe • Nadzór i kontrola w zakresie przestrzegania warunków bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej • Ocena sytuacji radiacyjnej kraju • Postępowanie w przypadku zdarzeń radiacyjnych • Odpowiedzialność cywilna za szkody jądrowe • Prezes Państwowej Agencji Atomistyki

6. Ustawa Prawo atomowe oraz akty wykonawcze do niej nie regulują: • wymagań lokalizacyjnych elektrowni jądrowej, • wymagań technicznych czy organizacyjnych, jakie powinna spełniać elektrownia jądrowa Wymaganie te są uregulowane w dokumentach MAEA Rozważenia wymaga uregulowanie ich w prawie krajowym Uprawnienia do zajmowania stanowisk istotnych dla bjior w elektrowni jądrowej Wymaga uregulowania

7. REGLAMENTACJA DZIAŁALNOŚCI ZWIĄZANEJ Z NARAŻENIEM NA PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE (ZASTRZEŻENIE: omawiamy tu reglamentację jedynie z punktu widzenia bjior) Zezwolenia (Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki) wymaga: budowa rozruch próbna eksploatacja stała eksploatacja likwidacja obiektu jądrowego Opinie w sprawach bj i or Prezesa PAA wymagane są na etapie lokalizacji

8. Opinie i Zezwolenia wydaje Prezes PAA Wniosek o wydanie zezwolenia lub opiniiwraz z wymaganymi dokumentami składa • inwestor • kierownik jednostki eksploatującej

9. Podjęcie decyzji w przedmiocie wydania opinii lub zezwolenia Poprzedzone przeglądem dokumentacji i analizą, czy zostały spełnione wymagane prawem warunki wykonywania działalności + dodatkowo: rozwiązania techniczne i organizacyjne, które w świetle osiągnięć nauki i techniki są niezbędne do tego, aby narażenie osób i skażenie środowiska było możliwie jak najmniejsze

10. Musi istnieć organ państwowy – niezależny od wykonujących kontrolowana działalność – wyposażony w odpowiednie uprawnienia, wykwalifikowany i fachowy personel, oraz odpowiednie środki finansowe i techniczne Konieczna decyzja o rozpoczęciu programu energetyki jądrowej w Polsce Opiniowanie i licencjonowanie (analiza dokumentacji związanej z lokalizacja i budową) nowej EJ wymaga powiększenie obecnego zespołu dozoru jądrowego PAA o 15-20 wysokokwalifikowanych specjalistów

11. Szkolenie i kwalifikacje inspektorów dozoru jądrowego Art. 65 ust. 1 Prawa atomowego Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 sierpnia 2002 r. w sprawie inspektorów dozoru jądrowego • Wykształcenie wyższe (fizyka, chemia, kierunki techniczne) • Praktyka stopnia I (9 miesięcy) • Egzamin przed komisją powołaną przez Prezesa PAA • Praktyka stopnia II (12 miesięcy) • Egzamin przed komisją powołaną przez Prezesa PAA + pożądany staż przy licencjonowaniu i budowie Elektrowni Jądrowej zagranicą

12. Elektrownia jądrowa w Olkiluoto (Finlandia)

13. Harmonogram INPP-3(wg Min.Energetyki Litwy)Lokalizacja jest już ustalona!

14. REAKTORY ENERGETYCZNE W EUROPIE Na ca. 220 bloków jądrowych pracujacych obecnie w Europie, ponad 170 ma reaktory wodne wrzące (BWR) lub ciśnieniowe (PWR) z obudową bezpieczeństwa na pełne ciśnienie awaryjne lub z dławieniem nadciśnienia (WWER-440-213).

15. REAKTORY ENERGETYCZNE W EUROPIE BWR, PWR(WWER440/213, WWER1000) WWER 440/230 RBMK GCR,AGR HWR(CANDU) FBR

16. Pomoc MAEA w przygotowaniu do rozpoczęcia programu jądrowego Warunek spełnienia 19 szczegółowo opisanych kryteriów dla etapów: • Podjęcia decyzji rozpoczęcia realizacji programu jądrowego (ze świadomością stanu przygotowania kraju i wieloletnich konsekwencjach tej decyzji) • Osiągniecie gotowości do ogłoszenia przetargu na budowę i dostawy dla pierwszej EJ • Osiągniecie gotowości wybudowanej EJ do jej włączenia do sieci elektroenergetycznej kraju Kryteria dotyczą elementów infrastruktury, która jest niezbędna by przedsiewzięcie odniosło sukces w rozsądnym czasie 15-20 lat

17. Etap decyzji o rozpoczęciu programu jądrowego wymaga m.in.: • Podjęcia samooceny stanu wyjściowego (wg 19 kryteriów MAEA) i uruchomienia prac wymagających realizacji w celu spełnienia kryteriów danego etapu. • Ustanowienia rządowej organizacji koordynującej przygotowania do realizacji programu jądrowego Dokument MAEA „Milestones in the Development of a National Power Infrastructure” będzie wydany jako dokument Konferencji Generalnej MAEA we wrześniu 2007. Jednym z istotnych kryteriów jest m.in. strategia postępowania z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym.

18. Co oznacza, że przed podjęciem decyzji o uruchomieniu programu energetyki jądrowej w Polsce powinna być opracowana koncepcja dotycząca: • zlokalizowania, zaprojektowania, wybudowania i uruchomienia nowego składowiska odpadów promieniotwórczych nisko- i średnioaktywnych • zlokalizowania, zaprojektowania, wybudowania i uruchomienia składowiska w głębokich formacjach geologicznych przewidzianego dla wypalonego paliwa jądrowego, odpadów alfapromieniotwórczych i odpadów wysokoaktywnych • stworzenia stabilnego systemu finansowego dla zapewnienia budowy, eksploatacji, a w końcu likwidacji tych składowisk.

19. PODSUMOWANIE: Budowa EJ ze względu na zabezpieczenia przed proliferacją i bezpieczeństwo jądrowe wymaga kontroli Państwa – instrumentów prawnych i organizacji • Akty prawne – kompleksowe, zharmonizowane z „Aquis Communautaire”Unii Europejskiej, zgodne z zaleceniami organizacji międzynarodowych • Organizacja – sprawna, mocno osadzona w administracji Państwa • Personel – wysoko kwalifikowany, wystarczający na bieżące potrzeby; – niewystarczający w przypadku powrotu do programu jądrowego

20. PODSUMOWANIE (c.d): Jak najwcześniejsza decyzja o rozpoczęciu programu jądrowego umożliwiłaby podjecie potrzebnych przygotowań: • Proces podejmowania decyzji obudowie EJ ustalenie lokalizacji powinny być oparte na procedurze prawnej zapewniającej trwałość i niepodważalność podjętych decyzji aż do uruchomienia EJ (przykład Finlandii) • Podjęcie decyzji powinno poprzedzać określenie strategii postępowania z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem • Potrzebna samoocena stanu wyjściowego i utworzenie rządowej organizacji koordynujacej.