Książę Adam Jerzy Czartoryski (1770-1861) (kalendarium)

1. Książę Adam Jerzy Czartoryski(1770-1861)(kalendarium) Działacz polityczny Mecenas sztuki i kultury Pisarz poeta

2. RÓD CZARTORYSKICH Czartoryscy – magnacki ród książęcy herbu Pogoń Litewska, wywodzący się od Konstantego Olgierowicza, księcia na Czartorysku na Wołyniu (od nazwy tej miejscowości pochodzi nazwisko rodu), syn wielkiego księcia litewskiego Olgierda, wnuka Giedymina, brata Władysława Jagiełły.

3. RodzinaAdama Jerzego Izabela z domu FlamingAdam Kazimierz Czartoryski Był wnukiem Augusta Czartoryskiego, przywódcy ,,Familii”, synem współtwórcy Konstytucji 3 maja, Adama Kazimierza. Ostatni król Rzeczypospolitej, Stanisław August był jego wujem, a książę Józef Poniatowski kuzynem. Żona – Anna Zofia Sapieha Dzieci: Witold, Władysław, Izabella Elżbieta

4. 14 stycznia 1770 - w Warszawie urodził się Adam Jerzy Czartoryski, syn Izabeli i Adama Kazimierza 1786-1791 - podróże zagraniczne 1792 - udział w wojnie z Rosją; order Virtuti Militari 1795- wyjazd do Petersburga 1796 - początek przyjaźni z Aleksandrem i miłości do jego żonyElżbiety 1799 - narodziny córki Elżbiety i Adama: wygnanie księcia 1801 - Aleksander I carem: powrót Czartoryskiego do Petersburga 1803 - o systemie politycznym, którego winna się trzymać Rosja 1803-1824 - kurator okręgu wileńskiego 1804-1806 - minister spraw zagranicznych Rosji 1805 - wizyta Aleksandra I w Puławach 1813-1815 -akcja dyplomatyczna na rzecz Królestwa Polskiego 1817 - ślub z Anną Sapieżanką 1823 - ostatnie spotkanie z Aleksandrem i Elżbietą: dymisja ze stanowiska kuratora 1824-1828 - Essai sur la diplomatie (wyd. 1830) 30 stycznia - 15 sierpnia 1831 - prezes Rządu Narodowego wrzesień 1831 - początek emigracji 1833 - zaoczny wyrok śmierci, osiedlenie się w Paryżu 1839 - próba ogłoszenia Czartoryskiego królem 1841 - utworzenie Agencji Głównej w Konstantynopolu 1843 - przeprowadzka do Hotelu Lambert: oficjalny reprezentantSerbów w Anglii i Francji 1844 stała agencja dyplomatyczna przy Stolicy Apostolskiej 1845 - akcja na rzecz unii kościelnej na Bałkanach1858 - podroż do Poznania i Wiednia 15 lipca 1861 - śmierć Adama Jerzego Czartoryskiego w Montfermeil pod Paryżem Kalendarium

5. Życiorys Adam Jerzy Czartoryski (1770-1861) polski mąż stanu, pisarz, prezes Rządu Narodowego w powstaniu listopadowym. Urodził się jako syn Izabeli i księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego. Wykształcenie zdobywał w domu, by następnie uzupełnić je podróżami zagranicznymi do Niemiec, Szwajcarii, Holandii, Anglii i Szkocji. Brał udział w wojnie polsko-rosyjskiej w 1792 roku. Podczas powstania kościuszkowskiego w 1794 roku przebywał za granicą. Po trzecim rozbiorze Polski został wysłany przez rodzinę na dwór carski do Petersburga w celu uchronienia dóbr rodowych od konfiskaty na rzecz państwa. Zaprzyjaźniwszy się z wielkim księciem Aleksandrem, przyszłym królem Polski, zrobił karierę na dworze rosyjskim. W latach 1804-1806 był ministrem spraw zagranicznych Rosji. W roku 1815 uczestniczył w kongresie wiedeńskim jako główny doradca Aleksandra I do spraw polskich i przyczynił się do utworzenia pod berłem cara Królestwa Polskiego (zwanego również Królestwem Kongresowym). W nowo utworzonym Królestwie Czartoryski otrzymał godność senatora-wojewody i członka Rady Administracyjnej. Podczas powstania listopadowego był prezesem Rządu narodowego. Po klęsce powstania znalazł się na emigracji, a w roku 1833 osiadł na stałe w Paryżu. Na emigracji rozwinął działalność dyplomatyczną. W swojej paryskiej rezydencji, Hotelu Lambert, skupił grono wybitnych działaczy emigracyjnych, pragnących doprowadzić do niepodległości Polski przez konfrontację zbrojną mocarstw zachodnich, głównie Francji i Anglii, z Rosją. Nazwa rezydencji Czartoryskiego stała się jednocześnie nazwą emigracyjnego stronnictwa politycznego.

6. Twórczość A.J. Czartoryskiego –pisarza, poety • Wiersze o tematyce historycznej i obyczajowej • Pamiętniki - ,,Pamiętnik ks. Adama Jerzego Czartoryskiego • Poematy - ,,Bard polski” – wyraz uczuć patriotycznych po upadku kraju, ,,Powązki” – poemat opisowy • Rozprawy – o Kniaźninie, Niemcewiczu i Kancie • Przekłady – dzieł Horacego, Sofoklesa i Pindara • Miał duży wpływ na czasopisma emigracyjne, m.in.: ,,Trzeci Maj”, ,,Wiadomości Polskie”, ,,Kraj i Emigracja”, ,,Dziennik Narodowy”

7. W latach 1803-1824 książę pełnił funkcję kuratora wileńskiego okręgu naukowego, przyczyniając się do rozwoju oświaty na wschodnich ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Rozbudował sieć szkół z polskim językiem wykładowym. Położył duże zasługi w rozkwicie Uniwersytetu Wileńskiego, który darzył szczególną opieką. Od 1843 roku Hotel Lambert, paryska rezydencja Czartoryskiego po upadku powstania listopadowego, stał się najważniejszym ośrodkiem życia nie tylko politycznego, ale i kulturalnego polskiej emigracji. A.J. Czartoryski był współzałożycielem Towarzystwa Naukowej Pomocy, które m.in. udzielało zapomóg uczącym się emigrantom, a także współzałożycielem Biblioteki Polskiej w Paryżu. Mecenas sztuki i kulturyKs. A.J. Czartoryski był jednym ze współtwórców założonego w 1832 roku Towarzystwa Historyczno-Literackiego, a od 1853 roku jego dożywotnim prezesem

8. Związki A.J. Czartoryskiego z Puławami W latach 1784-1831 Czartoryscy byli właścicielami rezydencji w Puławach, z której stworzyli ośrodek życia kulturalnego, literackiego i towarzyskiego, a także politycznego, konkurujący z dworem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. ,,Były przybytkiem wspaniałości, miłości ojczyzny, cnót, oświecenia, nauk, ogłady, zalet, wdzięków narodowych” – pisał o Puławach z przełomu XVIII i XIX w. poeta Kajetan Koźmian.

9. Źródła: • Słownik pisarzy polskich, red. Latusek Arkadiusz, wyd. Zielona Sowa, Kraków 2003 • Szkolny słownik historyczny, Pilikowski Jerzy, wyd. Zielona Sowa Kraków 2000 • Encyklopedia Sławnych Polaków, red. Grygiel Agnieszka, wyd. Podsiedlik–Raniowski i Spółka, Poznań • Encyklopedia Szkolna – Historia, WSiP, Warszawa 1997 • Nowa Encyklopedia Powszechna, tom I, PWN, Warszawa 1996 • Kroniki Polski 1796-1814, wyd. KLUSZCZYŃSKI, Kraków • www.info.pulawy.pl • Wikipedia

10. Wykonał: Maciej Krzesicki kl. II h