TAHAKKUK ESASLI DEVLET MUHASEBESİ Hamdi GÜLŞEN Muhasebat Kontrolörü

1. MALİYE BAKANLIĞI MUHASEBAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TAHAKKUK ESASLI DEVLETMUHASEBESİ Hamdi GÜLŞEN Muhasebat Kontrolörü

2. Muhasebe Sistemi Nedir ? 5018 KMYKK/ 49. Madde Muhasebe sistemi; karar, kontrol ve hesap verme süreçlerinin etkili çalışmasını sağlayacak ve malî raporların düzenlenmesi ile kesin hesabın çıkarılmasına temel olacak şekilde kurulur ve yürütülür. ... Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde uygulanacak muhasebe ve raporlama standartları, uluslararası standartlara uygun olarak Maliye Bakanlığı bünyesinde; Sayıştay Başkanlığı, Maliye Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilâtı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı ve diğer ilgili kuruluş temsilcilerinin katılımıyla oluşturulacak olan Devlet Muhasebesi Standartları Kurulu tarafından belirlenir.

3. Devlet Muhasebe Sistemi • Devlet Muhasebesinin Kapsamı Nedir ? • Kuralları Nelerdir ?

4. DEVLET MUHASEBESİ ALANINDA DÜNYADAKİ GELİŞMELER(Çalışmalarımıza Yön Veren Düzenlemeler) • Ulusal Hesaplar Sistemi 1993 (SNA 93) • Devlet Mali İstatistikleri Elkitabı 2001 (GFSM 2001) • Avrupa Hesap Sistemi 1995 (ESA95) • Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu Kamu Kesimi Muhasebe Komitesi (IFAC-PS)

5. DEVLET MUHASEBESİ ALANINDA DÜNYADAKİ GELİŞMELER • Ulusal Hesaplar Sistemi 1993 (SNA 93) • Devlet Mali İstatistikleri Elkitabı 2001 (GFSM 2001) • Avrupa Hesap Sistemi 1995 (ESA95) • Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu Kamu Kesimi Muhasebe Komitesi (IFAC-PS) SNA 1993, Avrupa Birliği (EU), Uluslararası Para Fonu (IMF), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), Dünya Bankası (WB) ve Birleşmiş Milletler (UN) tarafından birlikte hazırlanan ulusal ekonomilerin kurumlar, sektörler ve alt sektörler bazında sınıflandırılması, akımlar, stoklar ve muhasebe kuralları, üretim hesabı, gelir dağılımı, sermaye hesabı, mali hesaplar, bilanço, dış dünya ile yapılan ekonomik faaliyetler, fiyat ve değer değişimleri, nüfus ve işgücü girdileri, fonksiyonel sınıflandırma gibi ulusal ekonominin ölçümüne yönelik standartlar ve kurallar oluşturulması amacıyla hazırlanmıştır.

6. SEKTÖREL SINIFLANDIRMA KRİTERLERİ Ulusal ekonomi beş alt sektöre ayrılmaktadır.

7. SEKTÖREL SINIFLANDIRMA KRİTERLERİ

8. DEVLET MUHASEBESİNİN KAPSAMI NEDİR? KAPSAMI: GENEL YÖNETİM 5018 KMYKK, Madde 2 “Bu Kanun, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idarelerden oluşangenel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrolünü kapsar.” GENEL YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİ, Madde 2 Bu Yönetmelik, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerini kapsar.

9. TÜRKİYE UYGULAMASI

10. KAPSAMIN İSTİSNALARI VARMIDIR? GENEL YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİ, Madde 2 5018 sayılı KMYKK tabi ve aynı zamanda kurumlar vergisi mükellefi olan kamu idareleri, bu Yönetmeliğin sadece bütçe işlemlerinin muhasebeleştirilmesi, raporlanması ve hesapların konsolidasyonuna ilişkin hükümlerine tabidir.

11. DEVLET MUHASEBESİ ALANINDA DÜNYADAKİ GELİŞMELER • Ulusal Hesaplar Sistemi 1993 (SNA 93) • Devlet Mali İstatistikleri Elkitabı 2001 (GFSM 2001) • Avrupa Hesap Sistemi 1995 (ESA95) • Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu Kamu Kesimi Muhasebe Komitesi (IFAC-PS) GFSM 2001 IMF tarafından dünyada tahakkuk esaslı muhasebe ve raporlama alanında ilerleme kaydetmiş Avustralya, Kanada, Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkelerden ve WB, UN, OECD ve Avrupa Komisyonundan uzmanların da katılımıyla hazırlanan ve tahakkuk esasına göre, bilanço, faaliyet raporu gibi, devlet mali raporlarının hazırlanmasını ve stokların, yükümlülüklerin, gelirlerin ve giderlerin her ülke de aynı sınıflandırmaya tabi tutulmasını ve raporlanmasını amaçlayan bir düzenlemedir.

12. DEVLET MUHASEBESİ ALANINDA DÜNYADAKİ GELİŞMELER • Ulusal Hesaplar Sistemi 1993 (SNA 93) • Devlet Mali İstatistikleri Elkitabı 2001 (GFSM 2001) • Avrupa Hesap Sistemi 1995 (ESA95) • Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu Kamu Kesimi Muhasebe Komitesi (IFAC-PS) ESA95, Avrupa Birliğinin istatistik alanında çalışmalar yapan alt kuruluşu olan EUROSTAT tarafından hazırlanan ve Birliğe üye ve aday ülkelerde aynı tabandan karşılaştırılabilir ve konsolide edilebilir istatistikler oluşturulmasını amaçlayan bir çalışmadır.

13. DEVLET MUHASEBESİ ALANINDA DÜNYADAKİ GELİŞMELER • Ulusal Hesaplar Sistemi 1993 (SNA 93) • Devlet Mali İstatistikleri Elkitabı 2001 (GFSM 2001) • Avrupa Hesap Sistemi 1995 (ESA95) • Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu Kamu Kesimi Muhasebe Komitesi (IFAC-PS) IFAC’ın bir alt komitesi olan Kamu Kesimi Muhasebe Komitesi dünya ülkelerine yönelik olarak devlet muhasebe ve raporlama standartları oluşturulmasına yönelik olarak çalışmalar yapmaktadır. Bu çalışmalar uluslararası mali kuruluşlar, bölgesel birlikler ve dünya ülkelerince de kabul görmektedir.

14. DEVLET MUHASEBESİ NEDEN DEĞİŞTİ ? • GENEL OLARAK: • Kamuda muhasebe birliği yoktur, • Kapsam ve konu itibariyle dardır, • Konsolide edilmiş raporlar ve sonuçlar üretmeye elverişli değildir.

15. DEVLET MUHASEBESİ NEDEN DEĞİŞTİ ? GENEL BÜTÇELİ İDARELERE YÖNELİK OLARAK: • Bütçe uygulama sonuçları almaya yöneliktir, • Tam süreklilik göstermemektedir, • Hesaplar muhasebe sistematiği içinde sınıflandırılmamıştır, • Detaylı bilgi üretememektedir, • Duran varlıklar kayıt altına alınamamıştır, • Bütçe borçları takip edilememektedir, • Hazine borç ve alacakları sağlıklı bir şekilde takip edilememektedir, • Gider taahhütleri ve şarta bağlı yükümlülükleri göstermemektedir.

16. GENEL YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİ

17. GYMY AMACI Kamu İdarelerinin; • Nakit Esasında Bütçe Uygulama Sonuçlarını, • Tahakkuk Esasında Faaliyet Sonuçlarını, • Varlık, • Yabancı Kaynak ve • Öz Kaynaklarını izlemek, • Bilgi İhtiyacına Uygun Mali Rapor Üretmek

18. ÇERÇEVE HESAP PLANI I-VARLIKLAR 1.Dönen Varlıklar 2.Duran Varlıklar II-KAYNAKLAR 3. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 4. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 5. Öz Kaynaklar III-FAALİYET HESAPLARI 6. Gelirler ve Giderler IV-BÜTÇE HESAPLARI 8.Bütçe Gelirleri ve Bütçe Giderleri IV-NAZIM HESAPLAR 9. Nazım Hesaplar • Bilanço Hesapları • Faaliyet Hesapları • Bütçe Hesapları • Nazım Hesaplar

19. Genel Yönetim Muhasebesi Genel yönetim muhasebesinde kayıtlar iki farklı yöntem ile tutulabilir; • “Nakit Esaslı Muhasebe”, • “Tahakkuk Esaslı Muhasebe”

20. DEVLET MUHASEBESİ

21. Nakit ve Tahakkuk Esası Nedir (1) ? 5018 sayılı KMYKK ‘nun 51. Maddesinde : Kamu gelir ve giderlerinin yılı ve mahsup dönemi MADDE 51.- Kamu gelir ve giderleri tahakkuk ettirildikleri mali yılın hesaplarında gösterilir.   Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe giderleri ise ödendiği yılda muhasebeleştirilir.   ... MADDE GEREKÇESİ (MADDE 51): Maddede, Tahakkuk Esaslı Muhasebe Sisteminin gereği olarak gelir ve giderlerin tahakkuk ettirildikleri yılın hesaplarında gösterilmesi, Bütçe işlemlerinin ise nakit esasında muhasebeleştirilmesi hüküm altına alınmış; ayrıca.........

22. Nakit ve Tahakkuk Esası Nedir (2) ? Gelirler ve Bütçe Gelirleri; Gelirler Hesabına tahakkuk esasında ve GFS’e uygun olarak tahakkuk eden gelirler kaydedilir. Bütçe Gelirleri Hesabına nakit esasında Bütçe Kanunlarında bütçe geliri olarak tanımlanan gelirler kaydedilir. Giderler ve Bütçe Giderleri Hesabı; Giderler Hesabına tahakkuk esasında ve GFS’e uygun olarak tahakkuk eden giderler kaydedilir. Bütçe Giderleri Hesabına nakit esasında Bütçe Kanunlarında bütçe gideri olarak tanımlanan giderler kaydedilir.

23. Nakit ve Tahakkuk Esası Nedir (3) ?

24. Nakit ve Tahakkuk Esası Nedir (4) ? YANSITMA TEKNİĞİ Tahakkuk esasına dayalı muhasebe sistemi ile nakit esasına dayalı bütçe sisteminin uyumlaştırılması ve tahakkuk esasında muhasebe raporları ve nakit esasında bütçe raporları üretilebilmesi için “ yansıtma tekniği ” kullanılmıştır. Böylece bütçe kanunlarının gelir ve gider kabul ettiği işlemler bütçe geliri ve bütçe gideri hesaplarına kaydedilmekte ve yansıtma hesapları kullanılarak; genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre gelir ve gider kabul edilen işlemler gelir ve gider hesaplarına yansıtılmakta, gelir ve gider olarak kabul edilmeyen işlemler ise ilgili varlık veya yükümlülük hesaplarına yansıtılmaktadır • Gider yansıtma İşlemleri • Gelir yansıtma İşlemleri • Diğer yansıtma İşlemleri Bütçeleştirilecek Borçlar yansıtma İşlemleri Kişilerden Alacaklar Hesabı işlemleri Ters yansıtma işlemleri vb.

25. Nakit ve Tahakkuk Esası Nedir (5) ? Tüketim Malzemesi Alımı (Yakıt Alımı) Varlık Alımı (Taşıt alımı) NAKİT ESASI TAHAKKUK ESASI YANSITMA HESAPLARI

26. Nakit ve Tahakkuk Esası Nedir (6) ? Vergi Dışı Gelir (Şartname Geliri) Sermaye Geliri (Taşıt Satışı) NAKİT ESASI TAHAKKUK ESASI YANSITMA HESAPLARI

27. Mali Tablo Nedir ? Mali Tablolar, muhasebe sistemi içinde kaydedilen ve toplanan bilgilerin, belirli zaman aralıklarıyla bu bilgileri kullanacak olan kişilere iletilmesini sağlayan araçlar olup kurumsal birimlerin mali yapıları hakkında bilgi vermektedirler.

28. MALİ TABLOLARIN AMACI NEDİR? Mali tablolar kamu idarelerinin; Kaynaklarının dağılımı ve kullanımını, Faaliyetlerinin nasıl finanse edildiği ve nakit ihtiyacının nasıl karşılandığını, Faaliyetlerini finanse edebilme ve sorumlulukları ile taahhütlerini yerine getirebilme yeteneğini, Mali durumu ve mali durumundaki değişiklikleri, Faaliyetlerindeki performans, etkinlik ve başarısını, Kendilerine sağlanan kaynakları bütçelerine uygun ve yasal şekilde kullanıp kullanmadıklarını, Mali işlemlerinde saydam olup olmadıklarını ve hesap verilebilirliğini, gösterir.

29. HAZIRLANACAK MALİ TABLOLAR NELERDİR ? a) Bilanço (Örnek: 4) b) Faaliyet Sonuçları Tablosu (Örnek: 5) c) Bütçe Uygulama Sonuçları Tablosu (Örnek: 6) d) Nakit Akım Tablosu (Örnek: 7) e) Mali Varlık ve Yükümlülükler Değişim Tablosu (Örnek: 8) f) İç Borç Değişim Tablosu (Örnek: 9) g) Dış Borç Değişim Tablosu (Örnek: 10) h) Şarta Bağlı Varlık ve Yükümlülükler Tablosu (Örnek: 11) i) Gelirlerin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu (Örnek: 12) j) Giderlerin Kurumsal Sınıflandırılması Tablosu (Örnek: 13) k) Giderlerin Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu (Örnek: 14) l) Giderlerin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu (Örnek: 15) m) Bütçe Gelirlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu (Örnek: 16) n) Bütçe Giderlerinin Kurumsal Sınıflandırılması Tablosu (Örnek: 17) o) Bütçe Giderlerinin Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu (Örnek: 18) p) Bütçe Giderlerinin Finansal Sınıflandırılması Tablosu (Örnek: 19) r) Bütçe Giderlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu (Örnek: 20) s) Bütçe Giderleri ve Ödenekler Tablosu (Örnek: 21)

30. KİMLER MALİ TABLOLARI HAZIRLAYACAKLAR ? Kapsama dahil kamu idarelerinin hepsi Kendi adına ekonomik varlık edinebilen, yükümlülük üstlenebilen, diğer kamu idareleri veya üçüncü şahıslarla ekonomik ilişkilere girebilen kapsama dahil her kamu idaresi bir kurumsal birimdir. Kapsama dahil her kurumsal birim bir raporlama birimidir.

31. MALİ TABLOLARDA SORUMLULUK NASILDIR ? Hazırlama Sorumluluğu : Muhasebe Yetkilileri Gözetme Sorumluluğu : Kurum Yöneticileri Kapsama dahil diğer kamu idarelerinin muhasebe yetkilileri, mali tabloların belirlenen standartlara uygun olarak hazırlanmasından ve belirlenen süreler içinde Bakanlığa gönderilmesinden; kurumların yöneticileri de bu hususları gözetmekten sorumludur.

32. MALİ İSTATİSTİKLERİN HAZIRLANMASI NASIL OLACAK ? Genel Yönetim Maliye Bakanlığınca derlenecek, Yayımlanma; • Merkezi Yönetim Kapsamındaki kamu idarelerine ait mali istatistikler Maliye Bakanlığınca aylık, • Sosyal Güvenlik Kurumları + Mahalli İdareler + Merkezi Yönetim mali istatistikleri Maliye Bakanlığınca birleştirilir. • Genel Yönetim Mali İstatistikleri elde edilir ve 3 aylık dönemler halinde yayımlanır.

33. MALİ İSTATİSTİKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ NASIL OLACAK ? Değerlendirme işlemi Sayıştay tarafından; • Değerlendirme kriterleri; • Hazırlanma, • Yayımlanma, • Doğruluk, • Güvenilirlik ve • Önceden belirlenmiş standartlara uygunluk bakımından, • Değerlendirme raporu Türkiye Büyük Millet Meclisine + Maliye Bakanlığına gönderilir. Bir yıla ait mali istatistikler izleyen yılın Mart ayı içinde

34. VERİ TEMİNATI NASIL OLACAK? • Mali Saydamlık, KMYKK / Madde 7, • Hesap verme sorumluluğu, KMYKK / Madde 8, • Veri hazırlayanların niteliği ve bağımsızlığı, KMYKK Madde 52 Mali istatistiklerin hazırlanmasında kamu idarelerinin yöneticileri uygun kurumsal çevrenin oluşturulması için gerekli önlemleri alır. • Verinin doğruluğu ve güvenilirliği, KMYKK Madde 54, İç Denetim, Dış denetim

35. Mali Tablolarda Neden Gelir – Bütçe Geliri ile Gider- Bütçe Gideri ayrımı yapılmıştır ? Gelirlerin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu Bütçe Gelirlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu Giderlerin Kurumsal Sınıflandırılması Tablosu Bütçe Giderlerinin Kurumsal Sınıflandırılması Tablosu Giderlerin Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu Bütçe Giderlerinin Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu ..... Hazırlanacak olan Mali Raporlara bakıldığı zaman, kurumsal, fonksiyonel, finansal ve ekonomik sınıflandırma raporlarında bu ayrıma gidilmiştir. Bunun temel nedeni Nakit ve Tahakkuk Esası Muhasebe sistemlerinin birlikte kullanılmasıdır.

36. 2007’de NELER DEĞİŞECEK Kayıt Önceliğinde Değişiklik.... Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği... Fon Muhasebesi... Döner Sermaye Muhasebesi... Duran Varlıkların Kayıt Altına Alınması... Amortisman Uygulaması... Nakit Yönetimi Muhasebesi...

37. KAYIT ÖNCELİĞİ Demirbaş Alımı Yöntem 1 Yöntem 2

38. KAYIT ÖNCELİĞİ Yöntem 1 VERGİ DIŞI GELİR SERMAYE GELİRİ Yöntem 2 VERGİ DIŞI GELİR SERMAYE GELİRİ

39. KAYIT ÖNCELİĞİ Personel Gideri Ödemesi Yöntem 1 Yöntem 2

40. DİKKATİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER Hamdi GÜLŞEN hgulsen@muhasebat.gov.tr