560 likes | 916 Views
ORMANCILIKTA GDO. Dr. Gaye KANDEMİR. Kaynak; Codex Magliabechiano facsimile, University of California Press 1903). “Verimli hilal” arpa, buğday mercimek zeytin gibi tahılların ve bazı meyvelerin evcilleştirilmeye başlandığı bölge (Harlan and Zohary 1966.). İnsan nüfus artışı. 6 milyar.
E N D
ORMANCILIKTA GDO Dr. Gaye KANDEMİR
Kaynak; Codex Magliabechiano facsimile, University of California Press 1903)
“Verimli hilal” arpa, buğday mercimek zeytin gibi tahılların ve bazı meyvelerin evcilleştirilmeye başlandığı bölge (Harlan and Zohary 1966.)
İnsan nüfus artışı 6 milyar
Genetiği değiştirilmiş (GDO) organizma ne demektir? • Transgenik organizma her bir hücresinde yabancı gen taşıyan organizmadır. Gen mühendisliği ya da genetiği değiştirilmiş = Transgenik, genetiği değiştirilmiş organizma (GDO)
Gen transferinin amaçları • İstenilen karakterlere sahip organizmalar elde etmek • İstenilen karaktere sahip organizmayı elde ederken elinizdeki genomun özelliklerini yitirmemek • Klasik ıslah ile zaman alan seleksiyona karşı; zamandan tasarruf
İstenilen karakterin elde edilmesi (Klasik Yöntem) Avantajları • Kantitatif karakterlerin elde edilmesi sağlanabilir Dezavantajları • İstenilen ve istenmeyen karakterler bir arada seçilebilir • Zaman • Dirençli yada üstün bitkilere ihtiyaç vardır • Çaprazlar için çok yakın akrabalar gereklidir buda polinasyonun (tozlaşma) izin verdiği nispette
Modern Yöntem Genetik Mühendisliği
İstenilen Karakterin elde edilmesi (Modern yöntem) Avantajları • Hızlıdır • Yalnızca istenilen karakter aktarılır • Değişik organizmalardan elde edilen genler kullanılabilir hatta bakterilerden Dezavantajları • Yalnızca bir genin kontrol ettiği karakterler için mümkündür
Genetik Mühendisliği Bitkilerde ne Elde Etmek İçin Kullanılır?
Yabani ot ve zararlılarla mücadelenin iyileştirilmesinde Herbisit dayanıklılığı Böcek direnci Hastalık direnci
Agronomik kalitenin iyileştirilmesi Soğuk hassaslığı Su stresi Tuza dayanıklılık Hibrit oluşturma
Hasattan sonraki kalitenin iyileştirilmesi Meyve yaşlanmasının geciktirilmesi Çiçek yaşlanmasının geciktirilmesi
Besin değerinin iyileştirilmesi Amino asit ve protein seviyesinin iyileştirilmesi Yağ oranının ayarlanması Karbonhidrat oranlarının düzenlenmesi Toxin ve allerjenlerin azaltılması Mikro besinleri düzeltilmesi
Moleküler çiftçilik Bazı enzimlerin yardımıyla kimyasalların arttırılması Endüstriyel kimyasalların elde edilmesi
ucuz Fazla genetik kazanç hızlı çok çeşitlilik
GD ağaçların 22. yaş günü • 1987 herbisit dirençli trangenik kavak (Aro A) • 1991 böcek dirençli transgenik kavak (Bt, CAT) • 1993 transgenik ladin (Bt) • 1995 lignin-değiştirilmiş transgenik kavak (COMT) • 1989 GD kavak alan denemeleri ABD (CAT) • 1993 GD ibreli alan denemesi ABD (Bt)
Ağaçlarda ilk olarak kavak, ceviz ve Ladin (Picea glauca) e gen aktarılmıştır. İlk gen transferi (1982)yapılmış bitki: tütün Z. Zhang, Beijing Forestry University M. Carson
Ormancılıkta hangi amaçla gen aktarılıyor • Lignin modifikasyonu (ligninin azaltılması ya da lignin kolay ayrışabilmesi) • Böcek direnci • Herbisit direnci • CO2 tutulumu • Selüloz • bioremediasyon
Dünyada 1998’den bugüne: • En az 25 ağaç türünde • 17 ülkede • 500’e yakın alan denemesi...
Aktarılan genler Herbisit direnci böcek dirençliliği Z. Zhang, Beijing Forestry University M. Carson
Genetiği değiştirilmiş: Populus tomentosa Z. Zhang, Pekin Üniversitesi
Papaya Ringspot virusüne-dirençli papayalar Dikimden 4 ay sonra 7 ay sonra
2008 Kasımında WRM(World Rainforest Movement) brifingine göre
Belçika • Dünyada GD ağaç alan denemeleri yapılan ilk ülke 1988 • Herbisit dirençli kavak. • Şimdiki çalışmalar lignin miktarı değişikliği ile ilgili kolay etanol eldesi için
Brezilya • Yalnızca okaliptüs • selüloz üretimi için lignin miktarı ile oynama ve değişiklik yapma, odun kalitesi yükseltme, herbisit dayanıklılığı
Kanada • 1997den beri 2 deneme alanı • Araştırmalar kavak ve ladin üzerine yoğunlaşmış (Picea glauca vePicea mariana) • Kavakta herbisit direnci, ladinde tomurcuk kurduna direnç
Şili • Araştırma çok yapılıyor ama bilgi az • Arazi denemesi yok • Araştırmalar radiata çamında kabuk böceği ve pitch cancer fungusuna, okaliptüste selüloz miktarını arttırma ve soğuğa dayanıklılık üzerine
Çin • Ticari olarak GD ağaçların üretildiği tek ülke • Böcek dirençli kavak 2002 den beri • Ağaçların nerede ve ne kadar dikildiği konusunda bilgi yok • Ticari amaçlı dikilen bütün kavakların dişi ve üreme sistemleri değiştirilmiş
Danimarka • Abies nordmanniana üzerine çalışmalar • Yılbaşı ağacı olarak iğnelerin erken dökülmemesi ve böcek direnci üzerine çalışmalar • Kopenak Botanik bahçesinde GD ağaçlar yer almakta
Finlandiya • Populus ve Betula pendula da çalışmalar yapılmakta • Bir tane huş arazi denemesi var • Sivil toplum örgütleri karşı
Fransa • Hibrit kavaklarda lignini azaltma amaçlı ve etanol üretimi amaçlı çalışmalar yapılmakta • GD kauçuk ağacı çalışmaları da lateks miktarı değerini arttırmak amaçlı(Tayland ortak çalışma)
İsrail • Kavak, okaliptüs ve Halep çamında selüloz miktarını arttırma ve lif yapısını iyileştirmek • Arazi denemelerini ABD ve Brezilya’da yapıyorlar.
Japonya • okaliptus, Japon sediri (Cryptomeria japonica), Kavak, Akasya,mangium ve Sengon (Paraserianthes falcataria) çalışılan türler • Tuzluluk direnci, erkek ağaç sterilliği (polen alerjisini önlemek için), lignin içeriği, CO2 tutma özellikleri • Deneme alanları Endonezya ve Vietnam da ayrıca Japonya da Üniversite Bahçesinde
İsveç • Kavak okaliptüs ve ladin • Erken çiçeklenme, odunundan kolay kağıt hammaddesi eldesi, lif uzunluğunu arttırma ve etanol elde edilmesinde şeker polimerlerinin kolay ayrışması için Spruce spider mite
İngiltere • Okaliptüs, kavak, • Karaağaçta karaağaç ölümü hastalığı na (dutch elm) direnç çalışılıyor • Genellikle Hindistan’da denemeler kuruluyor
ABD • 350 den fazla arazi denemesi var • Çok sayıda ağaçta denemeler yapılıyor ve çok fazla karakter için çalışmalar var
Avustralya • Tür: okalüptüs • Karakter: odun kalitesini arttırma • En büyük tehlike yaratabilecek ülkelerden biri çünkü kendi doğal türleri ile çalışmalar yapılıyor